Khơi thông nguồn lực - Bứt phá phát triển kinh tế tư nhân Thủ đô

Hội thảo khoa học với chủ đề "Khơi thông nguồn lực - Bứt phá phát triển kinh tế tư nhân" có sự hiện diện của gần 100 đại biểu. Về phía Trung ương có các đồng chí: Nguyễn Hồng Sơn, Phó Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương; TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cùng đại diện lãnh đạo các đơn vị liên quan.

Tham dự hội thảo về phía thành phố Hà Nội có Phó Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Mạnh Quyền; Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội Lê Ngọc Anh cùng đại diện lãnh đạo các đơn vị liên quan. 

Hội thảo được tổ chức nhằm triển khai Nghị quyết 68-NQ/TƯ của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, Nghị quyết 138/NQ-CP của Chính phủ về Kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết số 68-NQ/TƯ và Kết luận của Thủ tướng Chính phủ tại buổi tọa đàm với doanh nghiệp để thực hiện hiệu quả Nghị quyết 68-NQ/TƯ của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.

Phát triển kinh tế tư nhân để hiện thực hóa khát vọng phát triển quốc gia

Phát biểu khai mạc hội thảo, Chủ tịch UBND Thành phố Trần Sỹ Thanh nhấn mạnh, đất nước ta đang đứng trước thời cơ quan trọng để bước vào một kỷ nguyên phát triển mới - kỷ nguyên của khát vọng vươn mình, của đổi mới sáng tạo, hội nhập toàn diện, quyết tâm hiện thực hóa mục tiêu trở thành nước phát triển có thu nhập cao vào năm 2045. Đây là cam kết chính trị – xã hội mạnh mẽ của cả hệ thống chính trị.

Để thực hiện được mục tiêu này, Nghị quyết số 68-NQ/TƯ của Bộ Chính trị ban hành đã xác định "phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia". Đây là định hướng lớn, khẳng định rõ vị trí, vai trò, sứ mệnh và kỳ vọng lớn lao đặt vào khu vực kinh tế tư nhân trong giai đoạn phát triển mới của đất nước.

Cùng với đó, nhiều chính sách quan trọng được triển khai như: Đề án Hỗ trợ đổi mới khoa học công nghệ; Đề án Hỗ trợ phát triển doanh nghiệp; Đề án Khởi nghiệp sáng tạo; Chương trình xúc tiến thương mại; hỗ trợ tiếp cận vốn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa thông qua Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa…

Trên địa bàn thành phố có hơn 155 nghìn doanh nghiệp đang hoạt động (là địa phương đứng thứ 2 toàn quốc về số lượng doanh nghiệp), trong đó 97,2% là doanh nghiệp tư nhân. Tốc độ tăng và tỷ trọng vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội của khu vực kinh tế tư nhân tăng mạnh qua các năm (bình quân tăng 7,3% và chiếm tỷ trọng 57,8%); đóng góp trên 45% GRDP của thành phố, tạo ra gần 80% việc làm mới mỗi năm.

Ông Trần Sỹ Thanh cho rằng, mặc dù khu vực kinh tế tư nhân đã có những bước phát triển khá tốt, nhưng vẫn còn nhiều hạn chế như doanh nghiệp tư nhân đông về số lượng nhưng chủ yếu quy mô nhỏ, siêu nhỏ; trình độ công nghệ, quản trị còn hạn chế; khả năng liên kết, hợp tác kinh doanh hạn chế, năng lực cạnh tranh và năng lực tham gia chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu còn yếu.

Trong khi đó, năng lực chống chịu trước các "cú sốc" từ bên ngoài còn hạn chế, tình trạng phá sản, tạm ngừng kinh doanh diễn ra phổ biến,… Bên cạnh đó, khu vực tư nhân còn gặp khó khăn trong tiếp cận các nguồn lực phát triển, nhất là nguồn lực về vốn, đất đai; thủ tục hành chính và chính sách hỗ trợ đôi khi còn chưa được quan tâm giải quyết kịp thời, gây trở ngại cho hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Theo ông Trần Sỹ Thanh cho biết, trong bài phát biểu mới đây tại buổi làm việc với thành phố Hà Nội, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh rằng: "Hà Nội cần kiến tạo một hệ sinh thái khoa học công nghệ gắn với đổi mới sáng tạo và đẩy mạnh phát triển kinh tế tư nhân – đây là những động lực trung tâm của tăng trưởng trong giai đoạn tới. Thực hiện tinh thần chỉ đạo này, thành phố Hà Nội xác định phát triển kinh tế tư nhân không chỉ là nhiệm vụ phát triển kinh tế đơn thuần, mà còn là yêu cầu chính trị để hiện thực hóa khát vọng phát triển quốc gia. 

