Chống rác thải nhựa: Nhà nước, doanh nghiệp, người dân cùng hành động!

* Chống rác thải nhựa: ‘Không tuyên truyền suông, không vận động chay’

* Hà Nội chung tay chống rác thải nhựa

* Doanh nghiệp cam kết hành động chống rác thải nhựa

Người dân mua rau, củ, quả bọc bằng lá chuối, lá dong thay cho túi ni lông. Ảnh: Thùy Linh

Những động thái tích cực từ phía doanh nghiệp

Hà Nội hiện có khoảng 100 doanh nghiệp sản xuất nhựa, các sản phẩm từ nhựa thuộc 3 ngành chính là: Nhựa kỹ thuật; nhựa gia dụng; nhựa bao bì như túi nilon, chai nhựa PET. Trong đó, riêng nhựa dùng trong sản xuất bao bì là để phục vụ nhu cầu cho khoảng 1.000 cơ sở sản xuất dùng bao gói thực phẩm. Điển hình như Công ty TNHH Nhà nước MTV Bao bì 27/7 Hà Nội, mỗi tháng đã sử dụng đến 500 tấn nguyên liệu để sản xuất các sản phẩm nhựa, trong đó 60% thành phẩm phục vụ xuất khẩu, 40% tiêu thụ trong nước.

Ông Lê Hồng Quang, Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Công ty này thừa nhận thực tế buồn là chỉ riêng một doanh nghiệp như công ty ông đã sản xuất ra lượng bao bì, sản phẩm từ nhựa nhiều như vậy, chưa kể đến hàng trăm doanh nghiệp khác. Mà ngành nhựa không chỉ có túi ni lông mà còn nhiều sản phẩm dạng khác như chai nhựa, cốc nhựa, các mảnh ghép, bộ phận nhỏ trong các sản phẩm, máy móc... Đương nhiên, người dân khi dùng xong các sản phẩm này sẽ thải ra môi trường.

Chính vì vậy, doanh nghiệp cần hành động, chung tay cùng cơ quan quản lý nhà nước và người dân, dần dần thay đổi thói quen dùng sản phẩm nhựa. Nhằm giảm thải rác thải nhựa ra môi trường, công ty ông Quang đã đầu tư dây chuyền sản xuất, công nghệ mới qua đó chuyển đổi được 50% lượng sản phẩm sang loại bao bì thân thiện với môi trường. Hiện doanh nghiệp đã cam kết đến năm 2020 sẽ cố gắng đạt 100% sản phẩm thân thiện với môi trường.

Theo Sở Công Thương Hà Nội, mặc dù chưa có số liệu thống kê chính thức về rác thải túi ni lông và các sản phẩm từ nhựa trong hoạt động phân phối tiêu dùng nhưng với số lượng trung tâm thương mại, siêu thị, chợ đang hoạt động trên địa bàn Hà Nội hiện nay, lượng tiêu thụ các sản phẩm nhựa dạng này vẫn rất lớn. Để dần thay đổi thói quen, nhiều trung tâm thương mại, siêu thị đã chuyển sang sử dụng các khay, hộp, đĩa, tô và một số vật dụng dùng trong sơ chế, chế biến thực phẩm làm từ bột ngô, bã mía, xơ dừa... để thay thế một phần các vật dụng có nguồn gốc từ nhựa. Nhiều hệ thống còn sử dụng phương pháp bao gói rau, củ, quả bằng các vật liệu có nguồn gốc tự nhiên từ lá chuối, lá dong, lạt tre nứa, túi giấy... thay cho túi ni lông; ngừng kinh doanh sản phẩm ống hút nhựa, thay thế bằng các loại ống hút từ tre, bột gạo...

Bà Phạm Thị Ngọc Lan, Phó Giám đốc Co.op Food miền Bắc cho biết, khi chuyển đổi từ túi ni lông và các sản phẩm nhựa truyền thống sang sản phẩm tự hủy, thân thiện với môi trường, doanh nghiệp phải chịu thêm nhiều chi phí và công sức. Nhưng chúng tôi nhận thấy, việc giảm thiểu rác thải nhựa không phải là phong trào nhất thời mà đang là xu hướng phát triển tất yếu, được cộng đồng ngày càng ủng hộ.

“Cùng với các giải pháp thay thế, chúng tôi cũng tích cực triển khai các hoạt động tuyên truyền đến khách hàng thay đổi thói quen sử dụng đồ nhựa, khuyến khích khách hàng bằng cách tặng quà, chiết khấu khi khách hàng đến mua sắm mà mang theo túi sử dụng nhiều lần”, bà Lan chia sẻ.

Cần sự chung tay của cả 3 phía

Tuy cộng đồng doanh nghiệp sản xuất và phân phối đã có những động thái tích cực trong việc giảm thiểu rác thải nhựa, nhưng thực tế, các sản phẩm có nguồn gốc từ nhựa rất tiện lợi, giá thành lại rẻ nên việc sử dụng túi nilông và sản phẩm nhựa một lần của người dân vẫn rất phổ biến. Để có thể thực sự cải thiện được tình trạng này, đòi hỏi sự vào cuộc của cả 3 phía, cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp và người dân.

GS.TS Nguyễn Văn Khôi (Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam) chỉ ra thực tế, Nhà nước hiện chưa có cơ chế chính sách cụ thể để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư công nghệ, các ưu đãi về thuế, vốn vay... để doanh nghiệp chuyển đổi từ sản xuất các sản phẩm nhựa sang các sản phẩm thân thiện môi trường; chưa có cơ chế khuyến khích các doanh nghiệp phân phối tiêu dùng chuyển đổi từ túi ni lông khó phân hủy sử dụng một lần sang túi ni lông dễ phân hủy, thân thiện với môi trường.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp còn gặp nhiều khó khăn, tốn kém nhiều chi phí trong việc xin cấp giấy chứng nhận sản phẩm thân thiện với môi trường, do việc kiểm nghiệm phải được thực hiện, cấp phép tại các phòng thí nghiệm của Ấn Độ, Thụy Điển, chưa thực hiện được trong nước. Giá thành của các sản phẩm thân thiện với môi trường hiện vẫn cao hơn nhiều lần so với sản phẩm từ nhựa khó phân hủy nên chưa thu hút được đông đảo người sản xuất, kinh doanh lựa chọn.

Vì thế, GS.TS Nguyễn Văn Khôi kiến nghị Thành phố cần có cơ chế, chính sách khuyến khích doanh nghiệp sản xuất chuyển đổi, đồng thời, đầu tư, đặt hàng các công nghệ, dây chuyền sản xuất ứng dụng vật liệu mới để triển khai rộng.

Bà Trần Thị Phương Lan, Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội cho biết, thực hiện lộ trình sản xuất, kinh doanh các sản phẩm thân thiện với môi trường theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Hà Nội sẽ giảm dần nguyên liệu nhựa trong sản xuất; 100% rác thải phát sinh từ nhà máy được thu gom, phân loại nguồn, phấn đấu đến năm 2025 không sản xuất các sản phẩm nhựa dùng 1 lần và túi ni lông khó phân hủy.

Đến ngày 31/12/2020, 100% các trung tâm thương mại, siêu thị không dùng túi nilon khó phân hủy, giảm 50% tỷ lệ sử dụng bao bì khó phân hủy tại các chợ… Thay thế hoàn toàn túi nilon khó phân hủy, nhựa sử dụng 1 lần bằng các sản phẩm có nguyên liệu từ thiên nhiên, thân thiện với môi trường.

Thùy Linh