Nhiều dự án liên quan thoát nước, xử lý nước thải chậm tiến độ

Công suất các nhà máy chỉ chiếm 28,8% lượng nước thải cần xử lý

Theo nhận định của Thường trực HĐND TP. Hà Nội, trên địa bàn thành phố hiện nay, tổng công suất của các nhà máy xử lý nước thải đang hoạt động chỉ chiếm khoảng 28,8% lượng nước thải cần xử lý, thấp hơn so với mục tiêu phải đạt được đến năm 2020 là 60% theo Chương trình phát triển đô thị quốc gia giai đoạn 2012-2020 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Dù có nhiều nỗ lực, cố gắng, song thực tiễn vẫn còn nhiều dự án liên quan thoát nước chậm tiến độ. Hiện có 8 dự án chưa triển khai thực hiện, đó là các dự án: Xây dựng hệ thống thoát nước mưa lưu vực sông Nhuệ; xây dựng thoát nước quận Hà Đông; xây dựng công trình đầu mối cấp 1 quận Long Biên; xây dựng hệ thống thu gom nước thải lưu vực S1 cho Nhà máy xử lý nước thải Yên Sở; xây dựng hệ thống thu gom và nhà máy xử lý nước thải Phú Đô; xây dựng hệ thống thu gom và nhà máy xử lý nước thải Tây sông Nhuệ; xây dựng hệ thống thu gom và xử lý nước thải khu vực quận Hà Đông và thị xã Sơn Tây; xây dựng hệ thống thu gom và nhà máy xử lý nước thải An Lạc.

Tổng số vốn bố trí đầu tư kế hoạch trung hạn 5 năm giai đoạn 2021-2025 cho 39 dự án xây dựng trạm xử lý nước thải, các công trình thoát nước, thủy lợi tiêu úng là hơn 13.500 tỷ đồng, bằng 6,2% tổng mức vốn đầu tư công trung hạn cấp thành phố.

Mặc dù đã được bố trí vốn, nhưng rất nhiều dự án triển khai chậm, như dự án xây dựng Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá trên địa bàn huyện Thanh Trì, có tổng mức đầu tư hơn 16.000 tỷ đồng từ nguồn vốn ODA Nhật Bản. Đây là một trong những dự án quy mô lớn nhất và mang tính cấp bách của Hà Nội về xử lý nước thải. Chủ đầu tư là Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật và nông nghiệp thành phố Hà Nội.

Dự án này vừa được Thủ tướng Chính phủ điều chỉnh thời gian thực hiện kéo dài tới năm 2025, thay vì năm 2021 như kế hoạch ban đầu. Dự án đang triển khai 4 gói thầu, trong đó, tiến độ thành phần một số hạng mục của các gói thầu rất chậm so với kế hoạch, chỉ đạt từ 19-40%.

HĐND TP. Hà Nội nhận định, nếu không được nhanh chóng khắc phục, tháo gỡ, thì chỉ tiêu tỷ lệ xử lý nước thải đô thị đến năm 2025 đạt từ 50-55% theo các chương trình công tác của Thành ủy sẽ khó mà về đích đúng hẹn.

Đưa vào danh mục các dự án đầu tư xử lý nước thải tập trung

Trong phiên chất vấn về công tác bảo vệ môi trường trong xử lý nước thải và thoát nước tại kỳ họp thứ 10 HĐND TP. Hà Nội chiều 9/12, đại biểu HĐND nêu vấn đề, theo báo cáo của UBND Thành phố, nước thải thu gom xử lý mới đạt 28,8%. Khi hoàn thành dự án xử lý nước thải Yên Xá sẽ nâng khối lượng lên thành 50%.

Tuy nhiên, việc triển khai dự án này là rất chậm, trong 8 năm qua, cả 4 gói thầu vẫn đang thi công, trong đó đặc biệt các gói xây lắp 2, 3, 4 là rất chậm trong khi Thủ tướng Chính phủ vừa ra hạn chủ trương đến năm 2025. Đại biểu đề nghị cho biết nguyên nhân chậm, kế hoạch, giải pháp cụ thể để hoàn thành dự án này.

Trả lời đại biểu, Giám đốc Sở Xây dựng Võ Nguyên Phong cho biết, công tác thoát nước và xử lý nước thải hiện đang thực hiện theo 2 nội dung, một là quy hoạch chuyên ngành về thoát nước và xử lý nước thải TP. Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn năm 2050. Thứ hai là thực hiện theo các dự án cụ thể tại khu đô thị, khu nhà ở phải đảm bảo chất lượng xử lý mới được xả ra môi trường.

Hiện nay, có một số các khu đô thị khi đầu tư thì thiếu nội dung xử lý nước thải và đưa về khu xử lý nước thải tập trung. Ví dụ, như một số khu vực Cầu Giấy, Thanh Xuân được đưa về nhà máy xử lý nước thải Phú Đô nhưng nhà máy chưa được triển khai thực hiện.

