Hà Nội tiên phong kiến tạo thể chế đầu tư mạo hiểm cho khởi nghiệp sáng tạo

Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo bước sang giai đoạn kiến tạo thể chế

Diễn đàn chính sách quốc gia, hợp tác quốc tế về đầu tư cho khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, tổ chức ngày 13/12 trong khuôn khổ TECHFEST Việt Nam 2025, đã trở thành điểm hội tụ quan trọng của các nhà hoạch định chính sách, tổ chức quốc tế, quỹ đầu tư và cộng đồng doanh nghiệp khởi nghiệp.

Với sự tham dự của Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Hoàng Minh Thức, Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Trương Việt Dũng cùng lãnh đạo nhiều bộ, ngành, diễn đàn thảo luận về những công cụ thể chế có khả năng mở đường cho chu kỳ tăng trưởng dài hạn dựa trên đổi mới sáng tạo.

Trong phát biểu khai mạc diễn đàn, Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Trương Việt Dũng nhấn mạnh, Hà Nội đã được Đảng và Nhà nước giao trọng trách đi trước, thử nghiệm trước và dẫn dắt các cơ chế đổi mới sáng tạo mang tính đột phá. Ông nói: "Hà Nội được Đảng, Nhà nước giao sứ mệnh tiên phong thử nghiệm và dẫn dắt các cơ chế đổi mới sáng tạo, góp phần hoàn thiện thể chế và tạo động lực tăng trưởng mới cho nền kinh tế".

Trên cơ sở Luật Thủ đô (sửa đổi), ngày 29/9/2025, thành phố đã ban hành đồng bộ 6 nghị quyết bao trùm toàn bộ các khâu của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Các văn bản này mở ra cơ chế thử nghiệm có kiểm soát cho công nghệ mới, đổi mới phương thức đặt hàng, khoán chi trong khoa học và công nghệ, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận chuyên gia và tư vấn, đẩy mạnh thương mại hóa thông qua Sàn Giao dịch Công nghệ Hà Nội, đồng thời hình thành Trung tâm Đổi mới sáng tạo Hà Nội theo mô hình đối tác công - tư.

Điểm nhấn cấu trúc của hệ sinh thái này là Quỹ đầu tư mạo hiểm Hà Nội với quy mô tối đa 1.200 tỷ đồng, trong đó ngân sách nhà nước tham gia tối đa 49%. Khoản vốn công đóng vai trò như "vốn mồi", vừa tạo niềm tin thể chế vừa thu hút nguồn lực xã hội và cộng đồng đầu tư tư nhân. Mô hình đồng đầu tư công - tư được thiết kế dựa trên nguyên tắc Nhà nước không làm thay thị trường mà chia sẻ rủi ro ở giai đoạn sớm, tạo đà để tư nhân dẫn dắt.

Cùng thời điểm, ngày 14/10/2025, Chính phủ ban hành Nghị định số 264 về quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia và quỹ đầu tư mạo hiểm địa phương, đặt ra khung thể chế thống nhất cho hoạt động đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam. Hà Nội là địa phương được chọn triển khai thí điểm đầu tiên, từng bước tích lũy kinh nghiệm cho việc chuẩn hóa và nhân rộng mô hình trên cả nước.

Phó Chủ tịch Trương Việt Dũng nêu rõ nguyên lý điều hành: "Nhà nước không làm thay thị trường mà đóng vai trò kiến tạo và chia sẻ rủi ro ban đầu; coi vốn nhà nước là vốn mồi để thu hút nguồn lực xã hội". Ông đồng thời nhấn mạnh định hướng chấp nhận rủi ro danh mục cao hơn thông lệ để tập trung vào công nghệ lõi, công nghệ xanh và những mô hình tạo giá trị mới cho nền kinh tế.

Tầm nhìn này phù hợp với yêu cầu dịch chuyển mô hình tăng trưởng. Tại diễn đàn, nhiều chuyên gia phân tích rằng năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) phải trở thành động lực chủ đạo, và TFP chỉ hình thành khi nền kinh tế tạo không gian cho công nghệ, mô hình kinh doanh và tinh thần doanh nhân phát triển. Quỹ đầu tư mạo hiểm vì vậy trở thành công cụ tài chính quan trọng, nhất là với cấu trúc nền kinh tế Việt Nam và Hà Nội - nơi doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm tỷ trọng lớn, giàu sáng tạo nhưng hạn chế trong tiếp cận vốn dài hạn.

Ông Trương Việt Dũng khẳng định cam kết của TP: "Hà Nội mong muốn trở thành không gian thể chế mở, thị trường đủ lớn và đối tác đáng tin cậy cho các nhà đầu tư và doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo".

Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội cũng gửi lời mời thẳng thắn: "Hãy đến với Hà Nội - nơi chính quyền luôn sẵn sàng kiến tạo, đồng hành dài hạn để biến các ý tưởng sáng tạo thành giá trị thực cho xã hội".

