Làng nghề trước nguy cơ mai một: Cần tăng cường dạy nghề

Ảnh minh họa

Theo Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp (Sở Công Thương Hà Nội), Hà Nội hiện có 1.350 làng nghề và làng có nghề, trong đó, nhiều làng nghề vẫn giữ được tốc độ phát triển tốt như sơn mài, khảm trai, điêu khắc gỗ, thêu, dệt lụa… Tuy nhiên, hiện nay các làng nghề đang đứng trước thực trạng thiếu lao động có tay nghề để đáp ứng yêu cầu thẩm mỹ ngày càng cao của người tiêu dùng. Đây cũng là một nguyên nhân khiến sản phẩm các làng nghề truyền thống chưa đa dạng về mẫu mã, thiếu sức cạnh tranh so với sản phẩm cùng loại trong nước và quốc tế.

Vài năm trở lại đây, làng nghề mây tre đan Phú Vinh (xã Phú Nghĩa, huyện Chương Mỹ ) vốn nổi tiếng cả nước với nghề mây tre đan truyền thống, nhưng không phát triển được vì thiếu đội ngũ lao động kế cận lành nghề.

Chia sẻ thêm với phóng viên, Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Phương Quang, Giám đốc Công ty TNHH Việt Quang nói: “Ngoài thiếu lao động, các hộ dân trong thôn thường cũng chỉ sản xuất các mặt hàng theo mẫu có sẵn, chứ không có nhiều thợ có trình độ tay nghề, có thể thiết kế mẫu mã sản phẩm nên hàng hóa không đa dạng, thiếu sức cạnh tranh, trong khi nhu cầu của thị trường ngày càng cao và khắt khe”.

Giám đốc Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp Hà Nội Hoàng Xuân Thủy  lý giải, lao động có tay nghề đang dịch chuyển sang làm việc ở các lĩnh vực khác hoặc thoát ly khỏi địa phương. Trong khi đó, các chủ hộ sản xuất hầu như chưa được đào tạo về quản trị kinh doanh và thiếu kiến thức về kinh tế thị trường. Điều này khiến các làng nghề đứng trước nguy cơ chỉ có thể duy trì, chứ không thể phát triển.

Vì vậy, hoạt động truyền nghề tiểu thủ công nghiệp cho lao động nông thôn được coi là một trong những nhiệm vụ trọng tâm. Các nghề chính được Trung tâm nhân cấy là mây tre đan, sơn mài, khảm trai, thêu ren, dệt lụa, gốm sứ… Học viên được các giảng viên là những nghệ nhân, thợ giỏi, thợ có tay nghề cao giảng dạy.

Từ đầu năm đến nay, Trung tâm đã chủ trì, phối hợp với các sở, ngành liên quan, các hiệp hội ngành nghề tổ chức 40 lớp truyền nghề thủ công mỹ nghệ cho 1.400 học viên tại 40 thôn, xã; tổ chức cho 1.500 chủ cơ sở sản xuất công nghiệp nông thôn tham gia 15 lớp tập huấn khởi sự doanh nghiệp, hội nhập kinh tế quốc tế, thiết kế mẫu mã sản phẩm, quản trị doanh nghiệp, kinh doanh và marketing…

Dạy nghề để gìn giữ và phát triển làng nghề

Bảo tồn làng nghề truyền thống, góp phần giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống cho hàng triệu lao động nông thôn là công việc vô cùng cần thiết trong thời kỳ hội nhập hiện nay, bởi điều này không chỉ góp phần vào việc bảo tồn một bộ phận di sản văn hóa của dân tộc, mà còn thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội như tạo công ăn việc làm cho lao động dư thừa, tăng thu nhập, xuất khẩu và phát triển du lịch.

Với một nghề truyền thống là dát vàng quỳ, vốn được hình thành cách đây hơn 300 năm, đã đem lại thu nhập cho người dân làng Kiêu Kỵ (Gia Lâm, Hà Nội) trung bình từ 5 đến 7 triệu đồng/tháng. Dù công việc này không giàu nhanh như các nghề khác nhưng đem lại việc làm ổn định. Chính vì thế, mà những người dân làng nghề luôn ấp ủ, tâm nguyện gìn giữ và phát triển hơn nữa nghề truyền thống của quê hương.

Nghệ nhân Nguyễn Anh Chung, đã có hơn 20 năm kinh nghiệm trong nghề cho biết: “Gia đình tôi có 4 đời làm nghề và tôi sẽ tiếp tục truyền nghề lại cho con trai của mình”.

Để hỗ trợ các cơ sở sản xuất, doanh nghiệp làng nghề phát triển, Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội Trần Thị Phương Lan cho biết, trong năm nay, TP. Hà Nội sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác đào tạo nghề, hỗ trợ đầu tư cho làng nghề từ ngân sách và nguồn xã hội hóa; tăng cường áp dụng khoa học kỹ thuật, đổi mới thiết bị khoa học công nghệ, cũng như các hoạt động xúc tiến thương mại để quảng bá sản phẩm…

Mới đây, UBND TP. Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 36/KH-UBND về hoạt động của Ban Chỉ đạo phát triển nghề và làng nghề TP. Hà Nội năm 2017. Theo đó, thành phố sẽ hỗ trợ phát triển các sản phẩm làng nghề thông qua việc xây dựng, quản lý và phát triển nhãn hiệu tập thể, đẩy mạnh công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn, thực hiện các chính sách, cơ chế đầu tư vốn tín dụng ngân hàng cho các cơ sở, mở rộng cho vay ngoại tệ…

Bà Trần Thị Phương Lan cho biết, từ nguồn kinh phí khuyến công, Thành phố dự kiến sẽ tổ chức đào tạo nghề, truyền nghề cho khoảng 30.000 lao động; tập huấn nâng cao năng lực quản trị cho 100 chủ doanh nghiệp và cơ sở sản xuất làng nghề; hỗ trợ từ 10 đến 15 làng nghề xây dựng và phát triển thương hiệu; hỗ trợ 8-10 làng nghề xây dựng và phát triển nhãn hiệu tập thể; hỗ trợ 480 cơ sở, doanh nghiệp tham gia các hội chợ, triển lãm trong, ngoài nước.

Bên cạnh đó, Thành phố cũng sẽ huy động nhiều nguồn lực thực hiện các dự án đầu tư, ứng dụng máy móc, thiết bị tiên tiến, hiện đại cho các cơ sở sản xuất và doanh nghiệp làng nghề…

Thùy Linh