Như vậy, vấn đề thiếu nhà máy xử lý nước thải không chỉ diễn ra ở các khu đô thị mà ngay cả các khu vực theo lưu vực nước thải trong quy hoạch cũng đang bị thiếu.

Giám đốc Sở Xây dựng cho biết về giải pháp là thực hiện là rà soát lại dự án trên địa bàn, dự án nào có trạm xử lý, nhà máy phải tập trung đôn đốc chủ đầu tư thực hiện.

Đối với các trạm xử lý nước thải đã ban hành, chủ đầu tư cần thực hiện chỉnh sửa để đủ điều kiện chấp nhận đưa vào vận hành. Với khu vực chưa có nhà đầu tư, hiện nay Sở đã trình Thành phố ban hành kế hoạch, trong đó đưa vào danh mục các dự án đầu tư xử lý nước thải tập trung các khu vực.

Ví dụ Tây Sông Nhuệ, Phú Lương - Kiến Hưng (quận Hà Đông), dự án cải tạo môi trường quận Long Biên đã có 3 nhà máy và đưa vào đầu tư công 2021 - 2025. Sở KH&ĐT phối hợp với BQL Nông nghiệp và Phát triển hạ tầng đề xuất chủ trương, trong năm 2023 sẽ trình toàn bộ các dự án này với UBND Thành phố để thực hiện các bước thông qua đề xuất chủ trương dự án.

Năm 2022 phát hiện 58 dự án xả thải vượt chỉ tiêu cho phép

Đại biểu HĐND cũng nêu các khu đô thị đều đã có quy hoạch, thiết kế trạm xử lý nước thải, tuy nhiên còn thiếu hoặc đã đầu tư nhưng chưa đạt được hiệu quả. Bên cạnh đó, pháp luật về môi trường đã quy định nước thải phải được xử lý trước khi xả ra môi trường, với việc các trạm xử lý chưa được đầu tư, nước thải tại các khu đô thị hiện vẫn xả thẳng ra môi trường.

Phó Giám đốc Phụ trách Sở TN&MT Mai Trọng Thái cho biết, năm 2022 Thành phố phát hiện 58 dự án xả thải vượt chỉ tiêu cho phép, số tiền xử phạt 4 tỉ đồng.

Qua quá trình kiểm tra tồn tại một số nguyên nhân chủ yếu là: Theo quy hoạch cấp nước của Thành phố, các khu đô thị sẽ không xây dựng trạm xư lý thải phân tán, sẽ đấu nối vào đầu mối thu gom thoát nước thải và các hệ thống xử lý nước thải tập trung. Một số khu đô thị đã tồn tại từ lâu nên thiếu quy hoạch cho việc bố trí trạm xử lý nước thải trong khu đô thị. Vấn đề này dẫn đến khó khắc phục xử lý hiện trạng xử lý nước thải theo quy định.

Nguyên nhân khác là một số khu đô thị, chủ đầu tư đã hoàn tất xây dựng hạ tầng và đã bàn giao cho người dân, nên việc bố trí kinh phí phát sinh cho việc xử lý nước thải khó thực hiện, do không có trong kế hoạch sử dụng vốn dự án ban đầu. Nguyên nhân khác là do khó khăn giải phóng mặt bằng triển khai theo tiến độ từng giai đoạn dự án, một phần dự án đã được bàn giao cho chủ đầu tư khác.

Vì vậy, có một số khu đô thị có một số giải pháp tạm thời xử lý từng cụm dự án thành dự án riêng lẻ, sau đó mới hoàn tất hạ tầng toàn bộ khu đô thị xây dựng dự án theo kế hoạch tập trung.

Sở TN&MT sẽ báo cáo Thành phố để có các giải pháp cụ thể giải quyết tồn tại trên. Vấn đề này cũng đề nghị giao ban Quản lý Dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật và môi trường đẩy nhanh xây dựng các dự án nước thải tập trung theo quy hoạch và hệ thống thu gom nước thải đảm bảo đấu nối theo quy định.

Đối với dự án tồn tại từ lâu thiếu quy hoạch xây dựng xử lý nước thải, cần khẩn trương hoàn thiện điều chỉnh bổ sung quy hoạch và đầu tư các hạng mục xử lý nước thải.

Về giải pháp xử lý nước thải, Sở báo cáo Thành phố để hoàn thiện hộ thống mạng lưới quan trắc giám sát tự động, giám sát chặt chẽ việc xử lý nước thải. Đối với các khu đô thị, cần nghiêm túc hoàn thành các dự án xử lý nước thải tập trung theo dự án phê duyệt.

Gia Huy