Thí điểm không tổ chức HĐND tại các phường của Hà Nội

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân trình bày Tờ trình dự thảo Nghị quyết về thí điểm không tổ chức HĐND tại tất cả các phường (177 phường) thuộc 12 quận và thị xã Sơn Tây của thành phố Hà Nội

Từng bước đổi mới mô hình tổ chức chính quyền đô thị

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình dự thảo Nghị quyết về thí điểm không tổ chức HĐND tại tất cả các phường (177 phường) thuộc 12 quận và thị xã Sơn Tây của thành phố Hà Nội, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân cho biết, việc trình Quốc hội xem xét, ban hành Nghị quyết về thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND phường tại TP Hà Nội nhiệm kỳ 2021-2026 là cần thiết để tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc từng bước đổi mới mô hình tổ chức chính quyền đô thị, đáp ứng những đòi hỏi từ thực tiễn quá trình phát triển, yêu cầu quản lý nhà nước trên địa bàn thành phố Hà Nội nói riêng và chính quyền đô thị trên cả nước nói chung.

Quy định việc thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND phường tại Hà Nội bắt đầu từ nhiệm kỳ 2021-2026. Theo đó, tại những phường nơi thực hiện thí điểm, HĐND phường chấm dứt hoạt động khi nhiệm kỳ 2016-2021 kết thúc, UBND phường nhiệm kỳ 2016-2021 tiếp tục hoạt động cho đến khi UBND phường nhiệm kỳ 2021-2026 được thành lập.

Theo Bộ trưởng Lê Vĩnh Tân, khi thực hiện thí điểm thì mô hình tổ chức chính quyền địa phương các cấp của TP Hà Nội đã có sự phân biệt giữa chính quyền đô thị và chính quyền nông thôn. Cụ thể, đối với chính quyền ở đô thị (khu vực nội thành, nội thị) thực hiện thí điểm mô hình chính quyền đô thị 2 cấp: Tại thành phố Hà Nội và các quận, thị xã thì tổ chức cấp chính quyền địa phương gồm HĐND và UBND.

Tại phường thì tổ chức chính quyền địa phương (không tổ chức HĐND mà chỉ có cơ quan hành chính ở phường là UBND) để thực hiện một số công việc quản lý hành chính nhà nước và cung ứng một số dịch vụ công.

Đối với chính quyền ở nông thôn (huyện, xã), giữ nguyên mô hình tổ chức cấp chính quyền địa phương gồm HĐND và UBND tại huyện, xã; đối với thị trấn, tuy là đô thị nhưng là đơn vị hành chính thuộc huyện nên vẫn tổ chức cấp chính quyền địa phương gồm HĐND và UBND.

Giảm từ 2.900 đến 3.500 cán bộ HĐND phường

Theo dự thảo Nghị quyết, 177 phường thuộc các quận và thị xã Sơn Tây của Hà Nội sẽ thí điểm không tổ chức HĐND phường bắt đầu từ ngày 1/6/2021. Tại những nơi thí điểm, UBND quận, thị xã sẽ được bổ sung thêm các nhiệm vụ, quyền hạn để quản lý, điều hành công việc trên địa bàn.

Cũng theo dự thảo, việc tiếp tục duy trì HĐND ở phường là không còn phù hợp, chỉ nên còn UBND phường để quản lý hành chính, cung ứng một số dịch vụ công theo phân cấp, ủy quyền.

Tại phiên thẩm tra, nhiều đại biểu tán thành với việc không tổ chức HĐND phường tại Hà Nội, tuy nhiên cũng đề nghị làm rõ thêm vai trò, nhiệm vụ của UBND phường khi thực hiện thí điểm.

Hiện số lượng đại biểu HĐND mỗi phường, xã, thị trấn tại Hà Nội là gần 30 người, trong đó cán bộ, công chức, viên chức đã nghỉ hưu chiếm tương đối. Nếu không còn HĐND cấp phường thì Hà Nội sẽ giảm được từ 2.900 đến 3.500 cán bộ HĐND phường.

Theo Đề án thí điểm mô hình chính quyền đô thị TP Hà Nội, tổ chức chính quyền thành phố gồm HĐND và UBND thành phố, về cơ bản giữ nguyên như hiện nay. Tổ chức chính quyền quận, huyện, thị xã cũng cơ bản giữ nguyên, gồm có HĐND và UBND. Riêng về tổ chức chính quyền xã, phường, thị trấn, tại phường thuộc các quận và thị xã Sơn Tây sẽ không tổ chức HĐND phường, chỉ tổ chức cơ quan hành chính theo thiết chế Ủy ban hành chính.

