Nâng mức phạt vi phạm phòng cháy chữa cháy: Cần thiết để tăng tính răn đe

Mức xử phạt hiện tại chưa có tính răn đe

Ngày 28/10, Ủy ban MTTQ Việt Nam TP. Hà Nội tổ chức Hội nghị phản biện xã hội đối với dự thảo Nghị quyết của HĐND Thành phố "Quy định mức tiền phạt đối với một số hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực phòng cháy, chữa cháy trên địa bàn TP. Hà Nội".

Báo cáo tóm tắt dự thảo Tờ trình và dự thảo Nghị quyết tại Hội nghị, Thiếu tướng Nguyễn Hồng Ky, Phó Giám đốc Công an TP. Hà Nội cho biết, thực hiện các quy định của pháp luật trong lĩnh vực phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ (PCCC&CNCH), trong thời gian qua, UBND TP. Hà Nội đã chỉ đạo lực lượng Cảnh sát PCCC&CNCH, các đơn vị chức năng tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra về PCCC trên địa bàn, kiên quyết xử lý đối với các công trình, cơ sở vi phạm về PCCC.

Kết quả, từ năm 2022 đến nay, các đơn vị của Thành phố tổ chức kiểm tra an toàn PCCC tổng cộng đối với 220.246 lượt cơ sở, phát hiện và kiến nghị khắc phục 273.649 tồn tại, vi phạm về PCCC, phát hiện 15.634 hành vi vi phạm, xử phạt 7.159 tổ chức, 7.930 cá nhân, phạt tiền trên 159 tỷ đồng, tạm đình chỉ, đình chỉ 4.412 lượt cơ sở.

Cùng với đó, Thành phố đã triển khai áp dụng nhiều biện pháp để cảnh báo, ngăn ngừa vi phạm lĩnh vực PCCC như đăng tải công khai danh tính công trình, tên chủ đầu tư vi phạm PCCC lên các trang thông tin điện tử, thông báo cơ quan chức năng để xem xét, không duyệt chủ trương đầu tư các dự án mới; ban hành Nghị quyết quy định việc áp dụng biện pháp yêu cầu ngừng cung cấp dịch vụ điện, nước đối với một số hành vi vi phạm về PCCC, chuyển hồ sơ vụ vi phạm để Cơ quan Cảnh sát điều tra nghiên cứu, xem xét xử lý hình sự theo quy định.

Những điều này đã thể hiện sự nghiêm túc trong công tác xử phạt đối với hành vi vi phạm và quyết tâm, trách nhiệm vì cộng đồng của lực lượng chức năng trong công tác PCCC trước tình hình nóng của công tác PCCC trên địa bàn Thủ đô.

Trong gần 4 năm qua, trên địa bàn Thành phố đã xảy ra 3.403 vụ cháy và 5 vụ nổ, làm 146 người chết, 106 người bị thương, thiệt hại về tài sản hàng trăm tỷ đồng và gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh, an toàn xã hội, phát triển kinh tế.

Nghị định số 106/2025/NĐ-CP ngày 15/5/2025 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực PCCC&CNCH (Nghị định số 106) được ban hành là cơ sở pháp lý quan trọng nhưng sau 4 tháng triển khai, qua nghiên cứu xác định, mức xử phạt bằng tiền nhiều hành vi trong lĩnh vực PCCC và CNCH quy định tại Nghị định số 106 vẫn còn thấp. Có khoảng 20 hành vi vi phạm đã nâng mức phạt tiền so với Nghị định 144/2021/NĐ-CP, nhưng khoảng 160 hành vi còn lại, chiếm khoảng 88,9% vẫn không thay đổi. Các hành vi có nâng mức thì đều ở nhóm các hành vi trước đây có mức xử phạt thấp.

Do đó, tổng quan mức xử phạt theo Nghị định số 106 không tăng nhiều và xét đối với mức sống, thu nhập của người dân trên địa bàn Thủ đô thì mức xử phạt trên còn thấp, chưa thực sự mang tính chất răn đe, cảnh báo nghiêm khắc, phòng ngừa chung, dẫn đến còn các vi phạm về PCCC&CNCH kéo dài, chưa được giải quyết triệt để.

Nhiều hành vi vi phạm hành chính về PCCC đã được lực lượng chức năng phát hiện, kiểm tra, kiến nghị và xử phạt theo quy định. Tuy nhiên, chủ cơ sở vì chạy theo lợi ích kinh tế, không khắc phục triệt để các hành vi vi phạm PCCC, chấp nhận nộp phạt để tiếp tục vi phạm, bởi lợi nhuận mang lại cao hơn mức xử phạt.

