Tìm giải pháp tăng sản lượng, chất lượng dịch vụ hành khách công cộng

Theo báo cáo của Sở GTVT Hà Nội, tính đến tháng 5/2018, trên địa bàn Thành phố có 111 tuyến xe buýt, trong đó, 92 tuyến buýt trợ giá; 9 tuyến buýt không trợ giá; 10 tuyến buýt kế cận. Trong 92 tuyến trợ giá có 76 tuyến đặt hàng, 14 tuyến đấu thầu, 2 tuyến đang vận hành thí điểm. Mạng lưới xe buýt hiện đã bao phủ khắp 30 quận, huyện, thị xã tương ứng với 411/584 xã phường, đạt 70,4% độ bao phủ trên địa bàn Thành phố, kết nối cơ bản tới các khu đô thị, các cụm dân cư, bệnh viện, trường học và các cụm công nghiệp.

Thực hiện Đề án phát triển, nâng cao chất lượng dịch vụ vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt trên địa bàn Thành phố, từ năm 2012 đến hết quý I/ 2018, Sở GTVT Hà Nội mở mới 31 tuyến buýt và 16 nhánh tuyến, nâng tổng số tuyến buýt từ 67 tuyến năm 2012 lên 92 tuyến năm 2018 (tăng 37,3%). Đặc biệt, từ ngày 1/1/2017, Thành phố đã chính thức đưa vào vận hành tuyến buýt BRT01: Bến xe Yên Nghĩa - Kim Mã, một loại hình buýt mới lần đầu tiên xuất hiện ở Việt Nam, đã  được nhân dân ủng hộ, ghi nhận và đánh giá cao.

Về phát triển hạ tầng phục vụ hoạt động xe buýt, đã tăng hơn 1.000 điểm chờ trong 5 năm, chất lượng vận tải được cải thiện, kéo theo tăng khả năng tiếp cận dịch vụ xe buýt tại các tuyến, dần phục hồi lượng hành khách.

Việc ứng dụng CNTT vào quản lý điều hành giám sát và tổ chức hoạt động xe buýt cũng ngày càng tốt, được các doanh nghiệp hưởng ứng. Phương thức lựa chọn đơn vị cung cứng dịch vụ xe buýt đã chuyển dần từ đặt hàng sang đấu thầu, giúp tiết giảm ngân sách Thành phố, nâng cao chất lượng vận chuyển hành khách bằng xe buýt. Nhất là khi Thành phố thực hiện tốt các chính sách hỗ trợ để nhiều đối tượng người dân tham gia dịch vụ xe buýt, với kinh phí ngày càng tăng, phù hợp xu hướng tăng dân số Thủ đô.

Tuy nhiên, việc thực hiện Đề án còn gặp một số hạn chế như kết cấu mạng lưới chưa mạch lạc chưa phân cấp hợp lý, một số đoạn tuyến tỉ lệ trùng tuyến còn khá cao. Trong mạng lưới còn thiếu các loại hình tuyến buýt gom, chuyển trong nội bộ mạng, còn tồn tại loại hình một tuyến chính có nhiều tuyến nhánh. Mật độ của mạng lưới phân bố không đều, mức độ bao phủ tại các khu phố cũ, phố cổ ở nội thành, các khu đô thị mới, các xã huyện xa trung tâm còn hạn chế...

Hầu hết các phương tiện xe buýt Hà Nội hiện tại đều sử dụng nhiên hóa thạch (diesel) và chưa thân thiện (hộp số cơ khí, sàn cao). Việc sử dụng các phương tiện hiện tại dẫn tới một số hệ lụy như: Lượng khí phát xả vào môi trường cao, gia tăng cường độ lao động của nhân viên lái xe, không nhanh chóng thuận tiện, an toàn cho hành khách lên xuống xe (do sàn xe cao).

Về công tác quản lý, hệ thống thông tin quản lý đã hình thành nhưng đang ở trình độ công nghệ thấp, các ứng dụng công nghệ trong quản lý đã được triển khai nhưng khá phân tán, hệ thống chưa có một kiến trúc thống nhất và chưa có một hệ thống cơ sở dữ liệu quản lý tiên tiến phục vụ cho công tác quản lý điều hành...

Mở rộng kết nối tuyến buýt đến khu dân cư, khu công nghiệp

Để tiếp tục phát triển hệ thống vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt, nâng cao chất lượng dịch vụ, thu hút được người dân sử dụng dịch vụ góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường, ùn tắc giao thông, Sở GTVT kiến nghị HĐND Thành phố sửa đổi Nghị quyết số 03/2013/NQ-HĐND ngày 12/7/2013 của HĐND Thành phố về ưu tiên phát triển hệ thống vận tải hành khách công cộng khối lượng lớn để phù hợp với tình hình thực tế hiện nay.

Đối với UBND Thành phố, đề nghị tiếp tục duy trì cơ chế, chính sách trợ giá nhằm đảm bảo ổn định về an sinh xã hội, thúc đẩy hệ thống vận tải hành khách công cộng trong Thành phố ngày càng phát triển, đáp ứng tốt nhất nhu cầu đi lại của người dân.

Đồng thời, cần bố trí ổn định và đủ nguồn kinh phí trợ giá hàng năm cho phát triển vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt giai đoạn 2016-2020 theo Đề án; ban hành cơ chế chính sách để khuyến khích đổi mới, đầu tư phương tiện theo hướng hiện đại hóa và phương tiện có mức phát thải đạt tiêu chuẩn Euro 4, Euro 5, sử dụng nhiên liệu sạch; hỗ trợ người sử dụng phương tiện giao thông công cộng cho các nhóm đối tượng trong xã hội…

Tại buổi khảo sát Sở GTVT của Ban Đô thị-HĐND Thành phố về việc thực hiện Đề án phát triển, nâng cao chất lượng dịch vụ vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt trên địa bàn mới đây, Trưởng ban Đô thị Nguyễn Nguyên Quân đã đề nghị Sở cần tiếp tục thực hiện tốt các nội dung của Đề án. Rà soát, có chính sách khắc phục các hạn chế về mạng lưới tuyến, ngoài việc mở rộng mạng lưới cần quan tâm đến việc kết nối các tuyến, kết nối các khu dân cư, khu công nghiệp.

Sở GTVT sớm có các giải pháp khắc phục về mạng lưới tuyến, quan tâm kết nối tăng mật độ tuyến buýt, kết nối các tuyến chính với các khu đô thị, khu đông dân, khu công nghiệp... Làm sao huy động xã hội hóa để nâng cấp các điểm dừng xe buýt, với hệ thống mái che, các trang thiết bị thông tin tốt hơn đến hành khách - điều này cần được đặc biệt quan tâm, ngoài đầu tư ngân sách thì phải tìm cách tăng xã hội hóa để  đáp ứng tốt nhất.

Cùng với đó, Sở GTVT và các công ty cần có kế hoạch để tăng sản lượng vận chuyển trong năm 2018, góp phần giảm tải ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường.

Diệu Anh