Căn hầm nơi diễn ra trận đấu trí với Lầu Năm Góc

Thiếu tướng Nguyễn Văn Ninh, Nguyên Phó Cục trưởng Cục Tác chiến-Bộ Tổng tham mưu, người được điều động về hầm T1 từ năm 1968. Ảnh: Diệu Anh

Tối 18/12/1972, những hồi còi đầu tiên báo động máy bay B52 của Mỹ đến ném bom Hà Nội đã được phát đi từ căn hầm dưới chân Thành Thăng Long-Nơi diễn ra cuộc đấu trí trong trận “Điện Biên Phủ trên không”.

Chia sẻ với chúng tôi về nơi này, Thiếu tướng Nguyễn Văn Ninh, nguyên Phó Cục trưởng Cục Tác chiến-Bộ Tổng Tham mưu, người được điều động về hầm T1 từ năm 1968 xúc động kể lại: “Tôi còn nhớ như in, ngày 28/6/1972, tại nhà D67, Đại tướng Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp giao nhiệm vụ cho Tư lệnh Quân chủng Phòng không-Không quân Lê Văn Trì phải đánh thắng cuộc tập kích đường không quy mô lớn bằng cả máy bay ném bom chiến lược B-52 của Mỹ vào Hà Nội, Hải Phòng và vùng lân cận.

Tại hầm chỉ huy tác chiến T1-Bộ Tổng tham mưu, nơi chúng tôi đấu trí với Lầu Năm Góc, sáng ngày 24/11/1972, tôi truyền công điện số 420A của Tổng Tham mưu trưởng Văn Tiến Dũng cho Bộ Tư lệnh Quân chủng Phòng không-Không quân: “Nhiệm vụ trọng tâm đột xuất trước mắt của Quân chủng là tập trung mọi khả năng, nhằm đúng đối tượng chính là B-52 mà tiêu diệt”.

Thiếu tướng Nguyễn Văn Ninh cho biết, lịch sử đã diễn ra đúng như Bác Hồ đã dự báo cách đó tròn 5 năm: “...Ở Việt Nam đế quốc Mỹ nhất định thua, nhưng nó chỉ thua sau khi thua trên bầu trời Hà Nội”.

Thiếu tướng kể lại, xế chiều ngày 18/12/1972, Phó Tổng Tham mưu trưởng Phùng Thế Tài bước vào hầm T1 chỉ thị cho thiếu tá Nguyễn Văn Ninh trực ban tác chiến phòng không và nói: “Đồng chí Lê Đức Thọ vừa hạ cánh xuống sân bay Gia Lâm, Hội nghị Paris bế tắc. Chúng nó đánh đấy. Cậu Ninh phải ở lỳ đây mà trực chiến”.

16h30’, đồng chí Phan Mạc Lâm-Cán bộ Cục Quân báo, Bộ Tổng tham mưu đến báo cho ông Ninh rằng đã có nhiều tốp B52 cất cánh từ Đảo Guam (Thái Bình Dương) hướng vào miền Bắc. Ngay lập tức, đồng chí Vũ Lăng, Cục trưởng Cục Tác chiến cùng kíp trực ban nhận định, B52 sẽ đánh Hà Nội vào tối nay.

Ông Ninh tính nhẩm và nói tiếp: “Chúng nó sẽ ném bom khoảng 19h30’". Các cô tiêu đồ vẽ đường bay tập trung cao độ, vừa nghe tín hiệu từ Tổng trạm ra đa phòng không vừa ghi lên bảng.

19h, kíp trực ban lập tức gọi điện báo cáo Đại tướng Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp là B-52 Mỹ đang bay ra đánh Hà Nội, đồng thời báo cáo Tổng Tham mưu trưởng Thượng tướng Văn Tiến Dũng xin chỉ thị được kéo còi báo động trước 5 phút so với quy định. Từ đầu kia vang lên “Đồng ý, tôi sẽ sang phòng chính của Sở chỉ huy ngay”.

Nhìn tiêu đồ, máy bay địch chỉ cách Hà Nội khoảng 200 km, ông Ninh bật công tắc micro, báo cáo các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước. Sau giây phút hội ý với trực ban trưởng, ông ấn nút kéo còi báo động thông báo cho Hà Nội điềm tĩnh bước vào chiến đấu. Rồi ông quay sang thông báo tình hình với Bộ Giao thông vận tải...

