Quốc hội thảo luận không tổ chức HĐND cấp phường của Hà Nội

15/11/2019 8:19 PM

(Chinhphu.vn) - Trước băn khoăn của đại biểu Quốc hội về việc không tổ chức Hội đồng nhân dân (HĐND) cấp phường ở Hà Nội là không phù hợp với Hiến pháp, đại biểu Hoàng Trung Hải, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành uỷ Hà Nội khẳng định Thành phố đã nghiên cứu kĩ vấn đề này trước khi xây dựng dự thảo.

* Thí điểm không tổ chức HĐND tại các phường của Hà Nội

Đại biểu Hoàng Trung Hải, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội phát biểu tại phiên thảo luận

Tiếp tục chương trình làm việc kỳ họp thứ 8, Quốc hội khoá XIV, Quốc hội chiều 14/11, thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết về thí điểm không tổ chức HĐND tại các phường thuộc quận, thị xã của TP. Hà Nội.

Phù hợp với quy định của Hiến pháp, pháp luật

Đại biểu Lê Thanh Vân (đoàn Cà Mau) nêu băn khoăn việc không tổ chức HĐND ở cấp phường ở TP. Hà Nội có thể không phù hợp với các điều 110, 111 và 114 Hiến pháp năm 2013 về chính quyền địa phương, về nội dung chính quyền phải có cả HĐND và Uỷ ban Nhân dân (UBND).

Theo đại biểu Lê Thanh Vân, nếu không tổ chức HĐND thì phường chỉ có "nửa chính quyền", như vậy thì không thể gọi là chính quyền. "Tôi ủng hộ chủ trương cải cách bộ máy nhà nước tinh giản theo hướng tập trung vào vai trò cá nhân nhưng có sự kiểm soát mạnh mẽ. Thực tiễn cho thấy HĐND phường không phát huy hiệu quả, như vậy chúng ta phải đánh giá vì sao... Phải chăng cơ cấu đại biểu HĐND nặng về hình thức?", đại biểu nêu vấn đề.

Tuy nhiên, đại biểu Phùng Văn Hùng (đoàn Cao bằng) lại cho rằng, việc thí điểm không tổ chức HĐND tại các phường thuộc quận, thị xã của TP. Hà Nội hoàn toàn đủ căn cứ pháp lý, hợp với quy định của Hiến pháp, pháp luật.

Ông Phùng Văn Hùng khẳng định, tổ chức bộ máy chính quyền địa phương gồm ba cấp tỉnh, huyện, xã đã tồn tại trên 70 năm, qua thời gian nhiều yếu tố tác động trực tiếp đến tổ chức bộ máy. Hơn nữa, đô thị và nông thôn có nhiều khác biệt, ở đô thị có tính tập trung cao, đa dạng về nguồn lực, ranh giới địa giới hành chính không có nhiều ý nghĩa, các dịch vụ công được tổ chức ở quy mô thành phố, hoạt động kinh doanh không bị ràng buộc bởi địa giới hành chính... cho thấy một số chức năng và nhiệm vụ của chính quyền cấp phường không còn phù hợp.

"Tổ chức chính quyền cấp phường hiện nay làm bộ máy trở nên cồng kềnh, làm chậm quá trình triển khai các chủ trương chính sách pháp luật của Đảng, Nhà nước, lãng phí nguồn lực", đại biểu nêu và nhận định, việc không tổ chức HĐND cấp phường về thực chất là không tổ chức cấp chính quyền phường, như vậy, chính quyền đô thị ở Hà Nội chỉ còn hai cấp là cấp thành phố và cấp quận.

"Cá nhân tôi rất tin tưởng vào thành công của chủ trương này, đồng thời đây cũng là ý nguyện của người dân Hà Nội được đúc kết trong đề án thí điểm quản lý mô hình chính quyền đô thị tại TP. Hà Nội do Thành ủy, UBND, HĐND TP. Hà Nội xây dựng", ông Hùng nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, đại biểu Ngọ Duy Hiểu (đoàn Hà Nội) cho rằng, việc không tổ chức HĐND cấp phường không đi ngược lại các nội dung đã nêu trong Hiến pháp. Ông Hiểu diễn giải Hiến pháp quy định cấp chính quyền địa phương gồm HĐND và UBND, song không phải cấp chính quyền nào cũng phải tổ chức HĐND và UBND mà có thể tổ chức phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do luật định.

Về nhiệm vụ giám sát của HĐND phường trong thời gian thí điểm, ông Hiểu cho rằng, khi không tổ chức HĐND tại các phường nữa thì cần nâng cao vai trò, trách nhiệm giám sát kiểm tra của cấp uỷ và Mặt trận Tổ quốc.

Giảm cấp trung gian, giảm thủ tục hành chính

Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương (đoàn Quảng Bình) cho rằng, qua ý kiến, tờ trình của Chính phủ, đề án về chính quyền đô thị của TP. Hà Nội, báo cáo của Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, cho thấy, các tờ trình và tài liệu chuẩn bị hết sức chu đáo và đầy đủ. Điều này thể hiện TP. Hà Nội dám làm, có bước chuẩn bị rất kỹ lưỡng để trình Quốc hội.

