Kết nối cung cầu nguyên liệu, tạo cơ hội xuất khẩu mây tre đan

Ảnh minh họa

Khó khăn do thiếu nguồn nguyên liệu

Hiện Hà Nội có 365 làng nghề và làng có nghề mây tre đan với gần 33.000 hộ gia đình, gần 200 doanh nghiệp, hợp tác xã đang làm nghề, thu hút trên 100.000 lao động với mức thu nhập bình quân đầu người đạt từ 35-40 triệu đồng/người/năm.

Theo số liệu khảo sát mới nhất của Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp Hà Nội, trung bình mỗi năm các làng nghề mây tre đan Hà Nội tiêu thụ khoảng 6.700 tấn nguyên liệu các loại, trong đó, trung bình một doanh nghiệp tiêu thụ khoảng 40 tấn nguyên liệu/tháng, hộ gia đình tiêu thụ khoảng 15 tấn nguyên liệu/tháng.

Ông Hoàng Xuân Thủy, Giám đốc Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp Hà Nội cho biết, hiện nay, nguồn cung nguyên liệu chính cho các làng nghề mây tre đan của Hà Nội là từ các tỉnh miền núi phía Bắc, miền Trung và một phần nhập khẩu từ nước ngoài. Tuy nhiên, theo các doanh nghiệp sản xuất mây tre đan Hà Nội thì nguồn cung nguyên liệu đầu vào trong những năm qua chủ yếu thông qua con đường tiểu ngạch, quy mô nhỏ, sản lượng thấp, thường xuyên biến động, thiếu ổn định cả về thời gian giao hàng, số lượng lẫn chất lượng nguyên liệu. Phần nào đã tác động không tốt đến hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp, đặc biệt là triển khai các đơn hàng lớn.

Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp, cơ sở sản xuất do không tìm được nguồn cung nguyên liệu ổn định đã phải dừng một số đơn hàng xuất khẩu có giá trị lớn, không chỉ làm giảm doanh thu, thu nhập người lao động mà còn làm giảm lòng tin, uy tín của doanh nghiệp đối với các nhà nhập khẩu nước ngoài.

Bà Nguyễn Thị Lương, đại diện Công ty TNHH Mây tre đan xuất khẩu Hiền Lương chia sẻ, so với năm 2016, giá nguyên liệu “đầu vào” của ngành mây tre đan đã tăng lên nhiều. Cụ thể, giá cây bượt tăng 15.000 đồng/kg, giá cây bèo tây cũng tăng 12.000 đồng/kg, do đó khi thực hiện các đơn hàng xuất khẩu, việc đàm phán với khách hàng gặp nhiều khó khăn.

Đồng quan điểm về vấn đề này, ông Nguyễn Hồng Phong, Phó Cục trưởng cục Công Thương địa phương (Bộ Công Thương) cho hay, nếu như trước đây người dân chỉ cần vào rừng đã có thể lấy được mây, tre nứa tự nhiên, giá nguyên liệu thời điểm đó cũng chưa cao, chỉ khoảng 2.000 đồng/kg nguyên liệu thì hiện nay, giá nguyên liệu tăng lên gấp nhiều lần. Đây là yếu tố được xem là một khó khăn, thách thức rất lớn của các địa phương đang sản xuất mây tre đan, trong đó có Hà Nội.

Tìm giải pháp kết nối cung cầu

Nói về tiềm năng phát triển của ngành mây tre đan Việt Nam nói chung và Hà Nội nói riêng, ông Hoàng Xuân Thủy, Giám đốc Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp Hà Nội cho biết, cơ hội phát triển thị trường mới cho nhóm hàng mây tre đan của Việt Nam thời gian tới rất khả quan. Một số thị trường mới nổi như Trung Quốc, Tây Ban Nha, Nga, Australia… đang có xu hướng nhập khẩu nhiều mặt hàng mây tre đan từ Việt Nam, đặc biệt là Tây Ban Nha có giá trị nhập khẩu tăng bình quân 13,2%/năm, Trung Quốc tăng bình quân 40%/năm. Chỉ cần được thị phần từ 8%-10% của thị trường thế giới, thì ngành chế biến mây tre Việt Nam có thể đạt giá trị tới 1 tỷ USD trong tương lai.

Để hỗ trợ các doanh nghiệp làng nghề mây tre đan Hà Nội tìm kiếm nguồn cung nguyên liệu ổn định, đáp ứng nhu cầu xuất khẩu, Sở Công Thương Hà Nội sẽ chủ động tham mưu, đề xuất với UBND các tỉnh và các cấp liên quan về chính sách hỗ trợ, ưu đãi, đặc biệt là ưu tiên tạo vùng nguyên liệu, khai thác nguyên liệu, chế biến nguyên liệu đối với ngành mây tre đan.

Đồng thời, đề xuất UBND thành phố Hà Nội có cơ chế đặc thù, phù hợp với yêu cầu, thực tế để có thể hỗ trợ trực tiếp, tiêu thụ sản lượng nguyên liệu, sản phẩm bán thành phẩm nhằm khuyến khích các địa phương quan tâm phát triển, cung cấp nguyên liệu “đầu vào” cho ngành mây tre đan Hà Nội. Các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất hàng mây tre đan của Hà Nội cũng có thể liên kết đầu tư xưởng sản xuất ngay tại các địa phương của 3 tỉnh: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh để tận dụng nguyên liệu, nhân công, giảm các chi phí và góp phần tạo nên chuỗi cung cầu hoàn thiện, hiệu quả.

Theo các chuyên gia, ngoài việc bảo đảm đủ nguồn cung nguyên liệu đầu vào, cũng giống như các ngành nghề khác, khi Hiệp định Thương mại tự do (FTA) được ký kết, hàng rào thuế quan bị gỡ bỏ, thuế xuất khẩu bằng 0%, đây là cơ hội nhưng cũng là thách thức đối với các mặt hàng mây tre đan buộc phải nâng cao chất lượng sản phẩm. Đặc biệt, phải đáp ứng các tiêu chuẩn hàng rào kỹ thuật chất lượng mà các nước dựng lên.

Do đó, để có thể phát triển ngành nghề mây tre đan một cách bền vững, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các làng nghề, người dân, doanh nghiệp và các cơ quan quản lý nhà nước để có thể đưa ra các giải pháp đồng bộ như quy hoạch vùng nguyên liệu, xây dựng các trung tâm xử lý, bảo quản nguyên liệu và đổi mới mẫu mã sản phẩm.

Thùy Linh