Phát triển nông nghiệp đô thị gắn với bảo vệ môi trường

Tại Hội thảo, các đại biểu đã cùng thảo luận, trao đổi và đưa ra các ý kiến đóng góp, giải pháp để phát triển nông nghiệp đô thị tại Hà Nội.

GS. TSKH. Trần Duy Quý cho biết, nông nghiệp đô thị là ngành kinh tế trong và ven đô thị, sản xuất, chế biến và cung ứng cho người dân lương thực, thực phẩm tươi sống, hoa, sinh vật và thực vật cảnh; dùng phương pháp canh tác hữu cơ và công nghệ cao không cần nhiều đất đai, không gây ô nhiễm môi trường, sử dụng và tái sử dụng tài nguyên thiên nhiên và chất thải đô thị; tăng thêm không gian xanh và cơ hội thư giãn cho người dân đô thị.

Thành phố Hà Nội có nhiều đặc điểm nổi bật của nền nông nghiệp đô thị với những lợi thế, tiềm năng để phát triển nhưng cũng đi kèm với những khó khăn, thách thức.

Trong lĩnh vực trồng trọt, nông nghiệp Hà Nội thực hiện cơ cấu lại sản xuất theo hướng giảm diện tích sản xuất lúa từ 165.593 ha xuống còn 140.000 ha; mở rộng diện tích trồng rau, đậu từ 32.900 ha lên 38.000 ha; tăng diện tích cây ăn quả từ 19.390 ha lên 25.750 ha; tăng diện tích hoa, cây cảnh đạt từ 8.500 ha đến 9.000 ha; giữ ổn định diện tích chè 2.500 ha.

Hà Nội tiến hành chuyển đổi hơn 40.227 ha đất lúa sang các mô hình sản xuất nông nghiệp mới, gồm lúa chất lượng cao hơn 15.600 ha, rau an toàn gần 3.000 ha, cây ăn quả gần 7.400 ha... Hiện nay, Thành phố có 285 mô hình sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao; trong đó có 185 mô hình thuộc lĩnh vực trồng trọt, 45 mô hình thuộc lĩnh vực chăn nuôi, 54 mô hình thuộc lĩnh vực thủy sản và 1 mô hình kết hợp trồng trọt và chăn nuôi. Các mô hình nông nghiệp công nghệ cao tập trung nhiều ở các huyện Mê Linh, Gia Lâm, Thường Tín, Đông Anh, Thanh Oai, Đan Phượng… Một số mô hình bước đầu đem lại hiệu quả kinh tế cao, phù hợp với tình hình thực tế của Hà Nội và đang khẳng định được vị thế trên thị trường.

Trong chăn nuôi, Hà Nội phát triển ngành chăn nuôi theo vùng, xã trọng điểm. Hiện nay Hà Nội có 12 xã chăn nuôi bò sữa, 15 xã chăn nuôi bò thịt. Về chăn nuôi lợn, Thành phố đã quy hoạch 4 vùng chăn nuôi lợn trọng điểm tại các huyện, thị xã: Ứng Hòa, Thạch Thất, Quốc Oai, Sơn Tây, trong đó có 12 xã chăn nuôi lợn trọng điểm. Về chăn nuôi gia cầm và thủy cầm, đã hình thành và phát triển 6 vùng chăn nuôi gà tập trung quy mô lớn ngoài khu dân cư tại các huyện Ba Vì, Chương Mỹ, Đông Anh, Quốc Oai, Sóc Sơn và thị xã Sơn Tây, 2 vùng chăn nuôi vịt quy mô lớn tại Ứng Hoà, Phú Xuyên. Hiện nay, toàn thành phố Hà Nội có 722 trang trại chăn nuôi lợn ngoài khu dân cư, diện tích bình quân 1,1ha/hộ; 2.147 trại chăn nuôi gia cầm, diện tích bình quân 8.800 m2/trại; 9 hợp tác xã hoạt động sản xuất chăn nuôi.

