Sân chơi trẻ em: Vào mùa “khát” chỗ
(Chinhphu.vn) – Chỉ còn khoảng 1 tháng nữa trẻ em sẽ bước vào kỳ nghỉ hè, như thường lệ, phụ huynh lại đau đầu tìm các sân chơi cho con mình. Đã có nhiều hệ lụy từ việc trẻ em chỉ quanh ở nhà và các trò chơi điện tử, tuy nhiên các sân chơi chung cho trẻ trên địa bàn TP. Hà Nội cũng chưa đáp ứng được nhu cầu của cộng đồng.
Trẻ em cần sân chơi chung để vận động tốt cho thể chất và tinh thần. Ảnh minh họa |
Nhiều hệ lụy từ thiếu sân chơi
Theo thống kê sơ bộ của Sở Quy hoạch và Kiến trúc Hà Nội, hiện thành phố có khoảng hơn 200 điểm vườn hoa, sân chơi công cộng, trong đó, 4 quận nội đô là Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Đống Đa, Ba Đình… có gần 30 điểm vườn hoa, khu vui chơi công cộng (chưa kể các điểm sinh hoạt cộng đồng và sân chơi tại các khu chung cư, khu tập thể cũ). Đây thực sự là một con số khiêm tốn, không đáp ứng nhu cầu vui chơi cho trẻ em cả về số lượng và chất lượng.
Tại Hà Nội có nhiều khu vui chơi với nhiều cơ sở vật chất hiện đại. Tuy nhiên, những nơi này đều được xây dựng với mục đích kinh doanh, khiến nhiều bậc phụ huynh tỏ ra e ngại khi đưa con trẻ đến chơi ở những nơi như vậy. Vì thế, bên cạnh đó, những không gian công cộng, nơi vui chơi miễn phí cho các em thì lại rất thiếu. Trên nhiều tuyến phố, trẻ em phải chơi ở khu vực vỉa hè, gần với mặt đường, với những nguy hiểm tiềm ẩn, vì cả lòng đường và vỉa hè đều có xe cộ qua lại.
Sắp đến kỳ nghỉ hè, chị Nguyễn Thu Trinh (Hà Đông, Hà Nội) lo lắng: “Nhà tôi có hai cháu trai khá hiếu động, các cháu đều đang học cấp I, sắp tới nghỉ hè bố mẹ bận đi làm có thể phải gửi các cháu về quê với ông bà chứ ở đây không có ai trông mà nhốt con cả ngày ở nhà thì không yên tâm. Giá khu vực nhà tôi có khu vui chơi hoặc nơi sinh hoạt cộng đồng thì còn cố gắng sắp xếp cho con ở lại thành phố chứ giờ nếu muốn cho con vui chơi đều mất tiền, mỗi tuần một lần cho các cháu đi chơi còn được chứ hàng ngày thì lại thành gánh nặng kinh tế với gia đình tôi”.
Nỗi niềm của chị Trinh cũng là nỗi lòng của đa số phụ huynh có con nhỏ hiện nay trên địa bàn Tp Hà Nội. Theo ông Nguyễn Trọng An, Nguyên Phó Cục trưởng Cục bảo vệ và Chăm sóc trẻ em, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội nhận định: “Chúng ta biết cả một tòa nhà cao tầng sẽ có số dân bằng cả một làng. Như vậy thì phải có quỹ đất để cho trẻ em vui chơi và tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ khác. Nhưng khi người ta xây dựng một tòa nhà cao tầng như thế, họ đã không thực hiện quy định là dành một quỹ đất cho phát triển văn hóa, văn nghệ và tinh thần cho trẻ em”.
Ông An cho hay, giải pháp hiện tại là cần phải xã hội hóa các điểm tư nhân và các điểm dân sinh; phát triển các lớp dạy, đào tạo cho trẻ em tham gia các hoạt động thể thao, vui chơi do tư nhân quản lý. Nếu chỉ tập trung vào các khu vui chơi tại các trung tâm thương mại, phải trả tiền, thì các bé nghèo không bao giờ dám đến.
Chúng ta đã biết, những trải nghiệm tuổi thơ là một yếu tố quan trọng quyết định việc hình thành nhân cách của trẻ sau này. Vì vậy, việc cho trẻ chơi gì, chơi ra sao và lồng ghép yếu tố giáo dục gì trong những trò chơi ấy từ lâu đã được các chuyên gia nhấn mạnh tầm quan trọng. Ham chơi - vốn dĩ là một bản năng của trẻ em, nhưng người lớn phải có trách nhiệm hướng dẫn, uốn nắn ham muốn này.
Thực tế hiện nay, các trò chơi dành cho trẻ em đang dần bị thương mại hóa theo hướng tiêu cực. Rõ nét nhất là tình trạng game online xuất hiện tràn lan, dễ tiếp cận, nội dung hấp dẫn nhưng lại thiếu tính giáo dục. Trong đó, rất nhiều trò chơi mang đậm chất bạo lực, gây ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của trẻ, không chỉ ở thành thị mà cả vùng nông thôn. Việc một đứa trẻ rành rẽ cách sử dụng một chiếc iPad, smart phone hay máy vi tính hoàn toàn không có gì là xấu. Nhưng cái xấu ở đây là việc trẻ ngày càng ít giao tiếp với mọi người, hoặc tham gia những trò chơi sinh hoạt ngoài trời, mà chỉ biết đắm chìm vào thế giới ảo.
