Chuyển đổi số tạo bước chuyển mình mạnh mẽ trong thương mại

Năm 2025, dưới tác động của hạ tầng số, thanh toán điện tử và thương mại điện tử bùng nổ, Thủ đô không chỉ nâng cao hiệu quả thị trường mà còn góp phần quan trọng vào tăng trưởng kinh tế địa phương.

Trên bình diện quốc gia, thương mại điện tử Việt Nam tiếp tục giữ đà tăng trưởng cao. Các báo cáo chuyên ngành cho thấy tốc độ tăng trưởng năm 2024 đạt mức hai con số và quy mô thị trường bán lẻ trực tuyến đạt hàng chục tỷ USD, tạo nền tảng thuận lợi để các địa phương, trong đó có Hà Nội, đẩy mạnh chuyển đổi số trong thương mại. Những diễn đàn và kế hoạch chiến lược do Bộ Công Thương, VECOM và các cơ quan liên quan công bố trong năm 2025 đã nhấn mạnh thương mại điện tử là "điểm tựa" của kinh tế số, thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới mô hình bán hàng, logistics và quản trị dữ liệu.

Một điểm nổi bật của Hà Nội là việc hình thành hệ sinh thái thương mại số toàn diện. Theo các đánh giá và bảng xếp hạng chỉ số thương mại điện tử năm 2025, Hà Nội dẫn đầu cả nước về chỉ số thương mại điện tử với điểm số nổi bật, phản ánh sự phát triển đồng bộ về hạ tầng, nguồn nhân lực, năng lực công nghệ và mức độ ứng dụng thương mại điện tử trong doanh nghiệp, chợ và hệ thống bán lẻ. Việc dẫn đầu này là kết quả của nhiều năm triển khai chính sách, hỗ trợ doanh nghiệp số hóa và thúc đẩy thanh toán điện tử trên diện rộng.

Quy mô giao dịch thương mại điện tử trong các quý 2025 có sự tăng trưởng mạnh mẽ, doanh số trên các sàn lớn như Shopee, Lazada, Tiki, TikTok Shop liên tục vượt các mốc trăm nghìn tỷ đồng mỗi quý, tạo đà cho cả chuỗi cung ứng, kho vận và ngành logistics phát triển. Những con số này phản ánh nhu cầu tiêu dùng trực tuyến tăng cao, đặc biệt đối với các nhóm hàng tiêu dùng nhanh, thời trang, điện tử và thực phẩm chế biến sẵn.

Chuyển đổi số trong thương mại Hà Nội không chỉ dừng ở bán hàng trực tuyến mà còn thể hiện mạnh mẽ ở việc số hóa chuỗi cung ứng và quản lý thị trường. Nhiều doanh nghiệp lớn và chuỗi bán lẻ trên địa bàn đã đầu tư hệ thống ERP, WMS, ứng dụng IoT trong kho bãi, sử dụng dữ liệu lớn (big data) để dự báo cầu, tối ưu tồn kho và cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng.

Thành phố Hà Nội cũng đã triển khai các nền tảng quản lý nghiệp vụ, hệ thống tiếp nhận phản ánh tiêu dùng, cơ sở dữ liệu truy xuất nguồn gốc và ứng dụng giúp kiểm soát chất lượng hàng hóa, phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại trên môi trường số. Những giải pháp này góp phần nâng cao tính minh bạch và niềm tin của người tiêu dùng.

Một trụ cột then chốt trong chuyển đổi số thương mại của Hà Nội là thanh toán không dùng tiền mặt. Tỷ lệ thanh toán điện tử tại nhiều dịch vụ công và thương mại dân sinh đã đạt tỉ lệ rất cao. Chẳng hạn trong một số dịch vụ đô thị như trông giữ xe, tỷ lệ thanh toán không dùng tiền mặt đã chiếm tới gần 95% lượt giao dịch tại địa phương.