Quỹ đầu tư mạo hiểm - cấu phần trung tâm của nền kinh tế đổi mới sáng tạo

Các cuộc thảo luận tại diễn đàn cho thấy sự đồng thuận cao giữa các tổ chức quốc tế, quỹ đầu tư và doanh nghiệp về vai trò của quỹ đầu tư mạo hiểm trong bối cảnh chuyển đổi kép và áp lực đổi mới mô hình tăng trưởng.

Nhiều đại biểu phân tích xu hướng tái cấu trúc dòng vốn từ các tập đoàn đầu tư mạo hiểm toàn cầu vào các lĩnh vực công nghệ sâu, năng lượng, hạ tầng số và chuỗi cung ứng thông minh. Điều này đặt ra cơ hội lớn cho Việt Nam nếu có thể tạo dựng môi trường thể chế đủ cởi mở và minh bạch cho hoạt động đồng đầu tư công - tư.

Kinh nghiệm từ Hàn Quốc được chia sẻ tại diễn đàn cho thấy chiến lược kết hợp vốn Nhà nước, vốn quốc tế và khu vực tư nhân là chìa khóa giúp quốc gia này hình thành các doanh nghiệp công nghệ có sức cạnh tranh toàn cầu.

Các chuyên gia của Viện Tăng trưởng xanh toàn cầu (GGGI) cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của các cơ chế phân bổ rủi ro theo chuẩn mực thị trường. GGGI đang phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam thúc đẩy các cấu phần xanh trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, qua đó tạo điều kiện để các dự án công nghệ xanh tiếp cận nguồn vốn mạo hiểm.

Tại diễn đàn, các quỹ đầu tư tư nhân bày tỏ sự quan tâm đến mô hình hợp tác đồng đầu tư với quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia và Quỹ đầu tư mạo hiểm Hà Nội, trong đó cơ chế chia sẻ rủi ro, quy trình thẩm định và đồng thiết kế dự án được đặt lên hàng đầu. Những kinh nghiệm thị trường này được đánh giá là "vốn mềm" quan trọng để đảm bảo các công cụ chính sách vận hành theo đúng logic thị trường.

Một chuyên gia quốc tế nhận định tại phiên thảo luận: "Đầu tư mạo hiểm không chỉ là dòng vốn, mà là kỷ luật tăng trưởng. Các thành phố muốn dẫn dắt đổi mới cần tạo ra môi trường nơi rủi ro được phân bổ minh bạch và được quản trị bằng thể chế".

Trên nền tảng đó, định hướng của Hà Nội về một quỹ đầu tư mạo hiểm có sự tham gia của Nhà nước ở vai trò vốn mồi được đánh giá là phù hợp với thông lệ quốc tế, nhất là trong giai đoạn hình thành thị trường đầu tư mạo hiểm nội địa.

Thông điệp mạnh mẽ của TP. Hà Nội

Các dữ kiện được trình bày tại diễn đàn cho thấy, Hà Nội đang từng bước xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trên ba trụ cột: thiết kế thể chế, phát triển hạ tầng đổi mới sáng tạo và huy động nguồn lực đầu tư.

Trên phương diện thể chế, thành phố đặt trọng tâm vào cơ chế thử nghiệm có kiểm soát cho công nghệ mới. Việc hình thành Sàn Giao dịch Công nghệ Hà Nội và Trung tâm Đổi mới sáng tạo Hà Nội theo mô hình PPP cho thấy sự thay đổi trong tư duy điều hành: chính quyền đóng vai trò kiến tạo, doanh nghiệp và khu vực tư nhân trở thành lực lượng dẫn dắt.

Trên phương diện vốn, Quỹ đầu tư mạo hiểm Hà Nội là "điểm bật" để giải quyết khoảng trống vốn giai đoạn đầu - vốn là khu vực rủi ro cao mà thị trường tư nhân khó chấp nhận khi không có cơ chế chia sẻ rủi ro.

Trên phương diện năng lực thực thi, Hà Nội cam kết đồng hành cùng Bộ Khoa học và Công nghệ trong triển khai khung pháp lý mới từ Nghị định 264/2025/NĐ-CP đến chính sách thẩm định, đánh giá và giám sát hoạt động đầu tư mạo hiểm.

Nhìn về tương lai, ông Trương Việt Dũng khẳng định: "Vấn đề hôm nay không còn là có làm đổi mới sáng tạo hay không, mà là có đủ quyết tâm và đủ công cụ thể chế để làm đến cùng hay không".

Thông điệp ấy được giới đầu tư quốc tế đánh giá cao bởi nó thể hiện sự chuyển dịch từ quản lý sang quản trị; từ kiểm soát sang kiến tạo; từ tư duy quản lý hành chính sang tư duy thị trường.

Kết thúc diễn đàn, Hà Nội tái khẳng định mong muốn đứng ở vị trí tiên phong trong thiết kế thể chế mới cho đổi mới sáng tạo, với kỳ vọng hình thành môi trường đủ rộng để nuôi dưỡng startup công nghệ, thu hút nhà đầu tư quốc tế và chuyển hóa tri thức thành giá trị kinh tế - xã hội bền vững.

Minh Anh