Khó xử lý vi phạm lựa chọn giới tính thai nhi

Mất cân bằng giới tính khi sinh ở Hà Nội trong 6 tháng đầu năm ở mức cao 114,4 bé trai/100 bé gái. Ảnh: VGP/Hiền Minh

Muôn cách tiết lộ giới tính

Theo quy định của Bộ Y tế hiện nay, các cán bộ sản khoa không được phép tiết lộ giới tính thai nhi nhưng trên thực tế 100% cặp vợ chồng khi đi siêu âm sau 3 tháng thai kỳ đều biết được giới tính của con mình từ các nhân viên y tế bằng nhiều hình thức khác nhau.

Chị Nguyễn Thu Hiền (Hà Đông, Hà Nội) đang có bầu 30 tuần cho biết, khi thai kỳ đến tháng thứ 3, chị và gia đình rất hồi hộp muốn biết con mình là trai hay gái nên đã đi siêu âm 4 chiều. “Mặc dù tôi không hỏi nhưng nắm được tâm lý của các bà mẹ, bác sỹ siêu âm nói nhỏ là không giống mẹ”, chị Hiền chia sẻ.

Với những trường hợp thai phụ sinh con lần hai, bác sỹ có thể dùng cách hỏi suy luận để công bố giới tính thai nhi. Chị Nguyễn Thị Mai- Nguyễn Chí Thanh- Hà Nội kể, sau các kết quả về vòng bụng, tứ chi, nhịp tim, cân nặng...khi siêu âm đến bộ phận sinh dục của thai nhi, bác sỹ hỏi em sinh con lần đầu là trai hay gái? Sau khi nghe tôi trả lời gái, bác sỹ nhỏ giọng nói, lần này không giống lần đầu nhé.

Thứ trưởng Nguyễn Viết Tiến thừa nhận, thực tế trên là những ví dụ điển hình vì rõ ràng quy định không cho phép tiết lộ giới tính thai nhi nên người ta không công bố là trai hay gái nhưng người dân vẫn biết được bằng nhiều cách khác nhau.

“Như vậy, để kiểm tra và xử lý vấn đề này trên thực tế rất khó, tính khả thi thấp vì đối tượng tác động ở đây không phải là đối tượng siêu âm mà là đối tượng đi siêu âm, mà đối tượng này phải được tác động vào tư tưởng.” Thứ trưởng Tiến cho biết.

Theo công bố của Tổng cục Dân số- Kế hoạch hóa gia đình- Bộ Y tế, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh mới xuất hiện ở Việt Nam nhưng đã tăng với tốc độ rất nhanh, liên tục và đã ở mức cao nghiêm trọng (năm 2015: 112,8/100). Tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh ngày càng lan rộng từ nông thôn tới thành thị và ở tất cả 6/6 vùng trên toàn quốc, bao gồm cả vùng Tây Nguyên và Đồng bằng sông Cửu Long.

Ông Nguyễn Văn Tân- Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số- Kế hoạch hóa gia đình- Bộ Y tế lo ngại, nếu không có những biện pháp can thiệp quyết liệt, triệt để ngay từ bây giờ, Việt Nam sẽ thiếu khoảng 2,3 - 4,3 triệu phụ nữ vào năm 2050.

Truyền thông: Cách làm bền vững và nhân văn nhất

Nhiều chuyên gia về lĩnh vực dân số cho biết, việc công bố giới tính trước sinh hiện nay đang diễn ra phổ biến ở khắp nơi, từ nông thôn đến thành thị... Đa số các cặp vợ chồng khi đi siêu âm thai nhi đều biết được giới tính mà không gặp bất kỳ khó khăn trở ngại nào.

Theo ông Tạ Quang Huy- Chi cục trưởng Chi cục Dân số Kế hoạch hóa gia đình Hà Nội, hiện rất khó để phát hiện được vi phạm tại các cơ sở sản khoa, bởi không bác sỹ nào nói thẳng rằng thai nhi là trai hay gái hoặc thể hiện trên giấy tờ, trên kết quả siêu âm mà có thể là trao đổi riêng, dùng những ký hiệu, ám hiệu, để người nhà sản phụ biết. Trong khi cơ quan quản lý Nhà nước muốn xử lý được đòi hỏi phải có bằng chứng rõ ràng.

Đồng tình với quan điểm trên, Thứ trưởng Nguyễn Viết Tiến còn cho rằng, hiện hệ thống cán bộ y tế làm công tác thanh kiểm tra còn thiếu và yếu, vì để có thể thanh, kiểm tra hàng ngàn phòng khám sản khoa thì cần số lượng cán bộ y tế gấp hàng trăm lần hiện nay.

Cũng theo Thứ trưởng Tiến, nhu cầu được biết giới tính thai nhi là nhu cầu có ở hầu hết các cặp vợ chồng khi có con, do vậy nếu các cơ sở sản khoa không công bố thông tin, người dân sẽ bằng mọi cách khác, kể cả ra nước ngoài để tìm kiếm thông tin.

Vì vậy, theo Thứ trưởng Nguyễn Viết Tiến, biện pháp quan trọng nhất để hạn chế việc lựa chọn giới tính thai nhi là truyền thông thay đổi tư duy, quan niệm của người dân về sinh con trai, con gái. Bao giờ quan niệm của người dân còn cho rằng sinh con trai để có người nối dõi thì việc lựa chọn giới tính thai nhi sẽ vẫn còn tiếp diễn và cơ quan quản lý sẽ gặp khó trong việc xử lý.

“Công tác truyền thông tốt thì xã hội sẽ tự nhiên thay đổi, tâm lý mặc cảm tự nhiên khi không sinh được con trai sẽ giảm, thậm chí xóa nhòa, đây là cách làm bền vững và nhân văn nhất”, Thứ trưởng Nguyễn Viết Tiến nhấn mạnh.

Hiền Minh