Ngoài ra, sự phổ biến của QR Pay, ví điện tử và thanh toán chuyển khoản nhanh đã tạo điều kiện cho thương mại điện tử và bán lẻ truyền thống thích nghi nhanh với nền kinh tế số.

Thành phố cũng đã triển khai nhiều chương trình tập huấn kỹ năng số, hỗ trợ xây dựng gian hàng online, khuyến khích chuyển đổi số trong chợ truyền thống (niêm yết giá điện tử, thanh toán QR, gian hàng điện tử cho tiểu thương)…

Đồng thời, Hà Nội cũng thúc đẩy mô hình thương mại số xanh (logistics xanh, đóng gói thân thiện môi trường) trong chuỗi cung ứng để hướng tới phát triển bền vững.

Thành phố Hà Nội cũng hỗ trợ các sản phẩm như OCOP lên các sàn thương mại điện tử lớn, tập trung vào xúc tiến thương mại số để kết nối giao thương quốc tế và phát triển các nền tảng, cơ sở dữ liệu chuyên ngành.

Đẩy mạnh hoạt động xúc tiến xuất khẩu, xúc tiến thương mại và kết nối giao thương, tham gia hệ thống phân phối tại nước ngoài; khai thác hiệu quả các phương thức xúc tiến thương mại truyền thống, đồng thời, đổi mới, đa dạng hóa các phương thức xúc tiến thương mại thông qua việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong hoạt động này.

Đặc biệt là tận dụng ưu việt của công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong cơ chế trao đổi thông tin, thực hiện nghiệp vụ xúc tiến thương mại trong mạng lưới các cơ quan, tổ chức xúc tiến thương mại và cộng đồng doanh nghiệp; tổ chức hoạt động về xúc tiến quảng bá sản phẩm nông nghiệp của thành phố Hà Nội...

Chia sẻ góc nhìn về chuyển đổi số từ những làng nghề truyền thống, ông Lê Văn Bính, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Phượng Dực (Hà Nội) cho rằng, ở đây có sự chuyển biến từ mô hình kinh doanh thủ công sang mô hình phân phối hiện đại thông qua nền tảng số, đã góp phần minh chứng rằng, chuyển đổi số chỉ thực sự bền vững khi lan tỏa đến từng cấp cơ sở, nơi các hoạt động sản xuất - kinh doanh nhỏ lẻ đang đứng trước yêu cầu mới về đổi mới sáng tạo và tiếp cận thị trường.

Tuy nhiên, chuyển đổi số trong thương mại vẫn đối mặt thách thức: năng lực an toàn thông tin của một số doanh nghiệp còn hạn chế; chi phí đầu tư ban đầu cho công nghệ với doanh nghiệp nhỏ là gánh nặng; khoảng cách số giữa khu vực nội thành và ven đô vẫn tồn tại; cùng với đó là yêu cầu hoàn thiện khung pháp lý liên quan đến quản lý dữ liệu, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và kiểm soát thị trường số.

Để khắc phục, thành phố Hà Nội cần tiếp tục đẩy mạnh chính sách hỗ trợ kỹ thuật, nâng cao năng lực bảo mật cho doanh nghiệp, đồng thời thúc đẩy liên kết giữa cơ quan quản lý, nền tảng công nghệ và cộng đồng doanh nghiệp.

Có thể thấy, chuyển đổi số đã và đang giúp lĩnh vực thương mại Hà Nội trở thành một hệ sinh thái năng động, minh bạch và kết nối chặt chẽ với nền kinh tế số cả nước. Nếu duy trì tốc độ đổi mới, kết hợp chính sách hỗ trợ hợp lý và phát triển hạ tầng bền vững, Hà Nội có thể trở thành mô hình tham chiếu cho việc số hóa thương mại cấp Thành phố-vừa thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, vừa nâng cao chất lượng phục vụ người dân trong kỷ nguyên số.

Diệu Anh