Chống hàng giả, hàng nhái: Hướng tới xử lý tận gốc vi phạm

Từ các mặt hàng tiêu dùng thiết yếu như mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, thuốc chữa bệnh đến các sản phẩm thời trang, điện tử… đều có thể bị làm giả, làm nhái. Chỉ cần vài thao tác tìm kiếm trên mạng xã hội hoặc các sàn thương mại điện tử, người tiêu dùng dễ dàng bắt gặp những sản phẩm có mẫu mã bắt mắt, giá thành rẻ, nhưng lại tiềm ẩn nhiều rủi ro về chất lượng và sức khỏe.

Qua gần 1 tháng triển khai Công điện số 65/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, các lực lượng chức năng thành phố Hà Nội đã chủ động vào cuộc, phát hiện nhiều vụ việc lớn, nghiêm trọng, góp phần tạo chuyển biến trong nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật của người dân và doanh nghiệp.

Cụ thể, từ ngày 15/5 đến ngày 11/6, Chi cục Quản lý thị trường thành phố Hà Nội chủ động và phối hợp với Công an Thành phố, kiểm tra 496 vụ, xử lý 469 vụ (các vụ còn lại đang hoàn thiện hồ sơ, chuyển cơ quan công an điều tra). Tổng số tiền xử phạt hành chính là gần 8,167 tỷ đồng. Trị giá hàng hóa vi phạm là 7,476 tỷ đồng.

Tuy nhiên, hoạt động của các đối tượng được tổ chức chặt chẽ, trên địa bàn rộng, liên tỉnh, liên tuyến; thường xuyên thay đổi phương thức, lợi dụng công nghệ hiện đại, mạng xã hội để che giấu hành vi vi phạm, gây khó khăn cho lực lượng chức năng trong xác minh, đấu tranh, ngăn chặn, xử lý.

Nhiều vụ việc được phát hiện gần đây cho thấy mức độ tinh vi trong thủ đoạn làm giả ngày càng cao, có sự tiếp tay từ các cơ sở sản xuất không phép và cả một số doanh nghiệp hoạt động trá hình. Các đối tượng sử dụng công nghệ in ấn hiện đại, bao bì giống hệt hàng thật, gây khó khăn cho công tác kiểm tra, giám định.

Đợt cao điểm ghi nhận nhiều vụ việc nổi cộm được phát hiện và xử lý kịp thời như: vụ tạm giữ hơn 500 sản phẩm giả các thương hiệu cao cấp tại trung tâm Đà Nẵng ngày 20/5; vụ cơ sở sản xuất tất chân giả mạo tại La Phù (Hà Nội) ngày 26/5; vụ kiểm tra Saigon Square (Thành phố Hồ Chí Minh) ngày 29/5 thu giữ hàng nghìn sản phẩm giả mạo thương hiệu nổi tiếng.

Đặc biệt, vụ kiểm tra 4 cơ sở mỹ phẩm tại Hà Nội ngày 9/6 phát hiện 3.500 sản phẩm nhập lậu không rõ nguồn gốc, cho thấy tính chất phức tạp, tinh vi trong việc trà trộn hàng giả với hàng hóa hợp pháp.

Không chỉ dừng lại ở thị trường truyền thống, Hà Nội còn triển khai các đợt kiểm tra trên thương mại điện tử và mạng xã hội, vốn là "đất màu mỡ" cho hàng giả, hàng nhái phát triển. Lực lượng chức năng đã chủ động tiếp cận và xử lý các shop online, livestream bán hàng giả mạo thương hiệu cao cấp.

Hà Nội cùng nhiều địa phương đã áp dụng công nghệ số trong giám sát thị trường: sử dụng mã QR, blockchain, hệ thống dữ liệu liên thông, giúp truy xuất nguồn gốc hàng hóa dễ dàng, từ đó hỗ trợ xử lý nhanh chóng và hiệu quả. Đây là bước tiến quan trọng trong quá trình chuyển đổi từ "xử phạt" sang "xử lý tận gốc", nhắm đến các đường dây buôn lậu có tổ chức, thay vì chỉ xử lý người bán nhỏ lẻ.

Nhiều chuyên gia cho rằng nếu chỉ dừng lại ở việc thu giữ hàng hóa vi phạm mà không truy tận gốc nguồn sản xuất, không chế tài mạnh đối với cá nhân, tổ chức đứng sau, thì nạn hàng giả vẫn còn đất sống.

Theo Bộ Công Thương, một trong những hướng đi hiệu quả là ứng dụng công nghệ trong truy xuất nguồn gốc hàng hóa, sử dụng mã QR, tem điện tử, blockchain để giúp người tiêu dùng dễ dàng phân biệt sản phẩm chính hãng. Đồng thời, các doanh nghiệp cần chủ động phối hợp với cơ quan chức năng để bảo vệ thương hiệu, thông báo sớm các dấu hiệu xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Về mặt pháp lý, nhiều ý kiến đề xuất cần sửa đổi, bổ sung quy định liên quan đến chế tài xử phạt, nâng mức phạt đối với hành vi sản xuất, kinh doanh hàng giả, đặc biệt là các vi phạm có tổ chức, xuyên biên giới. Việc xử lý hình sự nghiêm minh các trường hợp điển hình cũng là biện pháp răn đe hữu hiệu.

Đấu tranh với hàng giả, hàng nhái không chỉ là trách nhiệm của cơ quan chức năng mà còn là nhiệm vụ của toàn xã hội. Hà Nội đang đi đúng hướng với cách làm bài bản, có sự phối hợp liên ngành, ứng dụng công nghệ và truyền thông mạnh mẽ. Những con số và vụ việc bị triệt phá trong tháng cao điểm vừa qua là minh chứng cho sự quyết liệt ấy.

Có thể thấy, chống hàng giả, hàng nhái là cuộc chiến lâu dài, cần sự phối hợp đồng bộ giữa các bên. Chỉ khi xử lý được tận gốc nguồn vi phạm và nâng cao nhận thức toàn xã hội, thị trường mới thực sự minh bạch, công bằng và an toàn cho người tiêu dùng.

Diệu Anh