Sinh viên - ‘Hạt nhân’ tiên phong, lan tỏa tinh thần văn hóa giao thông

Văn hóa giao thông không chỉ là chấp hành luật, mà là thái độ sống

Chia sẻ tại tọa đàm với chủ đề "Sinh viên Thủ đô với trách nhiệm xây dựng văn hóa giao thông văn minh, an toàn" do Báo Kinh tế và Đô thị phối hợp với các sở, ngành và các trường đại học trên địa bàn Thủ đô tổ chức sáng 29/10, TS Vũ Hồng Trường, Chuyên gia giao thông đô thị cho rằng, việc lựa chọn sinh viên làm đối tượng trung tâm trong các chương trình tuyên truyền, lan tỏa văn hoá giao thông là đúng và trúng, xuất phát từ nhiều lý do mang tính xã hội và thực tiễn.

Theo TS. Vũ Hồng Trường, sinh viên là nhóm đối tượng đi lại thường xuyên trên đường phố, dễ thay đổi thói quen và có tinh thần cầu thị cao. Ở độ tuổi này, việc hình thành và điều chỉnh hành vi, ý thức tuân thủ pháp luật giao thông thuận lợi hơn so với các nhóm khác trong xã hội. Đồng thời, sinh viên là lực lượng trẻ, tràn đầy năng lượng và khát vọng cống hiến, nếu được tạo điều kiện phù hợp sẽ có thể phát huy vai trò nòng cốt trong việc hình thành văn hóa giao thông văn minh, an toàn ở Thủ đô.

Ngoài ra, sinh viên là nhóm được đào tạo cơ bản, có khả năng tiếp cận nhanh với tri thức và các giá trị văn minh mới. Khi công tác tuyên truyền được triển khai đúng cách, đúng đối tượng, hiệu quả lan tỏa sẽ rất lớn.

TS. Vũ Hồng Trường cũng nhấn mạnh, sinh viên là thế hệ được toàn xã hội quan tâm vì là tương lai của đất nước. Do đó, mỗi hành động gương mẫu của sinh viên trong ứng xử giao thông sẽ có sức lan tỏa mạnh mẽ, tạo hiệu ứng tích cực trong cộng đồng.

Việc chọn sinh viên làm trung tâm của chủ đề tuyên truyền là hoàn toàn xác đáng. Mỗi sinh viên trước hết cần tự giác chấp hành pháp luật giao thông; đồng thời trở thành tuyên truyền viên tích cực, lan tỏa tinh thần văn hóa giao thông trong lớp, trong trường, trong các tổ chức đoàn – hội và trong toàn xã hội…

Chia sẻ từ kinh nghiệm cá nhân, TS. Vũ Hồng Trường nói: "Tôi từng dạy học 17 năm, sau đó hơn 20 năm công tác tại các cơ quan, doanh nghiệp của Hà Nội. Tôi luôn tin rằng nếu sinh viên giao thông mà không có văn hoá giao thông thì không thể thuyết phục được ai. Cũng như nhân viên của Transerco không đi xe buýt, hay của Metro không đi tàu điện thì rất khó nói đến sự gương mẫu".

Theo ông, vấn đề không nằm ở việc phủ định những cách làm trước đây, mà là phải thích ứng với bối cảnh, công cụ và thế hệ mới. Mỗi thời kỳ có điều kiện và phương thức tuyên truyền khác nhau, nhưng điểm chung là cần lấy sinh viên làm hạt nhân trong quá trình lan tỏa văn hoá giao thông hiện đại, văn minh, an toàn của Thủ đô Hà Nội.

TS. Vũ Hồng Trường cũng đã chia sẻ những câu chuyện giản dị nhưng thấm đượm ý nghĩa về tinh thần gương mẫu và trách nhiệm cá nhân trong việc hình thành văn hóa giao thông của người Hà Nội. Ông cho biết, từng nhiều năm công tác trong lĩnh vực quản lý, bản thân quen di chuyển bằng ô tô con. Tuy nhiên, từ khi nghỉ quản lý, ông chuyển hoàn toàn sang sử dụng phương tiện công cộng.

"Có khi tôi còn xuống trước một bến để đi bộ, vừa tập thể dục, vừa gần gũi với cuộc sống đô thị. Thấy thầy đi xe buýt, nhiều sinh viên của tôi cũng chuyển sang đi xe buýt. Đơn giản vì các em thấy thầy làm trước, thì mình cũng nên làm theo", TS. Vũ Hồng Trường nói.

Từ câu chuyện đó, ông nhấn mạnh, văn hóa giao thông phải bắt đầu từ sự nêu gương. Khi người thầy đi bộ lên tầng 5 thay vì chờ thang máy, sinh viên sẽ thấy xấu hổ nếu không tự rèn luyện. Chính sự gương mẫu ấy là "bài học sống động nhất" về nếp sống văn minh.

