Luật Thủ đô (sửa đổi): Tạo điều kiện thuận lợi để phát triển nhà ở xã hội

Dự kiến hoàn thành khoảng 10.000 căn hộ nhà ở xã hội trong 2024

Trong Đề án xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội giai đoạn 2021 – 2023 (tại Quyết định 338/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ), Hà Nội cùng với TPHCM là một trong hai địa bàn được giao nhiệm vụ triển khai trọng điểm. Cụ thể, trong giai đoạn này Hà Nội phải hoàn thành 56.200 căn (18.700 căn giai đoạn 2021 - 2025 và 37.500 căn giai đoạn 2026 – 2030).

Theo báo cáo của Sở Xây dựng Hà Nội, giai đoạn từ 2021 - 2023, trên địa bàn thành phố Hà Nội có 5 dự án nhà ở xã hội hoàn thành, 2 dự án hoàn thành một phần với khoảng 0,41 triệu m2 sàn, tương đương 5.200 căn hộ (bao gồm 1 dự án xây dựng nhà ở công nhân hoàn thành với 0,13 triệu m2 sàn, 1.170 căn hộ). Có 54 dự án đang triển khai với khoảng 3,1 triệu m2 sàn, tương đương 46.700 căn hộ.

Trong năm 2024, TP. Hà Nội dự kiến hoàn thành khoảng 10.000 căn hộ nhà ở xã hội tại 7 dự án, trong đó 3 dự án đang triển khai dự kiến hoàn thành 78.000m2 sàn với 1.180 căn hộ; 4 dự án phát triển mới với 0,7 triệu m2 sàn, khoảng 9000 căn hộ. Như vậy, giai đoạn 2021 - 2030, TP. Hà Nội đã và đang triển khai 63 dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội với khoảng 61.900 căn hộ. Theo đó, TP. Hà Nội cơ bản đáp ứng chỉ tiêu đã được Chính phủ giao tại Đề án 338.

Tuy nhiên, số liệu từ Liên đoàn Lao động TP. Hà Nội cho thấy, tính đến thời điểm hiện tại đang có khoảng 170.000 công nhân, người lao động đang làm việc trong các khu công nghiệp, khu chế xuất của TP. Hà Nội, 80% số đó là người lao động ngoại tỉnh, hầu hết đều có nhu cầu về nhà ở. Tuy nhiên, TP. Hà Nội mới có ba khu công nghiệp (Thạch Thất, Thăng Long và Phú Nghĩa) có dự án nhà ở xã hội cho công nhân lao động, cung cấp được 1.532 phòng (khoảng 11.520 chỗ ở), đáp ứng được khoảng 6,8% nhu cầu.

Như vậy, TP. Hà Nội cơ bản hoàn thành chỉ tiêu về nhà ở xã hội do Chính phủ giao, nhưng trên thực tế quá trình đô thị hóa nhanh, kéo theo sự gia tăng về dân số cơ học dẫn đến vấn đề về nhà ở đang gây ra nhiều áp lực cho chính quyền Thủ đô, trở thành vấn đề nan giải trong bài toán an sinh xã hội về nhà ở dành cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp. Nhiều người lao động có thu nhập thấp phải chấp nhận thuê những căn phòng chưa đủ điều kiện về chất lượng, kém an toàn.

Công tác phát triển nhà ở xã hội còn nhiều bất cập

Mặc dù, thời gian qua TP. Hà Nội đã rất nỗ lực trong công tác phát triển nhà ở xã hội. Tuy nhiên, công tác này vẫn gặp nhiều khó khăn vướng mắc, chẳng hạn như: Trình tự thủ tục đầu tư xây dựng, mua, bán nhà ở xã hội còn kéo dài, thậm chí phức tạp hơn các dự án nhà ở thương mại; việc xác định giá trước khi thực hiện bán, cho thuê, cho thuê mua đối với nhà ở xã hội đầu tư xây dựng bằng nguồn vốn ngoài ngân sách phải được cơ quan Nhà nước cấp tỉnh thẩm định cũng kéo dài thời gian, tốn kém cho doanh nghiệp; các chính sách ưu đãi cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân đã ban hành chưa đủ hấp dẫn, không thực chất để thu hút, khuyến khích chủ đầu tư...

Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Võ Nguyên Phong cho biết, quá trình triển khai thực hiện công tác xây dựng nhà ở xã hội có một số khó khăn, vướng mắc như: Việc lựa chọn chủ đầu tư dự án theo quy định của pháp luật về đấu thầu mất nhiều thời gian; quy định về thủ tục mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội chưa rõ ràng…Vì thế, UBND Thành phố đã kiến nghị và được Bộ Xây dựng tiếp thu trong quá trình sửa đổi, bổ sung Luật Nhà ở và các Nghị định của Chính phủ, Thông tư của Bộ Xây dựng để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đơn giản hóa thủ tục đầu tư, đất đai, nhằm đẩy mạnh công tác đầu tư xây dựng nhà ở xã hội. Đồng thời, đề xuất các cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội trong dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi).

Đối với việc xác định đúng đối tượng được mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội, công tác xét duyệt thuộc trách nhiệm của chủ đầu tư dự án. Hiện chủ đầu tư đã cam kết thực hiện đúng trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật.UBND thành phố Hà Nội cũng đã ban hành Quyết định số 25/2019/QĐ-UBND về quản lý bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở xã hội trên địa bàn.

Trong đó, giao nhiệm vụ cụ thể cho các Sở, UBND cấp quận, huyện, thị xã - nơi có dự án thực hiện kiểm tra, nhằm loại trừ việc người được mua, thuê nhà ở xã hội được hỗ trợ nhiều lần, không đúng đối tượng, không đủ điều kiện được hưởng chính sách thuê, mua nhà ở xã hội. Cùng với đó, thực hiện đăng tải công khai thông tin các dự án, danh sách các đối tượng được mua, thuê nhà ở xã hội.

Đối với công nhân các khu công nghiệp sẽ được vay vốn ưu đãi qua Ngân hàng Chính sách xã hội. Thời gian vay và trả tiền sẽ thực hiện theo quy định của Ngân hàng Chính sách xã hội. Như vậy, có thể bảo đảm đúng đối tượng. Còn thời gian trả tiền vay, tiền lãi cũng sẽ thực hiện theo quy định của Ngân hàng Chính sách xã hội.

Luật Thủ đô (sửa đổi) khắc phục các bất cập trong phát triển nhà ở xã hội

Trước những khó khăn chung liên quan đến cơ chế, chính sách phát triển nhà ở xã hội, Luật Thủ đô (sửa đổi) với 7 Chương và 54 Điều vừa được Quốc hội thông qua đã dành riêng Điều 30 để quy định về vấn đề phát triển nhà ở nói chung và Nhà ở xã hội nói riêng. Đặc biệt cũng đã có quy định chi tiết về việc phân cấp, ủy quyền cho HĐND và UBND TP. Hà Nội trong việc điều chỉnh quy hoạch tạo quỹ đất cho phát triển nhà ở xã hội.

Cùng với đó là việc chủ động bố trí kinh phí ngân sách lập quy hoạch, lựa chọn chủ đầu tư; bố trí thay thế quỹ đất xây dựng nhà ở xã hội tương đương vào trong các khu NƠXH trên địa bàn đối với các dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại, khu đô thị có quy mô sử dụng đất từ 2ha đến dưới 10ha khi doanh nghiệp nộp số tiền tương ứng với quỹ đất 20% vào Quỹ đầu tư phát triển TP. Hà Nội để phát triển nhà ở xã hội.

