Nhà hát Múa rối Thăng Long phục dựng vở diễn “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”

Vở diễn "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" (kịch bản: cố tác giả Lưu Quang Vũ; Chuyển thể kịch bản múa rối: NSƯT Đăng Tiến; đạo diễn: NSƯT Lê Chí Kiên; Tạo hình con rối: Nghệ sĩ Ngô Thắng; Biên đạo: NSND Lê Hồng Phong; Âm nhạc: Lê Anh Thuỷ; Thiết kế mỹ thuật: NSND Doãn Bằng) là tác phẩm của Nhà hát Múa rối Thăng Long nhằm thực hiện Kế hoạch bảo tồn và phát huy nghệ thuật ca kịch truyền thống Thủ đô Hà Nội giai đoạn 2021 – 2025 của UBND thành phố Hà Nội.

"Hồn Trương Ba da hàng thịt" được xem là một tác phẩm sân khấu kinh điển, được dàn dựng ở nhiều loại hình sân khấu khác nhau như kịch nói, tuồng, chèo, cải lương… Tác phẩm đã từng được đạo diễn NSƯT Lê Chí Kiên dàn dựng trên sân khấu múa rối lần đầu tiên vào năm 2016 với nhiều tâm huyết sau 9 năm ấp ủ và được đánh giá cao bởi những sáng tạo mới từ thiết kế sân khấu, âm nhạc đến tạo hình con rối…

Tại Liên hoan quốc tế sân khấu Thử nghiệm lần thứ III, Hà Nội – 2016, vở rối cạn "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" đã giành giải Tiết mục thử nghiệm rối xuất sắc nhất cùng với 2 HCV và 2 HCB cá nhân.

Sau 9 năm, năm 2025, một lần nữa, Ban Giám đốc Nhà hát Múa rối Thăng Long và Đạo diễn, Nghệ sỹ ưu tú Lê Chí Kiên quyết định dàn dựng lại vở diễn trên sân khấu rối, với tinh thần và quyết tâm mang đến cho công chúng một phiên bản mới, mang đậm hơi thở đương đại, với những ý tưởng thể nghiệm táo bạo hơn, để vở diễn trở nên sinh động, hấp dẫn hơn.

Cũng như phiên bản lần đầu ra mắt, vở rối cạn "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" được dàn dựng với thiết kế sân khấu có hình bàn cờ âm dương với 3 tầng sân khấu, tầng đại diện cho trời, tầng là căn nhà của hai gia đình Trương Ba và hàng thịt và tầng dưới dành cho xã hội, lúc là chợ nhưng có khi lại là thế giới của những âm hồn. Và ở các tầng sân khấu đó là sự kết hợp nhuần nhuyễn trong diễn xuất giữa người và con rối.

Vở diễn bắt đầu với không gian của một khu chợ nhộn nhịp nhưng hỗn độn, vang lên tiếng hòa âm của guốc mộc, lúc đều đều chậm rãi, lúc hối hả vội vàng, tựa như thứ nhạc nền dẫn lối cảm xúc của khán giả…

Cùng với âm thanh độc đáo, "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" phiên bản 2025 còn đặc biệt ở chỗ sử dụng rất nhiều chất liệu nghệ thuật truyền thống như hát xẩm, chầu văn, ả đào, chèo… kết hợp khéo léo cùng những giai điệu âm nhạc mới như hiphop, rap… tạo sức hút lớn đối với khán giả trẻ.

Một trong những yếu tố làm nên thành công của vở diễn là tính hiện đại trong thiết kế sân khấu, với không gian đa tầng - nơi thực và ảo đan xen, người và rối cùng kể chuyện.

Trong đó, thiết kế bàn cờ âm dương là ý tưởng đột phá của đạo diễn Lê Chí Kiên và Nghệ sỹ Nhân dân Doãn Bằng, với hàm ý xã hội như một ván cờ, chúng ta cần sắp xếp chơi ván cờ ấy sao cho tử tế và đúng đắn, để hướng đến những điều tốt đẹp... chứa đựng nhiều triết lý sống sâu sắc.

Với thông điệp đầy tính nhân văn về giá trị cuộc sống, về việc được sống đúng là mình, sống trọn vẹn những giá trị mình vốn có và theo đuổi… vở diễn "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" sẽ được đưa đến biểu diễn tại các trường học trên địa bàn thành phố, trong chương trình sân khấu học đường, giúp cho học sinh có thêm những trải nghiệm sâu sắc và cụ thể hơn về các tác phẩm văn học trong chương trình giáo dục phổ thông.

Minh Thư