Xe buýt vẫn là phương tiện vận tải công cộng chính của Thủ đô

Hiện TP. Hà Nội có khoảng 6,5 triệu xe cơ giới đăng ký lưu hành, 2 triệu xe ngoại tỉnh thường xuyên hoạt động trên địa bàn, 1 triệu xe chuyên dụng khác. Dân số Thành phố vào khoảng 10 triệu người, tính cả người ngoại tỉnh thường xuyên lưu trú. Hà Nội hiện có 118 tuyến buýt với gần 2.000 xe; 3.326 điểm dừng xe buýt; 361 nhà chờ; 5 điểm trung chuyển; bao trùm 100% quận/huyện, trường học; 86% khu công nghiệp; 90% khu đô thị hiện hữu.

Hà Nội đã và đang phải đối đầu với tình trạng ùn tắc giao thông suốt nhiều năm qua. Thực tế này khiến chất lượng cuộc sống của người dân suy giảm; thiệt hại về kinh tế gia tăng theo nhịp độ ùn tắc; gây lãng phí của cải xã hội. Theo chuyên gia giao thông đô thị GS.TS Từ Sỹ Sùa, nguyên nhân chính dẫn đến ùn tắc giao thông là do sự lựa chọn cơ cấu sử dụng phương tiện không hợp lý; cơ sở hạ tầng giao thông đô thị không theo kịp sự bùng nổ của phương tiện cá nhân; hệ thống vận tải khách công cộng.

Trong giai đoạn 2020-2030, Hà Nội sẽ có thêm loại hình vận tải hành khách công cộng có sức chứa lớn như 8 tuyến BRT, 9 tuyến đường sắt đô thị (trong vành đai 4). Tuy nhiên, tỷ lệ đáp ứng của vận tải hành khách công cộng đối với 2 tuyến đường sắt và 1 tuyến BRT khi khai thác cực đại chỉ ở mức 4-5%. Như vậy, khối lượng vận chuyển bằng phương tiện công cộng còn lại vẫn sẽ do xe buýt đảm nhận, ở mức 15-20%.

Ông Dương Thế Bình, Phó Giám đốc Trung tâm Quản lý điều hành giao thông đô thị Hà Nội cho biết, thực tế cho thấy, toàn mạng lưới vận tải hành khách công cộng đáp ứng được gần 15% nhu cầu đi lại của người dân thì xe buýt thường góp phần giải quyết tới 12,2%. Trong khi đường sắt đô thi chưa đi vào sử dụng, BRT chỉ có 1 tuyến thì trong ít nhất 15-20 năm nữa, xe buýt vẫn là phương tiện vận tải hành khách công cộng giữ vai trò chủ đạo.

Nhiều chuyên gia khẳng định, ngay cả khi hệ thống vận tải hành khách công cộng tại Hà Nội hoàn thiện với đầy đủ các tuyến đường sắt đô thị và BRT thì vai trò của xe buýt vẫn không hề suy giảm. Trong tương lai, nếu được quy hoạch tốt, xe buýt ngoài sứ mệnh vốn có sẽ còn đóng vai trò “chân rết” giúp trung chuyển, kết nối hiệu quả và đồng bộ cho hệ thống đường sắt đô thị.

Tuy nhiên sau gần 15 năm liên tục tăng, từ 2015 tới nay, sản lượng vận chuyển hành khách bằng xe buýt của Hà Nội đang có dấu hiệu chững lại, thậm chí là sụt giảm trong một số thời điểm. Theo ông Nguyễn Công Nhật, Phó Tổng giám đốc Tổng Công ty Vận tải Hà Nội (Transerco), xe buýt không hề giảm về quy mô, số lượng nhưng rõ ràng, yêu cầu về chất lượng dịch vụ của khách hàng ngày càng cao, sự cạnh tranh từ taxi, xe ôm công nghệ rất khốc liệt. Thực tế này đòi hỏi xe buýt phải liên tục đổi mới để giữ vững đà phát triển.

Với mục tiêu vận tải công cộng sẽ đảm nhận khoảng 20-25% lượng khách đi lại, trong khi xe buýt hiện nay mới chiếm 10%. Do đó, để tăng thêm tỷ lệ lên 15% cần khoảng 2.400 phương tiện, mức 20% là 3.300 phương tiện. Nhưng, với điều kiên cơ sở hạ tầng như hiện nay, việc đưa thêm phương tiện vào chuyên chở khách là hết sức khó khăn.

Đồng tình với ý kiến trên, GS.TS Từ Sỹ Sùa cho rằng, sự phát triển vận tải khách công cộng bằng xe buýt trong tương lai cần đảm bảo ưu tiên chất lượng dịch vụ, trong đó phát triển xe buýt theo hướng “cung cấp dẫn đầu”.

Diệu Anh