Việc thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND tại các phường là một điểm rất là táo bạo, đổi mới để thực hiện nghị quyết của Quốc hội về tinh giản biên chế và sắp xếp lại tổ chức bộ máy. Đây cũng là một chủ trương lớn phát động mang tính chất xã hội sâu sắc, là cơ sở từ Hiến pháp 2013.

Về thực tiễn, việc thí điểm này đáp ứng yêu cầu phát triển về trình độ đô thị hóa, hội nhập quốc tế của Thủ đô Hà Nội, yêu cầu trực tiếp đổi mới cải cách bộ máy tổ chức tinh gọn, giảm cấp trung gian, giảm thủ tục hành chính để phục vụ người dân, doanh nghiệp tốt hơn và hiệu lực, hiệu quả hơn. Giảm được đầu mối sẽ giảm được các thủ tục cho người dân và doanh nghiệp.

Như vậy sẽ tạo chủ động cho Chính phủ và chính quyền TP. Hà Nội trong việc chuẩn bị nhân sự và tổ chức đại hội Đảng bộ các cấp cũng như tiến tới bầu cử HĐND các cấp TP. Hà Nội.

Về mô hình tổ chức chính quyền địa phương, theo dự thảo thì Nghị quyết, chính quyền địa phương TP. Hà Nội ở khu vực đô thị thực hiện mô hình hai cấp, cấp Thành phố và cấp quận, thị xã. Ở cấp phường sẽ thí điểm mô hình không có tổ chức cấp chính quyền và không có cấp HĐND, cơ quan hành chính là phường, UBND phường chỉ thực hiện một số công việc quản lý hành chính Nhà nước và cung cấp dịch vụ công.

Hà Nội là một trong những tỉnh thuộc 63 tỉnh thành phố, thí điểm tại Hà Nội để tổng kết nếu phù hợp, hiệu quả thì đây là một điểm để nhân rộng trong cả nước trong sắp xếp bộ máy và tinh giản biên chế.

Trong khi đó, đại biểu Lê Xuân Thân (đoàn tỉnh Khánh Hoà) thì đề nghị xem lại tên gọi của Nghị quyết. Đại biểu phân tích, qua tiếp toàn bộ Đề án, Tờ trình cho thấy lần thí điểm này thực chất là không còn Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân là do Ủy ban nhân dân quận chỉ định, bổ nhiệm. Vì vậy, nên xem xét lại nội dung và tên của nghị quyết này và đại biểu kiến nghị tên gọi của Nghị quyết nên là “thí điểm không tổ chức cấp chính quyền địa phương tại các phường thuộc quận, thị xã của thành phố Hà Nội”.

Giúp nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý

Phát biểu thảo luận, đại biểu Nguyễn Thị Bích Ngọc (đoàn TP. Hà Nội - Chủ tịch HĐND TP. Hà Nội) cho biết, yêu cầu xây dựng Đề án được bắt nguồn từ thực tiễn của Hà Nội. Thủ đô Hà Nội có vai trò đặc biệt quan trọng, là trung tâm chính trị, hành chính quốc gia, có quy mô dân số đứng thứ hai trong cả nước. Bộ máy chính quyền của TP. Hà Nội hiện nay đang từng bước thực hiện theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương có ba cấp đầy đủ, thành phố, quận, huyện, thị xã, phường, thị trấn, trong khi đặc điểm khu vực đô thị là dân cư sống rất tập trung, mật độ dân số cao, nên hoàn toàn có thể giảm bớt một cấp chính quyền để giảm tầng cấp, làm gọn nhẹ hệ thống hành chính. Việc này giúp cho các quyết định điều hành của UBND, Chủ tịch UBND Thành phố, quận, huyện, thị xã đối với cơ quan hành chính cấp dưới nhanh hơn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước trên địa bàn Thủ đô.

“Bên cạnh đó, những thách thức ngày càng tăng, về đô thị hóa, hội nhập quốc tế, sự gia tăng dân số, áp lực về hạ tầng cơ sở, giao thông, môi trường, an ninh trật tự đối với Thủ đô đòi hỏi cần có một cơ chế, chính sách hợp lý cũng như mô hình quản lý phù hợp với đặc điểm của Thủ đô Hà Nội. Vì vậy, việc thực hiện thí điểm Đề án chính quyền đô thị theo mô hình chính quyền hai cấp ở thành phố, quận; chính quyền ba cấp ở thành phố huyện, xã tại TP. Hà Nội, đồng thời với việc thực hiện đổi mới các cơ quan chuyên môn của TP và quận, thị xã phù hợp với tính chất đô thị, đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền giữa TP. Hà Nội với các cơ quan chuyên môn và UBND quận, thị xã, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế-xã hội của Thủ đô trong giai đoạn tới, đáp ứng tốt nhất nhu cầu của người dân Thủ đô là hết sức cần thiết và xuất phát từ nhu cầu thực tiễn của Hà Nội.”, đại biểu Nguyễn Thị Bích Ngọc nhấn mạnh.

