Kết thúc hoạt động cấp quận, huyện - động lực mới để Thủ đô phát triển

Đây không chỉ là một sự thay đổi về cơ cấu hành chính, mà còn là cú hích để Hà Nội phát huy tối đa tiềm năng, khẳng định vai trò đầu tàu, cùng đất nước vươn tới những tầm cao mới.

Trong suốt chiều dài lịch sử, Hà Nội luôn giữ vị thế trung tâm chính trị - hành chính của cả nước. Bộ máy chính quyền 4 cấp của cả nước và Hà Nội từng đóng vai trò quan trọng trong giai đoạn đầu xây dựng và phát triển, khi hạ tầng giao thông, thông tin liên lạc còn hạn chế. Tuy nhiên, sau 40 năm đổi mới, khi diện mạo đô thị đã thay đổi mạnh mẽ, giao thông thuận lợi, công nghệ số phát triển vượt bậc, việc duy trì một hệ thống hành chính cồng kềnh không còn phù hợp. Để Thủ đô phát triển nhanh, mạnh, hiệu quả hơn, tinh gọn bộ máy xuống 3 cấp là một bước đi tất yếu.

PGS.TS Lê Văn Chiến, Viện trưởng Viện Lãnh đạo học và Chính sách công, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh cho rằng, việc tinh giản một cấp chính quyền sẽ giúp bộ máy vận hành linh hoạt hơn, giảm chồng chéo nhiệm vụ, tiết kiệm ngân sách và nâng cao hiệu quả quản lý. Khi cấp quận, huyện không còn, vai trò của chính quyền cấp tỉnh (thành phố) và cấp xã (phường, thị trấn) sẽ quan trọng hơn, đòi hỏi sự phân định rõ ràng về chức năng, nhiệm vụ để đảm bảo sự thông suốt trong điều hành.

Đặc biệt, với Hà Nội là đô thị đặc biệt, trung tâm kinh tế, văn hóa, khoa học - công nghệ hàng đầu của cả nước, cải cách hành chính không chỉ là yêu cầu cấp thiết mà còn là động lực để Thủ đô bứt phá, hội nhập sâu rộng. Việc tinh gọn bộ máy giúp người dân và doanh nghiệp tiếp cận dịch vụ công nhanh hơn, giảm bớt các thủ tục trung gian, từ đó tạo môi trường thuận lợi để thu hút đầu tư, thúc đẩy kinh tế phát triển.

Một trong những yếu tố quan trọng quyết định thành công của cải cách là đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số. Theo PGS.TS Lê Văn Chiến, khi chuyển đổi số thành công, dịch vụ công sẽ được cung cấp trên nền tảng trực tuyến, giúp người dân, doanh nghiệp có thể thực hiện thủ tục hành chính ở bất cứ đâu, bất cứ thời điểm nào, thay vì phải đến trụ sở cơ quan công quyền. Hà Nội là nơi có hạ tầng công nghệ phát triển, tỷ lệ người dân sử dụng dịch vụ trực tuyến cao, đây là điều kiện thuận lợi để chuyển đổi số trở thành "bệ phóng" cho mô hình chính quyền tinh gọn, hiện đại.

Tuy nhiên, thách thức lớn nhất trong cải cách không chỉ nằm ở cơ cấu tổ chức, mà quan trọng hơn là ở tư duy của đội ngũ cán bộ, công chức. PGS.TS Lê Văn Chiến nhấn mạnh: "Tư tưởng không thông, vác bình tông cũng nặng" vì khi đã quen với mô hình 4 cấp suốt nhiều thập kỷ, việc thay đổi chắc chắn sẽ gặp tâm lý e ngại, sợ rủi ro.

Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng từng khẳng định: "Tư tưởng không đúng đắn thì công tác ắt sai lầm" và "Vũ khí tối tân mà tinh thần hèn thì cũng vô dụng". Do đó, PGS. TS Lê Văn Chiến cho rằng, cải cách là để phát triển và sự phát triển ấy không chỉ mang lại lợi ích cho bộ máy quản lý mà quan trọng nhất là phục vụ nhân dân tốt hơn. Vì vậy, điều quan trọng là phải thay đổi tư duy, nâng cao nhận thức để đội ngũ cán bộ, công chức thích ứng với mô hình mới.

Một vấn đề nữa là không thể áp dụng một mô hình chung cho tất cả các địa phương. Với một đô thị có quy mô dân số lớn như Hà Nội, việc tổ chức chính quyền phải phù hợp với đặc thù từng khu vực. Các quận trung tâm có thể có cơ chế vận hành khác với các huyện ngoại thành; thành phố trong thành phố như Đông Anh, Gia Lâm hay Hoài Đức có thể có mô hình quản lý riêng. Chính vì vậy, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã chỉ đạo nghiên cứu kỹ về quy mô dân số, diện tích, điều kiện kinh tế - xã hội của từng địa phương để thiết kế mô hình chính quyền phù hợp.

Nhìn ra thế giới, nhiều quốc gia đã thành công với mô hình chính quyền 3 cấp, trong đó, Nhật Bản là một ví dụ điển hình. Đất nước này đã nhiều lần cải cách bộ máy hành chính để phù hợp với từng giai đoạn phát triển, trong đó có những điểm tương đồng với Việt Nam về văn hóa quản lý. Dưới góc độ chuyên gia, PGS. TS Lê Văn Chiến bày tỏ, Việt Nam không thể sao chép nguyên vẹn mô hình của nước ngoài, nhưng có thể học hỏi, nghiên cứu để áp dụng những ưu điểm phù hợp với điều kiện thực tiễn của mình.

Rõ ràng, cải cách bộ máy chính quyền là một bước đi quan trọng để Hà Nội nâng cao hiệu quả quản lý, đáp ứng yêu cầu phát triển của thời đại. Nhưng cải cách không chỉ dừng ở việc tinh gọn tổ chức, mà còn đòi hỏi sự đổi mới toàn diện về tư duy, phương thức quản lý và cách vận hành. Công nghệ số là công cụ quan trọng, nhưng thành công hay không vẫn phụ thuộc vào con người, đội ngũ lãnh đạo, cán bộ công chức phải đổi mới tư duy, bắt kịp xu hướng hiện đại.

Hà Nội đang hướng tới mục tiêu trở thành đô thị thông minh, hiện đại, là trung tâm kinh tế, văn hóa, khoa học- công nghệ của khu vực. Để đạt được điều đó, không thể duy trì một bộ máy hành chính cồng kềnh, thiếu hiệu quả. Cải cách chính quyền không chỉ giúp Thủ đô vận hành trơn tru hơn, mà còn tạo tiền đề để Hà Nội phát triển bứt phá, xứng tầm với vị thế là trái tim của cả nước.

Văn Hiền