Chuyển đổi thực phẩm để tăng cường sức khỏe

Lựa chọn thịt gà thay thịt lợn đảm bảo giá trị dinh dưỡng và phòng chống được các bệnh như béo phì, tim mạch... - Ảnh: An Khuê

Cần nhìn lại chất lượng bữa ăn

Những ngày này khi đi chợ bà Nghiêm Kiều Oanh (phường Đa Sỹ, quận Hà  Đông, TP Hà Nội) luôn phải tính toán kỹ lưỡng hơn về thực phẩm mỗi bữa ăn. “Nhà tôi có thói quen dùng thịt lợn là chính trong các bữa ăn lâu nay. Nhưng giờ thịt lợn đắt quá, một bữa thịt bây giờ phải bằng ba, bốn bữa thịt ngày trước nên cũng phải cân nhắc các món ăn để không thâm hụt kinh tế gia đình hàng tháng quá nhiều”, bà Oanh cho biết.

Thực tế câu chuyện của bà Oanh khá điển hình cho  những câu chuyện của người nội trợ hiện nay. Trước kia khi giá lợn trung bình tầm 65.000 đồng - 75.000 đồng/kg thì thói quen dùng thịt lợn lâu nay vẫn được giữ vững. Tuy nhiên khi giá lợn hơi leo thang từ 80.000 đồng/kg lên đến 200.000 đồng/kg như thời gian qua thì thực phẩm hàng ngày của các gia đình Việt bỗng trở nên đắt đỏ nhiều.

Sau nhiều nỗ lực từ nhập khẩu thịt đông lạnh, cho đến thịt tươi sống về của ngành Nông nghiệp, hiện giá lợn trên thị trường đã có dấu hiệu hạ nhiệt ở mốc 85.000 đồng - 88. 000 đồng tại Hà Nội hôm nay (23/6). Tuy nhiên, qua “biến cố” về giá lợn thời gian qua cần nhìn lại sự cân đối trong bữa ăn của người Việt. Liệu thịt lợn có thực sự cần thiết như vậy không? Hay đơn giản vì thói quen lâu năm dùng thịt lợn, vô tình người tiêu dùng đã tạo thế “độc quyền” của thịt lợn trong bữa ăn hàng ngày.

PGS.TS Nguyễn Thị Lâm, nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia (Bộ Y tế) cho biết, bữa ăn truyền thống của người Việt Nam trong quá khứ thực ra chỉ có cơm, rau, cá, tôm, đậu, đỗ, thỉnh thoảng giỗ, Tết mới có thịt gà, chứ không nhiều thịt lợn như hiện nay.

Các cuộc tổng điều tra dinh dưỡng của Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho thấy, từ những năm 80 trở lại đây, thói quen tiêu thụ thịt, nhất là thịt lợn của người Việt Nam bắt đầu gia tăng mạnh. Cuộc tổng điều tra gần đây nhất, thịt lợn đứng đầu, chiếm khoảng 85g/người/ngày; cá, hải sản khoảng 50g.

Kết quả thống kê cho thấy, khẩu phần ăn của người Việt Nam qua các thời kỳ năng lượng chưa tăng, song biến thiên thịt tăng nhiều. PGS.TS Nguyễn Thị Lâm nhấn mạnh, các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo, nên ăn đa dạng thực phẩm, càng đa dạng càng tốt. Ví dụ, một ngày mỗi người nên ăn 15 - 20 loại thực phẩm khác nhau, mỗi thứ một chút cơ thể sẽ đầy đủ, cân đối các chất dinh dưỡng.

Theo bà Lâm, để thay đổi thói quen người tiêu dùng rất khó, tuy nhiên với TP Hà Nội - một địa phương dân cư có dân trí cao thì việc tuyên truyền hiệu quả về chất lượng dinh dưỡng có thể cải thiện được điều này.

Với việc TP Hà Nội đã xây dựng và phát triển được 766 chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn trong đó có 259 chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn được xác nhận theo tiêu chí của Bộ NN&PTNT. Cùng với đó, Hà Nội duy trì và phát triển 138 chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm trong đó 55 chuỗi sản phẩm có nguồn gốc động vật và 83 chuỗi sản phẩm có nguồn gốc thực vật… thì việc thay đổi chuỗi cung ứng cũng có thể góp phần vào đa dạng thực phẩm hàng ngày cho người dân.

Lực chọn thực phẩm thay thế như thế nào?