Gửi gắm thông điệp tới sinh viên, TS. Vũ Hồng Trường kêu gọi: "Hãy bắt đầu từ những hành động rất nhỏ như đi bộ khi có thể, sử dụng phương tiện công cộng, ứng xử văn minh khi tham gia giao thông, biết nhường nhịn và xin lỗi khi va chạm. Văn hóa giao thông không chỉ là chấp hành luật, mà là thái độ sống".

Ông Vũ Hồng Trường lấy ví dụ, ở Nhật Bản, khi có va chạm nhẹ, người bị giẫm chân còn cúi đầu xin lỗi vì đã để chân không đúng chỗ. "Sự văn minh ấy không đến từ quy định, mà đến từ nhận thức". Theo TS Vũ Hồng Trường, văn hóa giao thông là một phần của văn hóa cộng đồng. Khi một người vứt rác bừa bãi, người đi sau dễ làm theo, tạo nên thói quen xấu, nhưng chỉ cần một người nhặt rác, hành động ấy sẽ truyền cảm hứng tích cực cho người khác.

TS. Vũ Hồng Trường bày tỏ kỳ vọng rằng qua mỗi hoạt động tuyên truyền, mỗi người dân, đặc biệt là sinh viên sẽ chuyển từ nhận thức đúng đắn sang ý thức tự giác, rồi hình thành nếp sống văn minh. Chỉ khi ấy, văn hóa giao thông mới thực sự trở thành nét đẹp của Thủ đô Hà Nội hiện đại, văn minh và giàu bản sắc.

Cần bắt đầu từ giáo dục trải nghiệm và hành động cụ thể

Chia sẻ tại Tọa đàm, TS. Nguyễn Thu Nga, Bí thư Đoàn Trường Đại học Thủy Lợi cho hay, sinh viên là nhóm tham gia giao thông đông nhất tại Hà Nội, phần lớn đến từ nhiều tỉnh, thành phố. Họ phải làm quen với mật độ phương tiện lớn, tốc độ cao, tín hiệu giao thông phức tạp, là điều mà môi trường nông thôn, thị xã ít khi có. Sự thay đổi đột ngột này, nếu thiếu kiến thức và kỹ năng, rất dễ dẫn tới vi phạm hoặc tai nạn đáng tiếc.

Từ thực tế đó, việc đưa giáo dục văn hóa giao thông trở thành một nội dung thường xuyên trong đời sống đại học không chỉ là cần thiết, mà là cấp thiết.

Một trong những điểm đáng chú ý tại tọa đàm là đề xuất của TS Nguyễn Thu Nga về việc đổi mới phương pháp giáo dục an toàn giao thông kết hợp giữa cảm xúc và trải nghiệm.

Từ kinh nghiệm thực tế tại Nhật Bản, bà Nga kể, người học lái xe ở Nhật phải xem phim tái hiện hậu quả tai nạn trước khi nhận bằng. Chính sự tác động mạnh về cảm xúc khiến họ ý thức sâu sắc hơn về trách nhiệm khi cầm lái. Theo bà, hình thức này có thể được nghiên cứu áp dụng tại Hà Nội, đưa yếu tố cảm xúc và thực tế vào quy trình đào tạo, để người học không chỉ biết luật mà còn thấm luật.

"Khi mỗi sinh viên hiểu rằng một giây chủ quan có thể gây hậu quả khôn lường, việc tuân thủ luật sẽ không còn là bắt buộc, mà là tự nhiên", bà Nga nhấn mạnh.

Sinh viên Nguyễn Thị Ngọc Ánh, Trường Đại học Thủy lợi cũng chia sẻ câu chuyện nhỏ của mình: "Từ khi lên Hà Nội học, em chưa có nhiều cơ hội tham gia các chương trình về ứng xử giao thông, nhưng luôn ý thức rằng cần cư xử đúng mực, nhường đường cho người già, trẻ nhỏ, tuân thủ luật. Quãng đường đi học của em chỉ 600 mét, nên em chọn đi bộ để vừa tốt cho sức khỏe, vừa giảm ùn tắc".

Câu chuyện tưởng chừng đơn giản nhưng lại thể hiện rõ tinh thần mà tọa đàm muốn truyền đi: Văn hóa giao thông không phải những điều lớn lao, mà bắt đầu từ lựa chọn nhỏ mỗi ngày.

Vấn đề đặt ra hiện nay là làm sao để những mô hình giáo dục văn hóa giao thông trong sinh viên không dừng ở phạm vi một vài trường, mà lan tỏa rộng khắp. Theo TS. Nguyễn Thu Nga, cần có sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa các cơ quan chức năng, đặc biệt là Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia và Công an TP. Hà Nội với các trường đại học, nhằm xây dựng chương trình tuyên truyền thường xuyên, thiết thực.

"Trang bị cho sinh viên kiến thức, kỹ năng và văn hóa giao thông hôm nay cũng chính là góp phần xây dựng hình ảnh Hà Nội văn minh, hiện đại và an toàn hơn trong tương lai", bà Nga bày tỏ.

Thùy Linh