“Tôi bấm còi báo động phòng không liên hồi cho TP. Hà Nội qua còi điện trên nóc Tòa nhà Quốc hội Ba đình trước khi B-52 ném bom Hà Nội 25 phút. Lúc 20h18’, chiếc B-52 đầu tiên bị bắn rơi, chúng tôi vui mừng ôm lấy nhau, tin chắc rằng ta sẽ thắng lớn”, Thiếu tướng Nguyễn Văn Ninh xúc động nói.

Phó Tổng Tham mưu và các đồng chí ở Bộ Tư lệnh Quân chủng Phòng Không-Không quân trình bày kế hoạch bảo vệ vùng trời Hà Nội với Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Ảnh: Diệu Anh (Chụp tại Căn hầm T1-Hoàng Thành Thăng Long)

Thiếu tướng Nguyễn Văn Ninh cho biết, tại hầm T1 này, chúng tôi thay phiên nhau trực chiến suốt 24/24h, có nhiệm vụ nắm chắc tình hình địch-ta lên bản đồ diễn biến chiến dịch, đề xuất cách xử lý các tình huống lên Thủ trưởng Bộ, truyền đạt mệnh lệnh, chỉ thị của cấp trên đến các quân, binh chủng, các quân khu, quân đoàn, cơ quan trực thuộc... phải bảo đảm hoàn thành cả 3 nhiệm vụ là đánh máy bay địch, nhất là B-52; công tác phòng không nhân dân; công tác giao thông vận tải chi viện chiến trường miền Nam mà trọng tâm là công tác đánh địch.

Trời sáng, Trực ban Sở Chỉ huy bấm công tắc micro: “Lệnh báo yên Thành phố”, đồng thời báo cáo Thủ trưởng Bộ: Trận đánh B-52 đêm 18 rạng ngày 19/12/1972 kết thúc. Địch sử dụng trên 400 lần chiếc máy bay không quân chiến thuật và 90 lần chiếc B-52, đánh trên 100 điểm. Ta bắn rơi 3 máy bay B-52 Mỹ, 5 máy bay phản lực chiến đấu, bắt sống 7 giặc lái.

Đêm 18/12/1972 là đêm mở màn chiến dịch “Điện Biên Phủ trên không” đã trở thành đêm chiến thắng của quân và dân ta, đêm hãi hùng đối với bộ máy chiến tranh Hoa Kỳ.

Thế là trong suốt 12 ngày đêm cuối tháng 12/1972, tại hầm chỉ huy tác chiến T1-Bộ Tổng tham mưu này, đồng chí Tổng Tham mưu trưởng, nhiều Thủ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ Tổng tham mưu và các Tổng cục đã trực tiếp chỉ huy, chỉ đạo quân dân miền Bắc, mà nòng cốt là Quân chủng Phòng không-Không quân tiến hành trận quyết chiến chiến lược trên bầu trời Hà Nội, giành thắng lợi hết sức to lớn, mang ý nghĩa thời đại.

45 năm đã trôi qua với biết bao thay đổi trên thế giới và trong nước, cho phép ta đủ điều kiện để suy ngẫm và đánh giá đầy đủ hơn, chính xác hơn về sự kiện này. Thiếu tướng Nguyễn Văn Ninh còn nhớ mãi đồng chí Lê Duẩn, Bí thư thứ nhất Trung ương Đảng ta đã có kết luận hết sức chính xác về chiến thắng vĩ đại này: “Chính trong lúc địch tưởng có thể xoay chuyển tình thế và đi gần đến thắng lợi thì chúng lại phải chịu đựng những thất bại nặng nề không lường hết được. Trái lại, trong lúc gặp vô vàn khó khăn và đứng trước tình thế hiểm nghèo, nhờ sự chỉ đạo chiến lược đúng đắn của Đảng ta, nhờ sức chiến đấu anh dũng và sự nỗ lực phi thường của quân và dân ta, Cách mạng Việt Nam đã vượt qua mọi thử thách, tiến lên những bước nhảy vọt”.

Với Thiếu tướng Ninh, trận “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” tháng Chạp năm 1972 là trận quyết chiến chiến lược trên bầu trời Hà Nội, là cuộc đấu trí của Tổng hành dinh Quân đội nhân dân Việt Nam với Lầu Năm Góc. Từ trận đại thắng này, Mỹ buộc phải ký Hiệp định Paris, chấp nhận thất bại trong chiến tranh Việt Nam. Đây cũng là trận quyết chiến chiến lược thứ ba ở Thăng Long-Hà Nội trong lịch sử chiến tranh giữ nước của dân tộc ta.

Diệu Anh