Cần hỗ trợ kênh bán lẻ và phân phối rau sạch

Hà Nội đã đầu tư rất lớn cho phân tích kiểm nghiệm để kiểm soát rau sạch - Ảnh Đỗ Hương

Cửa hàng rau sạch: “Sớm nở tối tàn”

Để phục vụ nhu cầu tìm kiếm thực phẩm an toàn, đặc biệt là các loại rau, nhiều cửa hàng rau sạch liên tục xuất hiện trong thời gian qua. Thậm chí các cửa hàng rau sạch xuất hiện giữa các chợ dân sinh nhằm “tuyên chiến” với rau không rõ nguồn gốc giữa các chợ này.

Tuy nhiên, theo lời chị Vũ Hoa Linh, chủ cửa hàng rau sạch tại chợ Xanh (Cầu Giấy, Hà Nội): “Ban đầu tôi mở cửa hàng cũng từ nhu cầu của gia đình và người thân. Mua rau có địa chỉ sản xuất rõ ràng thì cảm giác yên tâm hơn. Tuy nhiên, rau sạch chưa đa dạng nên cũng không đáp ứng được hết các nhu cầu của khách, thêm vào đó, rau ít dùng thuốc cũng không đẹp mã bằng rau quanh chợ nên của hàng không tiêu thụ được như dự tính ban đầu”.

Theo Chi cục Bảo vệ thực vật Hà Nội thống kê thì tiêu thụ rau an toàn có 6 hình thức chính: các siêu thị chiếm khoảng 1,5% sản lượng rau an toàn; cửa hàng phân phối bán lẻ chiếm 1,5%; giao theo hợp đồng (nhà hàng, bếp ăn tập thể,...) chiếm 1,8%. Ba hình thức này tiêu thụ thông qua HTX hoặc doanh nghiệp. Các thương lái thu gom đem đi tiêu thụ chiếm 12,6%; người sản xuất tự bán tại các chợ dân sinh chiếm 26,8% và bán buôn tại các chợ đầu mối chiếm 55,8% sản lượng rau an toàn.

Ông Nguyễn Duy Hồng, Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ thực vật (Sở NN&PTNT Hà Nội) cũng nhận định, chi phí để mở cửa hàng, duy trì hoạt động của cửa hàng kinh doanh rau an toàn rất lớn nên nhiều nơi “sớm nở tối tàn”, rau an toàn vẫn chủ yếu đi các chợ.

“Hiện nay lẫn lộn rau an toàn với không an toàn, lẫn lộn giữa rau các tỉnh. Chưa có quy định kiểm soát nguồn gốc xuất xứ”, ông Hồng cho biết.

Hà Nội đang có 48 cơ sở sơ chế rau an toàn cũng là 48 chuỗi tiêu thụ rau an toàn theo liên kết dọc, rau an toàn có tem, nhãn nhận diện, truy xuất nguồn gốc, được tiêu thụ qua 18 doanh nghiệp, 17 hợp tác xã cung cấp cho các cửa hàng bán lẻ, điểm phân phối, bếp ăn tập thể và hệ thống siêu thị với sản lượng gần 20 nghìn tấn/năm (chiếm 5% sản lượng rau an toàn).

Cần hỗ trợ kênh bán lẻ và phân phối

Ông Hồng cũng cho biết, nếu nói rau an toàn vẫn đa số trên thị trường rau Hà Nội thì không sai, bởi thực tế riêng lượng rau an toàn chưa có tem, nhãn nhận diện truy xuất nguồn gốc tiêu thụ tại các chợ đầu mối, chợ dân sinh, khu dân cư cũng có sản lượng trên 370 nghìn tấn/năm (chiếm 92,5% sản lượng rau an toàn, 61,67% sản lượng rau, 37% nhu cầu tiêu dùng).

Hiện nay, Chi cục Bảo vệ thực vật Hà Nội đã cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm trong sản xuất rau đạt 5.100 ha.

Trong đó, rau an toàn VietGAP 224 ha, rau hữu cơ trên 40 ha, cơ bản đạt an toàn thực phẩm. Đầu năm 2016, Chi cục đã xây dựng 11 chuỗi rau an toàn (RAT) thí điểm Hệ thống đảm bảo có sự tham gia của sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng (PGS); duy trì, phát triển 7 vùng RAT, rau hữu cơ tập trung khép kín (Đặng Xá, Tiền Yên, Chúc Sơn, Yên Bình, Tân Minh, Tráng Việt, Thanh Xuân).

Theo kết quả kiểm tra trong năm 2015, khi phân tích 400 mẫu rau chỉ có 5 mẫu vượt ngưỡng, tương đương với 1,25%. Kiểm tra sản xuất, sơ chế RAT phục vụ đợt cao điểm ATTP trong dịp Tết Nguyên Đán 2016 tại 20 xã sản xuất và 5 cơ sở sơ chế, kiểm nghiệm 90 mẫu rau, kết quả phân tích 100% mẫu đảm bảo ATTP.

Ông Hồng nhấn mạnh: “Có 3 địa phương sản xuất và tiêu thụ rau lớn là Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Lâm Đồng nhưng chỉ có Hà Nội mới có phân tích mẫu đa dư lượng, để đánh giá xem người dân có tuân thủ quy trình sản xuất rau đảm bảo an toàn hay không, sau đó cung cấp thông tin đến doanh nghiệp, người tiêu dùng về thực trạng dư lượng thuốc bảo vệ thực vật”.

Mặt khác, ông Hồng cũng cho biết, lượng thuốc BVTV sử dụng trên các cây trồng trong đó có rau của Hà Nội bằng 0,3% so với toàn quốc. Kiểm tra trên đồng ruộng, tỉ lệ sử dụng thuốc sinh học, thảo mộc có thời gian cách ly ngắn đạt gần 60%. Số lần phun thuốc giảm xuống chỉ còn vài lần/lứa rau, mặc dù những năm trước có những nơi phun mười mấy lần.

Theo ông, người dân đã rất hạn chế số phần phun thuốc nhưng do bà con khi bón phân bón lá, kích thích sinh trưởng…vẫn thường gọi là “đánh thuốc” nên dễ gây hiểu nhầm.

Vừa qua, Chi cục Bảo vệ Thực vật Hà Nội đã kiến nghị UBND thành phố Hà Nội đầu tư xây dựng hạ tầng xã hội: chợ đầu mối, chợ dân sinh, bố trí điểm bán hàng RAT; ban hành chính sách đặc thù cho Hà Nội hỗ trợ trực tiếp cho doanh nghiệp phát triển hệ thống cửa hàng, điểm bán lẻ rau an toàn. Mặt khác, Chi cục cũng kiến nghị UBND thành phố Hà Nội đề nghị Bộ Công thương trình Chính phủ ban hành Nghị định qui định về kiểm soát nguồn gốc xuất xứ rau lưu thông, thương mại trên thị trường.

Ông Hồng nhấn mạnh: “Lâu nay mặt hàng rau vẫn chủ yếu tiêu thụ ở kênh bán lẻ, nếu không có chính sách phát triển mạnh mẽ cho kênh bán lẻ và hệ thống tiêu thụ thì chắc còn rất lâu nữa người dân mới phân biệt được đâu là rau sạch, đâu là rau bẩn”.

Đỗ Hương