Cũng theo bà Bích Ngọc, Đề án đã được Thành phố chuẩn bị công phu, có tiếp thu, rút kinh nghiệm từ việc thực hiện Nghị quyết số 26 Quốc hội khóa XII năm 2008 của Quốc hội, có xây dựng lộ trình từng bước thật chặt. Đề án được TP. Hà Nội nghiên cứu, triển khai trong hai giai đoạn: Giai đoạn từ năm 2017 đến nay, quá trình xây dựng hoàn thiện, Thành ủy, HĐND, UBND TP đã tổ chức nhiều đoàn khảo sát, nghiên cứu kinh nghiệm ở các TP đã thí điểm theo Nghị quyết số 26 của Quốc hội khóa XII, đồng thời tổ chức 8 hội thảo lấy ý kiến chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý.

TP. Hà Nội đã nhiều lần xin ý kiến các bộ, cơ quan trung ương cả bằng hình thức trực tiếp tổ chức hội nghị, hội thảo và hình thức bằng văn bản. Báo cáo xin ý kiến Đảng, đoàn Quốc hội, các Ủy ban Quốc hội, ban cán sự Đảng, Chính phủ, các bộ, ban, ngành liên quan về nội dung của Đề án trước khi trình Bộ Chính trị. Tiến hành rà soát, thu thập số liệu phục vụ xây dựng Đề án với 88 cơ quan đơn vị thuộc Thành phố trong đó các sở, ban, ngành đoàn thể từ TP đến Trung ương, 30 quận, huyện, thị xã.

Thành phố đã tổ chức điều tra trên 7.600 phiếu đối với 3 nhóm đối tượng: Cán bộ chủ chốt cấp huyện, cán bộ chủ chốt cấp xã, cán bộ ở thôn, tổ dân phố. Các ý kiến đều thể hiện sự đồng tình với nội dung Đề án và đã được chuẩn bị tâm thế sẵn sàng cho việc triển khai Đề án.

Nếu không thí điểm sẽ không tìm ra được mô hình mới

Tại phiên thảo luận, phát biểu làm rõ nội dung mà một số đại biểu còn băn khoăn, Bí thư Thành ủy, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội Hoàng Trung Hải cho biết, việc xây dựng đề án thí điểm không tổ chức HĐND cấp phường tại Hà Nội xuất phát từ nhu cầu của Thành phố, là đô thị phát triển nhanh, với mong muốn xây dựng hệ thống chính quyền gọn nhẹ, hiệu lực, hiệu quả, gần dân hơn và đáp ứng các yêu cầu của người dân tốt hơn.

Trả lời băn khoăn của một số đại biểu Quốc hội đặt vấn đề là, liệu đề án và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội có vi hiến hay không? đại biểu Hoàng Trung Hải nêu rõ: Khi xây dựng Đề án này, ngay từ đầu thành phố đã rất quan tâm đến việc thực hiện thí điểm có bảo đảm tuân thủ Hiến pháp và đã tổ chức rất nhiều cuộc hội thảo cũng như lấy ý kiến của các nhà luật học, các nhà quản lý. Qua đó cho thấy đề án là đề án thí điểm và không vi hiến. Đây cũng là nội dung được khẳng định trong Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật.

“Ủy ban Pháp luật cũng đã rất cân nhắc vấn đề này. Như tôi đã nêu, việc chuẩn bị đề án thí điểm công phu, lấy nhiều ý kiến của các cơ quan. Nếu nội dung đề án được các cơ quan kết luận là vi hiến thì chúng tôi không làm tiếp”, Đại biểu Quốc hội, Bí thư Thành ủy Hà Nội Hoàng Trung Hải nói.

Đồng tình với ý kiến đại biểu Ngọ Duy Hiểu (Đoàn Hà Nội) và một số đại biểu đã phát biểu, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội khẳng định, đây là nhu cầu thực sự của các địa phương chứ không phải chỉ riêng Hà Nội.

Các địa phương đều mong muốn thí điểm mô hình quản lý theo hướng hiệu lực, hiệu quả hơn, đáp ứng nhu cầu của người dân tốt hơn. Về việc thực hiện thí điểm mô hình không tổ chức HĐND tại cấp phường thuộc quận, thị xã theo Nghị quyết số 26/2008/QH12 ngày 15/11/2008 của Quốc hội, theo tổng kết, các địa phương đều thấy thành công. Về việc thực hiện nội dung thí điểm, Bộ Nội vụ sẽ có tiếp thu sau. "Về cơ bản, việc thực hiện thí điểm là hết sức cần thiết. Nhờ thí điểm, chúng ta mới rút ra được kinh nghiệm, tìm ra mô hình quản lý tốt. Nếu chúng ta không thí điểm sẽ không tìm ra được mô hình mới", đại biểu Hoàng Trung Hải bày tỏ.

Như đại biểu Phùng Quang Hùng (đoàn Cao Bằng) đã nêu, mô hình chính quyền của một số quốc gia phát triển cũng sử dụng chính quyền ba cấp, bảo đảm hiệu lực, hiệu quả, không làm mất quyền dân chủ của người dân. Người dân đã được HĐND cấp quận đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Thùy Chi

Top