Cần cơ chế quản lý thống nhất để phát huy chợ truyền thống

Thời gian qua, chính quyền các cấp của Hà Nội đã quan tâm hơn đến công tác quản lý chợ trên địa bàn, chuyển đổi mô hình quản lý, nâng cao chất lượng hoạt động của các chợ để phục vụ tốt hơn nhu cầu của người dân. Tuy nhiên, qua rà soát, điều chỉnh quy hoạch mạng lưới chợ gắn với quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch xây dựng chưa kịp thời làm nảy sinh nhiều bất cập.

Theo thống kê, Hà Nội hiện có 454 chợ truyền thống được phân hạng, giao cho từng cấp quản lý từ Thành phố đến cơ sở. So với trước đây, các chợ truyền thống đang phải đối mặt với nhiều khó khăn khi thương mại điện tử phát triển, các trung tâm thương mại, siêu thị “mọc” lên ngày càng nhiều và đặc biệt là tâm lý người tiêu dùng vẫn còn lo ngại về nguồn gốc hàng hóa ở chợ…

Một số chợ trên địa bàn trước đây nổi tiếng tấp nập, đông đúc người mua bán nhưng nay đã trong tình trạng vắng vẻ. Có thể kể đến như chợ Cửa Nam (quận Hoàn Kiếm), chợ Việt Hưng (quận Long Biên) hay chợ Bưởi - một thời là chợ lớn trên địa bàn quận Tây Hồ...

Là một chủ cửa hàng kinh doanh thực phẩm lâu lắm tại chợ Cửa Nam, bà Nguyễn Thị Tâm chia sẻ, trước đây tuy chợ còn lụp xụp, chưa kiên cố, vất vả chút nhưng mua bán lại dễ dàng hơn. Từ ngày chợ chuyển đổi thành trung tâm thương mại với hệ thống cầu thang máy, điện nước hiện đại, ki ốt khang trang thì bỗng dưng trở thành nơi buôn bán ế ẩm, ít người mua.

Còn theo chị Thu Hồng (phường Gia Thụy, quận Long Biên) cho biết: “Trước đây khi còn chợ, người dân mua bán tại chợ rất đông vì đồ tươi ngon, giá hợp lý. Nhưng từ khi chợ chuyển thành trung tâm thương mại, chúng tôi không còn thói quen vào chợ nữa, mà hằng ngày mua thực phẩm tại chợ cóc hoặc các siêu thị tiện ích gần nhà”.

Với đặc thù kinh doanh hiện nay vẫn là mô hình chợ đầu mối, với mức thu phí chợ theo quy định của Thành phố là thấp, trong khi chưa khai thác được hết diện tích sử dụng do những tồn tại cũ nên với mức tiền thuê đất quá cao như vậy, chợ đầu mối phía Nam và chợ Bưởi đều khó có thể hoạt động hiệu quả.

Ông Lê Hồng Thăng, Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội cho hay, các chợ hạng một do thành phố quản lý, dù được đầu tư xây dựng kiên cố, hiện đại theo quy hoạch với chỉ tiêu tối thiểu 12 m² đất/điểm kinh doanh, nhưng hoạt động không đúng với quy mô đầu tư ban đầu. Hầu như chợ nào cũng có ki ốt bỏ trống do không thu hút được khách hàng, nên tiểu thương cũng không mặn mà kinh doanh...

Còn tại các chợ đầu mối, nơi kinh doanh các mặt hàng nông sản, thủy sản..., thì do quy mô lại nhỏ nên chưa đảm nhận được chức năng đầu mối để tập trung các mối hàng cung cấp cho thị trường. Chính vì vậy, chợ truyền thống cần có những quyết sách mạnh của Thành phố và những giải pháp tháo gỡ nhanh các vướng mắc hiện nay. Trong đó, vẫn phải lấy doanh nghiệp làm động lực phát triển, không thể giữ cơ chế bao cấp mãi.

Cần cơ chế quản lý thống nhất

Ông Vũ Thanh Sơn, Tổng Giám đốc Tổng công ty Thương mại Hà Nội (doanh nghiệp quản lý chợ Bưởi và chợ đầu mối phía Nam) cho rằng, để chợ phát huy hiệu quả cần có cơ chế quản lý thống nhất và giao doanh nghiệp quản lý một cách đồng bộ.

Trên thực tế, hiện nay chỉ những chợ do doanh nghiệp quản lý bị thu tiền thuê đất, còn chợ do các quận, huyện quản lý đều không phải nộp tiền thuê đất. Vì vậy, ông Sơn đề xuất, khi các doanh nghiệp quản lý chợ đã nộp tiền thuê đất, Thành phố cần có cơ chế giao quyền sử dụng đất cho doanh nghiệp để có cơ sở phát triển kinh doanh.

Bên cạnh đó, Thành phố cần có cơ chế giá thuê đất cho từng mô hình và loại hình chợ có tính đến yếu tố đặc thù, yếu tố lịch sử nhằm giúp Thành phố vừa có thể thu được tiền thuê đất theo quy định, vừa giúp doanh nghiệp quản lý chợ có hiệu quả, có nguồn tái đầu tư, bảo đảm công tác kiểm soát về an ninh trật tự, vệ sinh, an toàn thực phẩm…

Như vậy, việc chuyển đổi mô hình quản lý chợ là đòi hỏi tất yếu, càng làm sớm càng tốt. Các quận, huyện cần khảo sát ý kiến người dân tại từng khu vực và phối hợp giữa các đơn vị liên quan để có cơ sở, căn cứ nhằm sớm chuyển đổi mô hình quản lý, kinh doanh, khai thác chợ, nâng cao hiệu quả quản lý và hoạt động của chợ; phát triển chợ theo hướng “chợ văn minh”.

Theo Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Nguyễn Doãn Toản, quy hoạch chợ nằm trong quy hoạch mạng lưới bán buôn, bán lẻ được Thành phố phê duyệt. Sau 5 năm, nếu quy hoạch không đáp ứng được nhu cầu, hoặc cần điều chỉnh, Thành phố sẽ điều chỉnh để chợ truyền thống phát huy tốt hơn vai trò phục vụ đời sống dân sinh, nhu cầu lưu thông hàng hóa và thúc đẩy phát triển thương mại trên địa bàn.

Hiện Thành phố đã và đang đẩy mạnh việc rà soát quy hoạch để điều chỉnh, bổ sung quy hoạch chợ trên địa bàn; đặc biệt quan tâm công tác quản lý chợ, coi đây là một yêu cầu, mục tiêu quan trọng trong việc phát triển hạ tầng kinh tế-xã hội, tạo việc làm, môi trường cho các hộ kinh doanh, bảo đảm nguồn hàng thiết yếu phục vụ đời sống dân sinh.

Diệu Anh