Thoát nghèo nhờ miến dong

Miến dong Minh Hồng. Ảnh: An Khuê.

Đặc sản Núi Tản

Thôn Minh Hồng từ lâu đã nổi tiếng với nghề trồng và chế biến miến dong. Có lẽ do thổ nhưỡng vùng đất ven núi Tản, sông Đà đã làm nên sự khác biệt này. Hoạt động sản xuất miến nơi đây luôn diễn ra sôi động quanh năm. Khắp trong nhà, ngoài sân những phên miến được phơi thành hàng. Ông Nguyễn Văn Duẫn – Trưởng thôn – Chủ nhiệm HTX miến dong Minh Hồng chia sẻ, để làm được miến ngon, đảm bảo chất lượng nhất thiết phải lọc bột thật sạch. Khi đánh bột phải pha theo tỷ lệ chính xác để  lúc tráng phải chín đều, sợi miến trong, dai, không gãy.

Dong riềng được trồng quanh năm, nhưng vụ chính là từ tháng Giêng đến tháng 3 Âm lịch và thu hoạch nhiều nhất từ tháng 9 Âm lịch đến tháng Giêng năm sau. Vào mùa thu hoạch dong riềng, cả thôn luôn tất bật. Các nhà có nương trên núi phải huy động mọi phương tiện để chở củ dong riềng về xưởng sơ chế, rồi chế biến tinh bột. Với chất lượng tốt, nên bao nhiêu tinh bột người Minh Hồng sản xuất đều được thương lái đến thu mua để bán cho các nhà máy chế biến bánh kẹo.

Miến dong Minh Hồng từ lâu đã có vị thơm, ngon và dai đặc trưng mà ít địa phương khác có thể làm được. Tuy nhiên, suốt một thời gian dài các công đoạn sản xuất miến ở đây đều làm theo thủ công, mỗi ngày một hộ chỉ sản xuất được khoảng 15kg miến. Dù có được sản phẩm miến ngon nhưng người dân vẫn chủ yếu phát triển kinh tế bằng nghề trồng dong riềng và sản xuất tinh bột nên sản phẩm “miến dong Minh Hồng” ít người biết đến.

Năm 2001, sau khi được Sở KH&CN Hà Tây (cũ) cấp bằng công nhận làng nghề thì nghề trồng dong riềng, chế biến tinh bột và làm miến Minh Hồng mới phát triển mạnh. Hiện nay, toàn thôn có 289 hộ thì có tới 193 hộ tham gia chế biến tinh bột và sản xuất miến. Những hộ còn lại dù không sản xuất nhưng đều trồng loại cây này. Ưu điểm của dong riềng là dễ chăm sóc, chịu hạn tốt, càng nắng hanh thì củ càng cho bột trắng và thơm hơn. Đến nay, diện tích cây dong riềng của Minh Hồng là 180 ha.

Để giúp cho làng nghề thêm phát triển, những năm qua Đảng ủy xã Minh Quang đã ban hành Nghị quyết về phát triển làng nghề, xây dựng thương hiệu miến dong Minh Hồng.

Theo đó, xã tiếp tục xác định dong riềng là một trong những cây trồng chủ lực của địa phương. Xã cũng đặt ra mục tiêu diện tích quay vòng hàng năm đối với cây dong riềng giữ mức ổn định là 180ha. Cùng với việc quảng bá sản phẩm, địa phương chỉ đạo tập trung nâng cao chất lượng, ký cam kết đảm bảo vệ sinh môi trường trong quá trình chế biến. Với sự quan tâm của chính quyền các cấp từ hỗ trợ, xây dựng thương hiệu bảo vệ sản phẩm sẽ giúp miến dong Minh Hồng nâng cao tính cạnh tranh vươn xa trên thị trường và mang lại giá trị kinh tế cao hơn nữa.

Vươn lên tầm thương hiệu

Miến dong Minh Hồng được bao gói cẩn thận ghi rõ họ tên, địa chỉ số điện thoại hộ sản xuất… chuyển đi tiêu thụ khắp các tỉnh, thành phố trong cả nước. Nhiều nhất là quận Tân Bình, TPHCM, Hạ Long – Quảng Ninh, Hải Dương, Phú Thọ, Hòa Bình… với giá bán buôn 50.000 đồng/kg. Trong thôn, nhiều hộ có doanh thu hàng năm từ miến khoảng 250 triệu đồng, trừ chi phí còn lãi trên 100 triệu đồng. Nghề làm miến đã góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội ở Minh Hồng. Đường làng, ngõ xóm được bê tông hóa, các gia đình đều mua sắm đầy đủ tiện nghi sinh hoạt và đầu tư cho con cái học hành đỗ đạt.

Lãnh đạo xã Minh Quang sớm nhìn nhận được cái khó của người làm miến thôn Minh Hồng là ở khâu sản xuất còn manh mún, chưa tập trung, thiếu diện tích để làm sân phơi, quy trình sản xuất thiếu đồng bộ, lượng chất thải trong quá trình làm miến chưa có cách xử lý hiệu quả và quan trọng là thị trường chưa thật ổn định.

Trước đây sản xuất miến dong Minh Hồng còn thô sơ, đơn lẻ. Sự gắn kết giữa các hộ trong làng nghề chưa cao vẫn “mạnh ai nấy làm”, không có đại diện thu mua sản phẩm, giao thương và đại diện pháp lý cho làng nghề. Vì vậy, khiến cho khoảng 80% sản lượng miến sản xuất ra rơi vào tay thương lái. Bên cạnh đó là sự thiếu hiểu biết về ý nghĩa, giá trị của thương hiệu làng nghề và thiếu sự quan tâm đầu tư xây dựng thương hiệu. Hiện nay, trên thị trường đã xuất hiện không ít cửa hàng kinh doanh sản phẩm miến dong Minh Hồng nhưng không phải do người Minh Hồng làm ra.

Từ năm 2014, được sự hỗ trợ của các cấp, ngành của Thành phố, huyện Ba Vì đã tiến hành xây dựng nhãn hiệu tập thể “Miến dong Minh Hồng”. Đến ngày 12/4/2016, sản phẩm này đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH&CN) cấp giấy chứng nhận. Việc được công nhận nhãn hiệu tập thể sản phẩm miến dong Minh Hồng sẽ góp phần thúc đẩy sản xuất và nâng cao vị thế của sản phẩm trên thị trường. Qua đó, tạo việc làm, tăng thu nhập cho người lao động, cũng như góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội của huyện Ba Vì. Với nỗ lực của người dân và lãnh đạo huyện, ngày 16/10 vừa qua, UBND huyện Ba Vì đã công bố nhãn hiệu “Miến dong Minh Hồng”.

Với nhãn hiệu được Bộ Khoa học và Công nghệ đã chứng nhận hiện nay, nhãn hiệu “Miễn dong Minh Hồng” đã không còn dừng lại ở một nông sản ở vùng ven núi Tản, nó đã có đôi cánh để bay xa tới nhiều miền đất khác nhau và một lần nữa đem về cơ hội đổi đời cho những người nông dân quyết bám nghề, phát triển được sản vật quê hương.

An Khuê