Tái định nghĩa vai trò của nhiếp ảnh trong thời đại AI

Sự kiện quy tụ các chuyên gia, nghệ sĩ, nhà nghiên cứu và công chúng yêu nhiếp ảnh, nhằm cùng nhau trao đổi, đặt câu hỏi và tìm kiếm hướng đi mới cho nhiếp ảnh trong bối cảnh công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đang thay đổi sâu sắc cách con người sáng tạo và cảm nhận hình ảnh.

Trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ, nhiếp ảnh ngày nay không chỉ dừng lại ở việc ghi lại khoảnh khắc thực tế, mà còn mở rộng biên độ, giao thoa với nhiều hình thức nghệ thuật khác như hội họa, video art hay nghệ thuật sắp đặt. Từ đó, nhiều câu hỏi được đặt ra: Đâu là ranh giới để xác định "nhiếp ảnh là nhiếp ảnh"? Vai trò và ý nghĩa của nhiếp ảnh trong xã hội đương đại là gì? Và việc tái định nghĩa nhiếp ảnh có ý nghĩa như thế nào trong kỷ nguyên của AI?

Buổi tọa đàm được chia thành 3 phiên thảo luận, bao gồm: Phiên 1: Xu hướng giao thoa giữa nhiếp ảnh và các loại hình nghệ thuật khác; Phiên 2: Xác định lại giá trị của thực hành nhiếp ảnh trong thời đại AI; Phiên 3: Vai trò của các festival nhiếp ảnh trong hệ sinh thái nghệ thuật của một thành phố hay quốc gia.

Phát biểu tại tọa đàm, nhiếp ảnh gia Mai Nguyên Anh cho rằng: "AI không phải là mối đe dọa nếu con người biết cách sử dụng. Hiểm họa không đến từ AI, mà đến từ cách con người dùng nó. AI có thể tái hiện hình ảnh ngoài đời thực rất xuất sắc, nhưng không thể tái hiện cảm giác khi người nghệ sĩ đứng sau ống kính. Một bức ảnh đẹp do AI tạo ra có thể hoàn hảo về chi tiết, nhưng sẽ thiếu đi cảm xúc và sự kết nối giữa người chụp và đối tượng. Nếu nhiếp ảnh kỹ thuật số trở nên quá dễ dãi mà không ai còn nghiên cứu, trau dồi kỹ thuật và tư duy sáng tạo, đó mới là điều đáng lo ngại".

Đồng quan điểm về tầm quan trọng của con người trong quá trình sáng tạo, ông Jean-Luc Fournier – nhà nghiên cứu nghệ thuật Pháp – nhấn mạnh: "AI nếu không được sử dụng đúng cách có thể đe dọa bản chất của nhiều thể loại nhiếp ảnh, đặc biệt là nhiếp ảnh tư liệu và báo chí. Những bức ảnh này không chỉ là hình ảnh, mà là chứng cứ của hiện thực – điều mà AI không thể thay thế".

Trong phần thảo luận mở, các diễn giả và khán giả cùng phân tích tác động của công nghệ số đối với nhiếp ảnh truyền thống. Nhiều ý kiến cho rằng công nghệ mang lại sự tiện lợi và mở rộng khả năng sáng tạo, giúp nhiếp ảnh tiếp cận rộng rãi hơn với công chúng. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra nguy cơ đánh mất tính thủ công, chiều sâu, cảm xúc và trải nghiệm cá nhân đóng vai trò trung tâm.

Một nội dung khác được chú ý trong buổi tọa đàm, đó là vai trò của nhiếp ảnh trong phản ánh và định hình xã hội hiện đại. Theo các chuyên gia, trong kỷ nguyên số, hình ảnh không chỉ đơn thuần là tư liệu, mà còn là công cụ truyền tải thông điệp, định hình nhận thức và tác động đến hành vi của cộng đồng. Bởi vậy, việc hiểu đúng, sáng tạo có trách nhiệm và bảo vệ giá trị thật của hình ảnh là điều vô cùng quan trọng.

Tọa đàm "Tái định nghĩa vai trò của nhiếp ảnh trong thời AI" là một trong những hoạt động trọng điểm của Photo Hanoi'25 – sự kiện nghệ thuật quốc tế do Viện Pháp tại Hà Nội (L'Espace) phối hợp cùng nhiều tổ chức văn hóa và nghệ sĩ Việt Nam tổ chức.

Chuỗi hoạt động năm nay tiếp tục khẳng định vai trò của nhiếp ảnh như một phương tiện kết nối văn hóa, khơi gợi đối thoại và tôn vinh sự sáng tạo trong thời đại công nghệ số.

Minh Thư