Luật Thủ đô: Nâng mức xử phạt để thay đổi thói quen ứng xử với môi trường

Ông Nguyễn Xuân Đại, Giám đốc Sở NN&MT Hà Nội cho biết, trong những năm qua, bảo vệ môi trường luôn là vấn đề quan trọng, được Đảng, nhà nước và các cấp chính quyền thành phố Hà Nội đặc biệt quan tâm, nhất là trong giai đoạn hiện nay.

Để thực hiện tốt nhiệm vụ xây dựng và phát triển Thủ đô, cùng với các giải pháp về lĩnh vực môi trường hiện hành, việc xây dựng Nghị quyết quy định mức tiền phạt đối với một số hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực môi trường (thực hiện khoản 1, Điều 33 của Luật Thủ đô) là thực sự cần thiết. 

Đây được xem là một trong những giải pháp quan trọng và cấp thiết nhằm siết chặt kỷ cương, văn minh đô thị, nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ môi trường trên địa bàn thành phố Hà Nội. Việc này không chỉ để xử lý những hành vi sai phạm mà còn để bảo vệ lợi ích chung, giữ gìn tài nguyên và môi trường sống cho các thế hệ tương lai. 

Đây cũng được xem là quyết sách mạnh mẽ về thể chế, chính sách, thể hiện sự quyết tâm cao của thành phố Hà Nội trong việc kiến tạo một đô thị hiện đại, văn minh, phát triển hài hòa giữa kinh tế và môi trường. Không chỉ góp phần nâng cao chất lượng sống cho người dân mà còn đảm bảo sự phát triển bền vững của Thủ đô trong tương lai…

Theo kế hoạch, Nghị quyết này sẽ trình HĐND thành phố cho ý kiến và thông qua vào kỳ họp cuối năm 2025. Tuy nhiên, vì tính cấp thiết trong công tác bảo vệ môi trường, với tinh thần chủ động, quyết liệt, sự chỉ đạo kịp thời, sát sao của Thành ủy, HĐND, UBND, Sở NN&MT Hà Nội đã tập trung đẩy nhanh tiến độ xây dựng Nghị quyết, phối hợp chặt chẽ với các sở, ban, ngành và đơn vị liên quan hoàn thành dự thảo Nghị quyết sớm hơn, đảm bảo theo đúng quy định pháp luật, kịp thời tham mưu UBND để trình HĐND thông qua tại kỳ họp thứ 22 - Kỳ họp chuyên đề của HĐND cuối tháng 4 vừa qua.

Căn cứ quy định tại khoản 1 Điều 33 Luật Thủ đô năm 2024, Sở NN&MT đã tham mưu xây dựng Nghị quyết để nâng mức xử phạt lên gấp 2 lần đối với hầu hết các hành vi quy định tại 46 Điều của Nghị định 45/2022/NĐ-CP ngày 07/7/2022 của Chính phủ, nhằm tăng tính răn đe và thay đổi thói quen ứng xử với môi trường. Như với hành vi xây dựng, lắp đặt thiết bị, đường ống hoặc các đường thải khác để xả chất thải không qua xử lý ra môi trường, trước đây có thể bị phạt tiền từ 60 triệu đồng đến 80 triệu đồng, nay với Nghị quyết HĐND thành phố Hà Nội vừa thông qua, mức phạt này sẽ tăng lên từ 120-160 triệu đồng đối với cá nhân (từ 240 - 320 triệu đồng đối với tổ chức có cùng hành vi vi phạm).

Theo ông Nguyễn Xuân Đại, việc HĐND Thành phố thông qua Nghị quyết nâng mức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực môi trường là kịp thời, quyết liệt và cần thiết. Mức phạt cao hơn sẽ góp phần răn đe mạnh mẽ hơn đối với các hành vi vi phạm, buộc các cá nhân, tổ chức phải cân nhắc kỹ trước khi có ý định xâm phạm tài nguyên hoặc gây hại cho môi trường. Ngoài ra, tăng mức phạt còn tạo ra động lực cho các cơ quan chức năng trong công tác kiểm tra, xử lý vi phạm, bởi chế tài đủ mạnh sẽ làm tăng tính hiệu quả và tính nghiêm minh của pháp luật.