PGS.TS Nguyễn Thị Lâm cho rằng, đa dạng hóa thực phẩm bữa ăn là cách tốt nhất nâng cao sức khỏe người Việt. “Việt Nam cần đẩy mạnh truyền thông dinh dưỡng và cân đối lại các loại thịt cũng như thủy hải sản, đậu phụ, đậu đỗ trong bữa ăn, qua đó góp phần phòng chống bệnh tật tốt hơn”, bà Lâm cho biết.

Thực ra, theo PGS.TS Nguyễn Thị Lâm, thịt gà, thịt gia cầm hay còn gọi là nhóm thịt trắng có ưu điểm là cùng cung cấp đạm, chất béo, nhưng chất béo trong gia cầm tốt hơn chất béo từ thịt lợn vì chứa nhiều omega3 hơn, song lại ít cholesterol hơn.

Các vi chất trong thịt gia cầm cũng cung cấp rất tốt cho sức khỏe con người, như sắt, kẽm, các vitamin nhóm B hay vitamin B9, axit folic cũng có nhiều trong gia cầm.

PGS.TS Nguyễn Thị Lâm lưu ý, cá, bò, ngan, vịt, gà hay thịt lợn đều là nhóm thực phẩm cung cấp chất đạm cho con người. Vậy, nếu thịt lợn quá đắt chúng ta ăn thịt bò, gà, vịt… cũng đều cung cấp lượng đạm giống nhau cả.

Ví dụ, 100g thịt lợn nạc cho 18g chất đạm thì 100g thịt gà cũng cho 18g chất đạm, bò cũng xung quanh khoảng 18g đạm/100g thịt, cá từ 13 - 16g đạm/100g thịt tùy theo loại cá nạc hay mỡ. Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo, càng đa dạng thực phẩm càng tốt và chúng ta không nhất thiết phải ăn nhiều thịt lợn.

Trong hoàn cảnh Việt Nam hiện nay, lĩnh vực chăn nuôi lợn đang gặp nhiều khó khăn do dịch tả lợn châu Phi, các gia đình chuyển sang ăn nhiều thịt gà, thịt ngan, thịt vịt, cá tôm, hải sản, trứng, sữa sẽ rất tốt cho sức khỏe và tốt cho cả nền chăn nuôi bền vững sau này.

PGS.TS Nguyễn Thị Lâm lấy ví dụ, Nhật Bản hiện là nước tiêu thụ rất ít thịt, hiện nay trung bình thực phẩm đầu người của Nhật là 300g cá/người/ngày, đậu phụ hơn 100g/người/ngày, thịt chỉ có 63g/người/ngày, thịt là đa dạng các loại thịt chứ không phải chỉ thịt lợn.

Ngoài ra, theo PGS.TS Nguyễn Thị Lâm, nhìn người Mỹ, Úc họ ăn nhiều thịt bò nên da họ hồng hào, họ không bị thiếu máu. Trong khi người việt Nam ăn thịt lợn nhiều lại thiếu máu, không kể còn bị mỡ máu cao.

“Tôi nghĩ rằng ngành nông nghiệp nên mạnh dạn giảm chăn nuôi lợn, chuyển bớt sang gia cầm hoặc thủy hải sản sẽ rất tốt theo xu hướng thực phẩm lành mạnh của thế giới. Không nhất thiết phải thường xuyên ăn nhiều thịt lợn.

Thịt lợn một tuần cũng chỉ nên ăn một hai bữa, còn đâu nên ăn đa dạng thêm thịt bò, thịt ngan, gà, vịt, thủy hải sản, trứng, đậu phụ, rau củ quả là tốt nhất cho sức khỏe”, PGS.TS Nguyễn Thị Lâm nhấn mạnh.

Theo Cục Chăn nuôi (Bộ NN&PTNT), hiện thịt lợn đang chiếm khoảng 65 - 70% trong rổ thực phẩm của Việt Nam, thịt gia cầm chiếm 20 - 25%, thịt bò khoảng 6 - 7%, còn lại là thủy hải sản.

Trên thế giới, hiện chỉ có Trung Quốc là có cơ cấu thịt lợn trong rổ thực phẩm cao hơn Việt Nam, còn lại hầu hết các nước phát triển đều có tỷ lệ thực phẩm các khá cân đối, trong đó thịt gà 30 - 35%, thịt lợn 25 - 30%, thịt bò 25 - 30%, còn lại là thủy hải sản.

An Khuê