Tuy nhiên, trong những năm qua với tình hình phát triển mở rộng không gian đô thị cùng nhiều dự án của Hà Nội nên diện tích đất nông nghiệp ngày càng thu hẹp (giảm gần 800 ha). Ngoài ra, một số khu vực đất còn manh mún, chưa hình thành được các vùng sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung theo hướng nông nghiệp đô thị, ứng dụng công nghệ cao, công nghệ sinh học. Bên cạnh đó, công tác quy hoạch chưa hiệu quả cũng là một thách thức lớn trong phát triển nông nghiệp đô thị.

Nông nghiệp đô thị vẫn bị ảnh hưởng bởi phương thức sản xuất truyền thống, quy mô nhỏ lẻ, làm hạn chế năng suất, chất lượng sản phẩm. Vẫn còn một bộ phận lao động lớn tuổi, khả năng tiếp cận tiến bộ khoa học kỹ thuật chưa cao, chưa thông thạo kỹ năng tìm hiểu thông tin qua internet nên còn thụ động, chủ yếu sản xuất nông nghiệp bằng kinh nghiệm thực tiễn và trao đổi kinh nghiệm với nhau.

Tại Hội thảo, TS. KTS. Trương Văn Quảng, Phó Tổng thư ký Hội quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho biết, tại Hà Nội, không gian nông nghiệp vùng ven đô (khu vực đô thị hóa- vùng 2), khu vực này gồm 6 huyện dự kiến thành lập quận hoặc nằm trong vùng định hướng phát triển đô thị gồm: Gia Lâm, Đông Anh, Mê Linh, Đan Phượng, Hoài Đức và Thanh Trì, đây là những đơn vị hành chính kề cận các quận. Không gian nông nghiệp đô thị còn chiếm tỷ lệ lớn trên tổng diện tích tự nhiên theo hình thức đa dạng hóa. Tuy nhiên có xu hướng chuyển dịch sang chuyên canh tương đồng như không gian nông nghiệp đô thị tại các quận.

Đây là không gian luôn có nhiều biến động về đất đai, chức năng; do tác động trực tiếp của quá trình đô thị hóa… nên việc phát triển nông nghiệp đô thị tuy có tiềm năng, lợi thế hơn nhiều so với vùng lõi đô thị nhưng cũng có những hạn chế nhất định.

Vì vậy, theo TS. KTS Trương Văn Quảng, Hà Nội cần tập trung cơ cấu lại, nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp, phát triển nông nghiệp sinh thái, công nghệ cao; phấn đấu trở thành địa phương đi đầu trong phát triển nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa, lịch sử truyền thống dân tộc. Đồng thời ưu tiên xây dựng vành đai xanh, bảo đảm môi trường sống. Chú trọng phát triển công nghệ giống, công nghệ bảo quản, chế biến sau thu hoạch gắn với phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm.

Để phát triển nông nghiệp đô thị tại Hà Nội một cách bền vững, góp phần vào phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường, theo GS.TSKH Trần Duy Quý, phát triển nông nghiệp đô thị ở TP Hà Nội phải dựa trên cơ sở quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch sử dụng đất nhằm tạo ra một cấu trúc cân bằng, hợp lý giữa các yếu tố trong hệ sinh thái nông nghiệp và góp phần bảo vệ môi trường.

Xây dựng quy hoạch phát triển kinh tế xã hội, quy hoạch sử dụng đất, hình thành các vùng sản xuất hàng hóa tập trung có sức cạnh tranh theo hướng nông nghiệp đô thị. Vùng đô thị phát triển hoa cây cảnh, rau an toàn.

Cần rà soát quy hoạch và có kế hoạch sử dụng đất một cách hợp lý, hài hòa; chuyển đổi những vùng đất năng suất, hiệu quả thấp sang các ngành nghề mang lại giá trị sử dụng đất cao hơn. Có kế hoạch sử dụng đất theo hướng tập trung, chuyên canh.

Thiện Tâm