Nâng mức xử phạt để nâng cao ý thức, chấn chỉnh hành vi

Việc nâng mức xử phạt dẫn đến cách hiểu cho rằng đây là một hình thức để "tận thu ngân sách". Ông Nguyễn Xuân Đại cho rằng, việc tăng mức xử phạt không phải để tận thu, mà là biện pháp cần thiết nhằm nâng cao ý thức, chấn chỉnh hành vi. Đơn cử như ý thức chấp hành luật giao thông đường bộ của người tham gia giao thông đã được nâng lên rất nhiều từ khi Nghị định số 168/2024/NĐ-CP có hiệu lực thi hành. 

Thực tế cho thấy, nhiều hành vi vi phạm không bị phát hiện hoặc bị xử lý với mức phạt quá thấp, không đủ sức răn đe, dẫn đến việc tái diễn và kéo dài dai dẳng. Nếu không kiểm soát chặt chẽ, nguy cơ xảy ra các hệ lụy lâu dài về môi trường, quy hoạch và đô thị hóa thiếu kiểm soát là rất lớn. 

Hơn nữa, môi trường là tài sản chung, vì thế mỗi người dân đều có trách nhiệm gìn giữ. Nếu không hành động ngay từ bây giờ, hậu quả lâu dài sẽ rất khó khắc phục, ảnh hưởng đến chất lượng sống, sức khỏe cộng đồng và phát triển bền vững của Thủ đô.

Để Nghị quyết sớm đi vào thực tiễn, Sở NN&MT Hà Nội sẽ tổ chức triển khai ngay công tác tuyên truyền. Trong đó, phối hợp với các xã, phường, trường học và tổ chức đoàn thể để tuyên truyền bằng nhiều hình thức như loa truyền thanh, mạng xã hội, tài liệu in ấn, thậm chí xây dựng clip ngắn để tuyên truyền. Bên cạnh đó, lập các tổ công tác liên ngành, kiểm tra thường xuyên, xử lý kiên quyết và công khai. Các "điểm nóng" như bãi rác tự phát, sông bị ô nhiễm sẽ là trọng tâm trong đợt cao điểm triển khai.

Bên cạnh đó là đẩy mạnh ứng dụng công nghệ vào công tác kiểm tra, thu thập dữ liệu về hành vi vi phạm như triển khai hệ thống camera giám sát môi trường, tiếp nhận phản ánh từ người dân qua app và website, giúp lực lượng chức năng nhanh chóng xác minh và xử lý kịp thời. Ngoài ra, lực lượng xử lý vi phạm tại cơ sở cũng sẽ được tập huấn chuyên sâu, trang bị thêm thiết bị phục vụ công tác kiểm tra.

Việc tăng mức xử phạt là bước đi mạnh mẽ thể hiện quyết tâm của chính quyền Thành phố trong việc bảo vệ môi trường sống. Tuy nhiên, để thành công, cần sự đồng lòng của toàn xã hội, từ mỗi cá nhân, tổ chức, đến cộng đồng dân cư.

"Chúng tôi cho rằng, nếu ai cũng nghĩ mình không liên quan, thì môi trường sẽ tiếp tục bị bỏ mặc. Nhưng nếu mọi người cùng hành động – từ việc nhỏ nhất như phân loại rác – thì Hà Nội sẽ sớm trở thành một đô thị đáng sống, xanh – sạch – đẹp như kỳ vọng. Với quyết tâm chính trị cao, sự đồng thuận từ người dân và cộng đồng doanh nghiệp, Hà Nội sẽ tiếp tục khẳng định vai trò là trung tâm chính trị - kinh tế - văn hóa lớn của cả nước, đi đầu trong công tác bảo vệ tài nguyên, môi trường và phát triển đô thị bền vững"- ông Nguyễn Xuân Đại nhấn mạnh.

Thiện Tâm