Các phường là đơn vị hành chính trong nội bộ đô thị, không phải là một đơn vị hành chính có tính độc lập về kinh tế xã hội riêng biệt. Trong thực tế, HĐND phường hoạt động kém hiệu lực, hiệu quả, không quyết định được những vấn đề kinh tế - xã hội trên địa bàn, cũng như hoạt động giám sát còn hình thức.

Mặt khác, việc tồn tại HĐND phường làm gián đoạn, cắt khúc các hoạt động quản lý, điều hành hành chính nhà nước, vốn đòi hỏi phải rất nhanh nhạy, thống nhất và thống suốt trên địa bàn đô thị. Do vậy, tại phường không cần tổ chức một cấp chính quyền, mà tổ chức một cấp hành chính là phù hợp. Cơ quan hành chính phường được tổ chức theo thiết chế Ủy ban hành chính, có vị trí là một cơ quan hành chính, trực thuộc UBND quận.

Nhiệm vụ chính của Ủy ban hành chính phường là thực hiện một số công việc cụ thể của quản lý hành chính nhà nước và cung ứng một số dịch vụ công theo phân cấp và ủy quyền của UBND quận. Ngoài ra Ủy ban hành chính phường còn phải hướng dẫn và phối hợp với tổ trưởng dân phố thực hiện các nhiệm vụ có tính chất tự quản của cộng đồng dân cư trên địa bàn.

Đề nghị giữ nguyên tên gọi UBND phường

Về tên gọi của UBND phường khi thực hiện thí điểm, có ý kiến băn khoăn khi vẫn giữ tên gọi cơ quan hành chính ở phường khi không tổ chức HĐND là UBND sẽ không phân biệt với UBND nơi có tổ chức HĐND, mặc dù vị trí, tính chất, thẩm quyền giữa hai cơ quan hành chính này là khác nhau. Trong khi đó, nhiều đại biểu nhất trí vẫn giữ tên gọi là UBND nhằm thực hiện đúng Kết luận số 46-KL/TW ngày 19/4/2019 của Bộ Chính trị về Đề án thí điểm quản lý theo mô hình chính quyền đô thị tại thành phố Hà Nội.

Theo đại biểu Đào Tú Hoa (Hà Nội), nếu đặt tên cơ quan hành chính phường khác với tên gọi UBND thì toàn bộ dữ liệu có liên quan của TP Hà Nội (như chứng minh thư nhân dân, thẻ căn cước công dân, sổ hộ khẩu, giấy tờ thường trú, tạm trú của công dân…) sẽ phải thay đổi, dẫn đến sự lãng phí, tốn kém, gây khó khăn cho người dân và công tác quản lý nhà nước trên địa bàn.

Đồng quan điểm, đại biểu Bùi Huyền Mai (Hà Nội) cho rằng, không nên thay đổi tên gọi của UBND phường. Theo đại biểu, việc thực hiện thí điểm, Quốc hội mới thống nhất tiến hành trong một khoảng thời gian xác định. Việc để nguyên tên gọi là thuận lợi, không làm ảnh hưởng tới các hoạt động hàng ngày khác của người dân và cơ quan chức năng.

Đại biểu Nguyễn Văn Hiển (Đoàn Lâm Đồng) cho rằng, việc đổi tên của UBND cấp phường là không cần thiết. Bởi theo đại biểu Hiển, khi không còn tổ chức HĐND, đúng với tính chất thì nên gọi là ủy ban hành chính nhưng nếu thay đổi tên gọi sẽ kéo theo nhiều vấn đề, đặc biệt cần xem xét đến hiệu quả kinh tế - xã hội. “Việc thay đổi tên một cơ quan hành chính liên quan nhiều đến giấy tờ của công dân, doanh nghiệp, phát sinh nhiều chi phí không cần thiết. Do đó, tôi đồng tình với nội dung giải trình của Bộ Nội vụ là giữ nguyên tên gọi như hiện tại sẽ hợp lý hơn và không ảnh hưởng nhiều đến khía cạnh khác”, đại biểu Hiển nói.

Đại biểu cho rằng, việc thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND cấp phường Hà Nội cũng đã thực hiện từ năm 2009-2015, tuy nhiên sau khi tổng kết đã quay lại mô hình có tổ chức HĐND tại tất cả các đơn vị hành chính (bao gồm cả các huyện, quận, phường trước đây thực hiện thí điểm)

 “So với đề án đã thực hiện trước, lần này Hà Nội thực hiện tương đối kỹ, cùng với sự kế thừa những kinh nghiệm từ thí điểm 10 năm trước nên khả năng thành công của thành phố sẽ rất cao, mang lại lợi ích lớn cho công tác quản lý của mô hình mới chính quyền đô thị và giúp việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy hợp lý”, đại biểu Hiển nhận định.

Thùy Chi