Hà Nội chiếm khoảng 12,5% GDP quốc gia và là nơi tập trung nhiều trụ sở chính của các tập đoàn, công ty tư nhân lớn nhỏ. Theo Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội, với vai trò đầu tàu, Hà Nội cần xây dựng môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp tư nhân, thúc đẩy sáng tạo, hỗ trợ khởi nghiệp, hình thành đội ngũ doanh nhân bản lĩnh, có tư duy hội nhập quốc tế. Bên cạnh đó, mối quan hệ giữa chính quyền và doanh nghiệp cần được kiến tạo lại, chuyển từ cơ chế xin – cho sang đồng hành – kiến tạo.

Đồng chí Trần Sỹ Thanh nhấn mạnh, mục đích của buổi hội thảo hôm nay nhằm tìm kiếm các giải pháp để thành phố Hà Nội có thể khơi thông các nguồn lực, tạo cú hích bứt phá cho kinh tế tư nhân trong bối cảnh mới. Trên tinh thần đó, Chủ tịch UBND Thành phố đề nghị quý vị đại biểu tập trung thảo luận một số nội dung trọng tâm sau.

Cụ thể, thành phố Hà Nội cần tiếp tục triển khai những nội dung gì để thực hiện hiệu quả Nghị quyết 68-NQ/TƯ. Những rào cản nào đang cản trở sự phát triển của doanh nghiệp tư nhân hiện nay. Giải pháp cụ thể nhằm khơi thông các nguồn lực như vốn, đất đai, nhân lực, thể chế, thị trường; chính sách nào cần thiết để hình thành các doanh nghiệp, tập đoàn tư nhân có năng lực cạnh tranh quốc tế?

Đặc biệt là các cơ chế, chính sách vượt trội nào cần có để thúc đẩy hình thành đội ngũ doanh nghiệp vừa và lớn có khả năng hội nhập khu vực, toàn cầu? Các giải pháp nào để thúc đẩy nhanh việc chuyển đổi từ hộ kinh doanh sang doanh nghiệp?

Nhiều ý kiến tâm huyết tìm giải pháp phát triển khu vực kinh tế tư nhân

Với không khí làm việc khẩn trương, nghiêm túc, khoa học, dân chủ, Hội thảo khoa học cấp Thành phố: "Khơi thông nguồn lực - Bứt phá phát triển kinh tế tư nhân" đã ghi nhận nhiều ý kiến phát biểu và thảo luận tâm huyết, trách nhiệm từ các đại biểu tham dự. 11 tham luận đã tập trung vào các nhóm vấn đề trọng tâm như: Môi trường đầu tư; vốn, mặt bằng; nghiên cứu tạo không gian phát triển; đẩy mạnh chuyển đổi số sáng tạo; xây dựng chỉ số hạnh phúc trong tương lại;…tháo gỡ rào cản về cơ chế chính sách, tiếp cận vốn, cảnh cách hành chính để tận dụng tối đa nguồn lực mới về khoa học công nghệ, văn hóa, ...cho phát triển.

TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương nhấn mạnh vai trò quan trọng của phát triển kinh tế tư nhân đối với sự phát triển của Thủ đô. Để làm được điều đó, trước hết thành phố phải cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư kinh doanh.

"Chúng ta đều đồng tình rằng, giải pháp này không tốn kém nhiều chi phí nhưng có tác dụng lớn đối với huy động vốn đầu tư phát triển doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp tư nhân và được cộng đồng doanh nghiệp kỳ vọng nhiều nhất. Trong đó, trọng tâm của cải cách thủ tục hành chính là tháo bỏ mọi rào cản để doanh nghiệp và người dân đổi mới sáng tạo, tự do kinh doanh tất cả những gì mà luật không cấm", TS Nguyễn Đình Cung nhấn mạnh.

Trên tinh thần đó, TS Nguyễn Đình Cung kiến nghị UBND Thành phố có một bộ phận thường trực để tiếp nhận phản ánh của doanh nghiệp, của báo chí, người dân… về các rào cản thủ tục hành chính, tốn kém thời gian, tiền bạc, cản trở hoạt động đầu tư, kinh doanh. Đồng thời, tiếp nhận cả phán ánh về thái độ làm việc chưa thân thiện, gây phiền hà, tốn kém trong giải quyết thủ tục hành chính và các mối quan hệ khác đối với cơ quan nhà nước.

TS Nguyễn Đình Cung cũng kiến nghị thành phố cần giảm thiểu sự can thiệp và xoá bỏ các rào cản hành chính, cơ chế "xin - cho", tư duy "không quản được thì cấm". Đồng thời, tạo mọi thuận lợi trong giải quyết thủ tục hành chính; phân công, phân cấp, phân nhiệm rõ ràng giữa các cấp, ngành của từng cơ quan, đơn vị, xác định rõ trách nhiệm người đứng đầu trong giải quyết thủ tục hành chính.