"Căn cứ quy định tại Luật Thủ đô, các quy định hiện hành, căn cứ đánh giá tác động tiêu cực của tình trạng cháy nổ do ý thức chủ quan của cá nhân, cơ sở, tổ chức, doanh nghiệp gây ra thời gian qua và thực tiễn công tác xử lý vi phạm hành chính về phòng cháy, chữa cháy, CNCH trên địa bàn Thành phố, việc Công an Thành phố tham mưu UBND Thành phố trình HĐND Thành phố Nghị quyết "Quy định mức tiền phạt đối với một số hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực phòng cháy, chữa cháy trên địa bàn TP. Hà Nội" là cần thiết và bảo đảm đúng thẩm quyền", Phó Giám đốc Công an TP. Hà Nội nêu rõ.

Dự thảo Nghị quyết gồm 2 Điều; quy định mức tiền phạt đối với một số hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực PCCC trên địa bàn TP. Hà Nội và tổ chức thực hiện. 4 phụ lục tại dự thảo Nghị quyết quy định các hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực PCCC áp dụng mức tiền phạt cao hơn mức phạt quy định tại Nghị định 106; bao gồm 82 hành vi vi phạm áp dụng mức tiền phạt bằng 2 lần mức phạt quy định tại Nghị định 106; 42 hành vi vi phạm áp dụng mức tiền phạt bằng 1,6 lần mức phạt quy định tại Nghị định 106; 9 hành vi vi phạm áp dụng mức tiền phạt bằng 1,5 lần mức phạt quy định tại Nghị định 106; 6 hành vi vi phạm áp dụng mức tiền phạt bằng 1,2 lần mức phạt quy định tại Nghị định 106.

Quy định rõ về thẩm quyền xử phạt tại dự thảo Nghị quyết

Nêu ý kiến phản biện xã hội tại hội nghị, PGS.TS Nguyễn Chí Mỳ, nguyên Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội nêu thực tế, Thành phố đã cố gắng lớn, kiên quyết xử lý nhưng tình trạng vi phạm đưa đến cháy nổ chưa được ngăn chặn triệt để, diễn biến phức tạp, năm sau cao hơn năm trước.

Năm 2023, Thành phố phát hiện, xử lý 2.929 trường hợp vi phạm hành chính về PCCC&CNCH; xử phạt 1.274 tổ chức, 1.656 cá nhân vi phạm; số tiền phạt khoảng 40 tỷ 800 triệu đồng. Năm 2024, phát hiện, xử lý 4.881 trường hợp vi phạm hành chính về PCCC&CNCH; xử phạt 1.586 tổ chức, 3.294 cá nhân vi phạm; số tiền phạt khoảng 35 tỷ 600 triệu đồng.

"Mức xử phạt hiện hành đối với hành vi vi phạm hành chính về PCCC&CNCH là chưa đủ sức răn đe. Trong khi, Hà Nội là trung tâm đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm lớn về kinh tế, chính trị, văn hoá của cả nước, mức độ ảnh hưởng cũng như tác hại do hành vi vi phạm về PCCC là rất lớn. Do đó, việc ban hành Nghị quyết là cần thiết", PGS. TS Nguyễn Chí Mỳ nhận định.

Đồng tán thành sự cần thiết và nhiều nội dung của dự thảo, TS.KTS. Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam đề nghị quy định rõ về thẩm quyền xử phạt tại dự thảo Nghị quyết, nhằm thuận tiện cho thực hiện và giám sát; làm rõ hơn việc tổ chức thực hiện đối với chính quyền cấp xã cũng như việc tham gia giám sát quá trình tổ chức thực hiện của các doanh nghiệp, tổ dân phố, hộ gia đình.

Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Dân chủ-Pháp luật (Ủy ban MTTQ Việt Nam TP. Hà Nội) Phạm Ngọc Thảo đề xuất trong dự thảo Nghị quyết điều chỉnh mức xử phạt đối với các hành vi vi phạm trong cả 4 nhóm cho phù hợp hơn với thực tế, trong đó mức cao nhất (2 lần) áp dụng cho nhóm hành vi vi phạm có thể trực tiếp gây nguy hại nhiều nhất, dễ nói xảy ra nhất, phổ biến nhất.

Đặc biệt, nhiều đại biểu đề nghị làm rõ cơ sở, căn cứ để chia ra các nhóm hành vi vi phạm tương ứng những mức xử phạt khác nhau nhằm bảo đảm tính thuyết phục.

Bích Phương