Những quy định của Luật Thủ đô (sửa đổi) đã thể hiện sự phân quyền mạnh mẽ, đổi mới mô hình quản trị, nâng cao tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền Thủ đô trên tất cả các mặt của đời sống kinh tế xã hội.

Đối với vấn đề về nhà ở, việc được phân quyền xây dựng các đồ án quy hoạch chi tiết, bố trí quỹ đất cho nhà ở thương mại, nhà ở xã hội, nhà tái định cư, cải tạo xây dựng lại chung cư cũ... sẽ giúp các dự án nhà ở được đẩy nhanh hơn, tiến tới khắc phục tình trạng thiếu nguồn cung, giá bán nhà leo thang.

Bên cạnh đó, Luật Thủ đô (sửa đổi) được kỳ vọng góp phần giúp TP. Hà Nội hiện thực hóa mục tiêu đến năm 2025, ít nhất xây dựng thêm 1 đến 2 khu nhà ở công nhân cho các khu công nghiệp đang hoạt động; phấn đấu đến năm 2030, 100% các khu công nghiệp được quy hoạch và triển khai đầu tư xây dựng nhà ở công nhân và thiết chế văn hóa cho người lao động. 100% các khu công nghiệp được xây dựng hệ thống hạ tầng đồng bộ, hiện đại, theo quy hoạch được duyệt.

Đồng thời, góp phần rà soát chỉnh trang, xây dựng đồng bộ hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội tại các khu công nghiệp đang hoạt động nhằm cải thiện hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội, tăng mức độ thu hút đầu tư, tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp trong khu công nghiệp; từ đó nâng cao chất lượng môi trường làm việc của doanh nghiệp, cuộc sống của người lao động trong khu công nghiệp.

Ông Nguyễn Bá Nguyên, Phó Giám đốc Sở Quy hoạch – Kiến trúc Hà Nội nhận định, với những chính sách mới đã được quy định tại Luật Nhà ở số 27/2023/QH15 cùng với những quy định được bổ sung đưa vào Luật Thủ đô (sửa đổi) sẽ khắc phục các bất cập, tạo thuận lợi cho Thủ đô trong việc phát triển nhà ở xã hội…

Hiện TP. Hà Nội đang tập trung phát triển các dự án nhà ở xã hội, trong đó sẽ tập trung xây dựng 5 khu nhà ở xã hội tập trung với diện tích đất tích tụ lên đến vài trăm hécta. Với việc đẩy mạnh phân cấp, phân quyền và những điều khoản riêng về nhà ở xã hội trong Luật Thủ đô (sửa đổi) sẽ là một bước tiến rất lớn về chính sách nhằm tạo ra những cơ chế vượt trội, tạo sức hút trong quá trình thu hút đầu tư phát triển nhà ở xã hội trong thời gian tới.

Đẩy mạnh công tác phát triển nhà ở xã hội, bảo đảm an sinh cho công nhân lao động, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh nhấn mạnh, nhà ở là vấn đề quan trọng đối với mỗi người lao động nói chung, và công nhân lao động tại các khu công nghiệp nói riêng, bởi "an cư mới lạc nghiệp". Chủ tịch Trần Sỹ Thanh đề nghị Sở Xây dựng cùng với sở, ban, ngành khác phải xử lý công việc với tinh thần nhanh nhất, quyết liệt để có quỹ nhà cung ứng cho công nhân lao động, bảo đảm trong năm 2024 và thời gian còn lại phải khởi công được các khu nhà ở xã hội theo đúng quy hoạch.

Đồng thời, khẳng định về vấn đề nhà ở xã hội cho công nhân, Thành phố sẽ có những điều chỉnh thực tế hơn quá trình tiếp cận, hồ sơ, thủ tục, quy trình thực hiện đồng thời, có chính sách hỗ trợ để người đáng được hưởng sẽ được hưởng và quan tâm đến một loạt thiết chế khác, như thiết chế văn hóa để công nhân lao động ổn định cuộc sống.

Thùy Chi