Là một doanh nghiệp lớn, ông Nguyễn Trung Chính, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Tập đoàn Công nghệ CMC cho biết, kinh tế số dự kiến chiếm 40% GDP toàn thành phố trong 20 năm tới, đúng với định hướng của Nghị quyết 57-NQ/TƯ về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Ông Nguyễn Trung Chính cho rằng, để đạt mục tiêu đó Hà Nội cần coi chuyển đổi số, chuyển đổi AI làm trọng tâm, trụ cột để phát triển, giúp nâng cao năng suất, hiệu quả quản trị và năng lực cạnh tranh cho khu vực kinh tế tư nhân – trụ cột phát triển của nền kinh tế Thủ đô. Trong đó, Hà Nội cần xây dựng "Chiến lược phát triển AI", tích hợp vào Chiến lược phát triển Kinh tế số - Xã hội số của Thủ đô đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Đồng thời, cần phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo toàn diện nhằm thúc đẩy mô hình "3 nhà" nhằm nâng cao năng lực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo của Thủ đô.

Ông Đậu Anh Tuấn-Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban pháp chế, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) kiến nghị các nhóm giải pháp thành phố cần triển khai để phát triển kinh tế tư nhân. Trong đó, cần công khai thông tin về quỹ đất chưa sử dụng để doanh nghiệp có thể biết để phát triển cụm doanh nghiệp tư nhân ở các huyện. Đồng thời, thành phố cân nhắc thành lập Quỹ phát triển kinh tế tư nhân để hỗ trợ những doanh nghiệp có triển vọng, định hướng phát triển công nghệ cao.

PGS.TS Trần Đình Thiên, Thành viên Tổ tư vấn Kinh tế của Thủ tướng Chính phủ, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam đề xuất Hà Nội cần sớm xây dựng một đề án phát triển kinh tế tư nhân mang tính thực chứng, có hệ thống. Đề án này không chỉ liệt kê các giải pháp riêng lẻ mà phải tích hợp toàn bộ những vấn đề quan trọng nhất của phát triển kinh tế tư nhân trong một logic tổng thể. Nếu tiếp tục triển khai theo lối "chắp vá" giải pháp theo tuyến hay từng mảng rời rạc thì không chỉ kém hiệu quả mà còn dễ tạo ra xung đột, thậm chí gây trở ngại cho tương lai.

Theo TS Trần Đình Thiên, trước hết, cần đánh giá đúng thực lực của kinh tế tư nhân Hà Nội – không phải trong so sánh nội bộ giữa các địa phương trong nước, mà là so với chuẩn mực quốc tế, với yêu cầu tương lai của một Thủ đô hiện đại. Nếu có một đề án về phát triển kinh tế tư nhân thì cần xác định mục tiêu của đề án phải hướng đến hai trọng tâm: Thứ nhất là tăng mạnh số lượng doanh nghiệp, không chỉ đơn thuần từ hộ kinh doanh chuyển thành doanh nghiệp, mà đặc biệt phải thúc đẩy khởi nghiệp đổi mới sáng tạo – những doanh nghiệp quyết định chất lượng và triển vọng nền kinh tế Thủ đô.

Thứ hai là thay đổi căn bản chất lượng và cơ cấu khu vực doanh nghiệp, theo hướng tăng cường năng lực cạnh tranh thực tế. Việc khu vực FDI còn yếu cũng cho thấy cấu trúc doanh nghiệp Hà Nội chưa đạt yêu cầu và cần được tái cơ cấu theo hướng hiện đại, sáng tạo và số hóa.

Bên cạnh đó, Hà Nội cần lưu ý là tạo dựng "không gian cơ hội" cho kinh tế tư nhân phát triển. Không chỉ "cởi trói" về cơ chế, mà còn phải mở rộng những lĩnh vực có tiềm năng như kinh tế đêm, kinh tế sáng tạo, kinh tế số. Phát triển các trục không gian mới như Nhật Tân – Nội Bài, Đông Anh – Hòa Lạc có thể giúp tái định hình động lực tăng trưởng.

"Cuối cùng, đã đến lúc phải thay đổi căn bản nhận thức về vai trò của kinh tế tư nhân. Nếu coi đây là "động lực quan trọng nhất" của nền kinh tế thì toàn bộ thể chế và nguồn lực cần "dốc sức" cho khu vực này. Như chúng tôi từng đề xuất trong chiến lược phát triển trước đây: muốn vì người nghèo, trước hết phải vì người giàu – tức là phải tạo điều kiện để hình thành tầng lớp doanh nhân mạnh, đủ sức gánh vác sứ mệnh phát triển. Họ sẽ tạo việc làm và nâng đỡ cho người nghèo cùng tiến lên", ông Trần Đình Thiên nói.

Minh Anh