Nguồn gốc của vấn đề này là do việc thiếu các sân chơi dành riêng cho trẻ em. Bên cạnh đó, sự thiếu quan tâm của người lớn cũng đã góp phần đẩy trẻ em vào những sân chơi vốn không dành cho mình. Dần dà, thói quen thu mình trong 4 bức tường nhà, “dán mắt” vào màn hình ảo hình thành và ngày càng ăn sâu vào thói quen sinh hoạt của trẻ. Ở một độ tuổi mà lý trí chưa đủ để chi phối bản năng, đây được xem là một thực trạng cần báo động vì không sớm thì muộn cũng sẽ kéo theo vô vàn hệ lụy khác như trốn học, hành xử bạo lực…
Hy vọng vào quy hoạch
Theo các nhà quản lý, vấn đề khó nhất để khắc phục tình trạng thiếu sân chơi là không có quỹ đất. Việc di dời các cơ quan, đơn vị đang sử dụng đất tại các khu đất xen kẽ, giáp ranh khu dân cư vào mục đích sản xuất, kinh doanh để bổ sung quỹ đất thiếu cho thiết chế văn hóa còn quá chậm chạp
Qua đó cho thấy, tầm quan trọng của không gian công cộng trong quy hoạch đô thị đã được nhìn nhận và đang từng bước thực hiện. Tuy nhiên, nếu chia nhỏ vấn đề thì có thể thấy, những quy hoạch này thường không đề cập đến vườn hoa, sân chơi trong khu dân cư. Đặc biệt, trong bối cảnh quỹ đất công ngày một khan hiếm thì việc chưa có quy định về diện tích đất tối thiểu dành cho sân chơi cũng là vấn đề đáng lo ngại.
KTS Trần Huy Ánh (Hội viên Hội kiến trúc sư Hà Nội) cho biết, hiện nay, thành phố Hà Nội chưa có một chiến lược phát triển không gian công cộng rõ ràng. Các dự án phát triển không gian công cộng thường được lồng ghép vào các mục tiêu khác nhau như phát triển phố đi bộ xung quanh quận Hoàn Kiếm và các phố cũ… Bởi vậy, việc phát triển không gian công cộng chưa phản ánh đúng mục tiêu và chưa thỏa mãn đúng nhu cầu của người dân.
Hà Nội đã xác định mục tiêu đến năm 2030, khu vực nội đô sẽ có 60 công viên, trong đó 18 công viên xây mới. Riêng 42 công viên, vườn hoa hiện có sẽ được cải tạo, nâng cấp và 7 khu công viên đặc thù. Ngoài ra, không ít những chủ trương, quy hoạch hệ thống cây xanh, công viên, vườn hoa và hồ đã “hiện thực hóa” và đi vào cuộc sống như: Chương trình trồng mới 1 triệu cây xanh, đưa vào sử dụng công viên Hòa Bình rộng hơn 20ha, công viên Yên Sở 300ha, xây dựng Công viên Kim Quy quy mô lên tới 198ha theo mô hình Disneyland tại huyện Đông Anh, Dự án khu công viên – hồ điều hòa phía Bắc và phần mở rộng phía Nam Mai Dịch, Công viên hồ điều hòa Phùng Khoang, Công viên hồ điều hòa Nhân Chính, khu công viên thể thao cây xanh Hà Đông…
Không gian cộng đồng không chỉ là một chỗ chơi, mà còn là một không gian xã hội giúp mọi người chia sẻ và tổ chức các hoạt động tập thể, giúp gắn kết với nhau hơn. Có thể thấy, hiệu quả đáng ghi nhận từ những khu vui chơi, vườn hoa công cộng đã đem lại rất cao. Mặc dù nhiều nơi chỉ có một vài thiết bị đơn sơ, chưa được tạo lập thành hệ thống nhưng vẫn được người dân phấn khởi đón nhận. Trên thực tế, việc huy động các nguồn từ xã hội hóa, hay các tổ chức xã hội phi lợi nhuận để cùng vào cuộc để tạo dựng không gian công cộng đã mang lại những hiệu quả rõ rệt. Nhiều dự án như “Biến bãi rác thành vườn hoa” của Nhóm cộng đồng Sen trong phố hay xây dựng ân chơi miễn phí cho trẻ em từ những vật liệu tái chế an toàn của nhóm Think Playgrounds… đã góp phần nâng cao nhận thức của người dân trong việc phát triển và bảo vệ không gian công cộng.
Trên cơ sở kiến nghị của Sở Quy hoạch – Kiến trúc, thành phố cũng đã chấp thuận địa điểm đầu tư xây dựng sân chơi, vườn hoa tại 118 phường, xã, thị trấn với tổng diện tích 59ha. Sau khi giải quyết nhu cầu còn thiếu đợt đầu cho 118 phường, xã, thị trấn nói trên, nhu cầu cần giải quyết giai đoạn sau sẽ là 334 phường, xã, thị trấn (thuộc 23 quận, huyện, thị xã), với tổng diện tích 167ha. Theo đó, UBND các quận, huyện, thị xã chịu trách nhiệm toàn diện trong công tác quản lý các sân chơi, vườn hoa, được chủ động trong việc kêu gọi xã hội hóa, đầu tư lắp đặt các thiết chế văn hóa, thể thao phục vụ nhu cầu của nhân dân. Với chủ trương mới của thành phố, hy vọng nhu cầu về sân chơi cho trẻ em sẽ được giải quyết, các em nhỏ sẽ được trả lại những không gian vui chơi, giải trí thực sự lành mạnh để có thể phát triển đầy đủ cả thể chất và tinh thần.
Rõ ràng, trong bối cảnh không gian công cộng ngày càng bị thu hẹp, chưa thực sự thu hút, hấp dẫn người dân và việc tiếp cận những không gian này còn nhiều bất cập thì huy động sự tham gia của cộng đồng vào việc xây dựng không gian công cộng là hết sức cần thiết. Việc làm này không chỉ tạo nên diện mạo mới cho cảnh quan đô thị mà quan trọng hơn là góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân Thủ đô.
Đỗ Hương