Tận dụng hiệu quả các FTA thế hệ mới để thúc đẩy hội nhập quốc tế
(Chinhphu.vn) - Các Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới đã tạo dư địa để các doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu. Do đó, để thúc đẩy hội nhập quốc tế, các doanh nghiệp cần tận dung hiệu quả những lợi ích mà FTA mang lại.
Để thúc đẩy hội nhập quốc tế, các doanh nghiệp cần tận dung hiệu quả những lợi ích mà FTA mang lại. Ảnh: VGP/BP
Kim ngạch xuất nhập khẩu gia tăng nhờ các FTA
Mới đây, báo cáo tại Hội nghị ngành Công Thương 5 tỉnh, thành phố gồm Hà Nội, TPHCM, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ năm 2023 cho thấy, giai đoạn 2021-2022 tổng kim ngạch trao đổi thương mại 2 chiều của 5 thành phố đạt 449,015 tỷ USD. Trong đó, xuất khẩu đạt 189,539 tỷ USD. Riêng 8 tháng năm 2023, kim ngạch xuất khẩu của 5 thành phố chiếm tỷ trọng gần 24,8% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước.
Kết quả này cho thấy, phần lớn dòng chảy thương mại hàng hóa của Việt Nam là với các đối tác FTA; là một trong các động lực lớn cho tăng trưởng sản xuất, kinh doanh của 5 tỉnh, thành nói riêng và nền kinh tế Việt Nam nói chung.
Thực tế, các FTA thế hệ mới đã tạo dư địa để các doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu. Đối với FTA Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) trong 2 năm 2021- 2022, tổng kim ngạch trao đổi thương mại giữa 5 thành phố với các nước CPTPP đạt 79,751 tỷ USD. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu đạt 26,071 tỷ USD, kim ngạch nhập khẩu đạt 53,680 tỷ USD.
Cũng trong thời gian này, thông qua Hiệp định EVFTA, doanh nghiệp 5 tỉnh, thành đã xuất khẩu lượng hàng hóa trị giá 14,179 tỷ USD tới các các nước EU. Các cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp Việt Nam đã có nhiều nỗ lực trong việc tận dụng hiệu quả mà FTA mang lại.
Đánh giá những lợi ích mà các FTA mang lại, Quyền Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội Trần Thị Phương Lan nêu rõ, các FTA đã giúp kim ngạch xuất nhập khẩu gia tăng mạnh, nền kinh tế Việt Nam đã ghi nhận nhiều thay đổi tích cực khi nền kinh tế toàn cầu chịu ảnh hưởng dịch COVID-19 và các xung đột kinh tế-chính trị giữa một số quốc gia trên thế giới.
"Kết quả khảo sát của VCCI cho thấy, có gần 41% đã từng hưởng lợi ích về ưu đãi thuế quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu từ Hiệp định EVFTA", bà Lan nêu ví dụ.
Giám đốc Sở Công Thương Đà Nẵng Lê Thị Kim Phương cho rằng, việc triển khai công tác hội nhập kinh tế quốc tế, thực thi các FTA, nhất là các FTA thế hệ mới bước đầu đã đem lại kết quả tích cực ở nhiều mặt, góp phần vào sự phát triển kinh tế của Thành phố; trong đó trên lĩnh vực thương mại, giá trị kim ngạch xuất nhập khẩu của Thành phố xếp vị trí Top 3 khu vực miền Trung-Tây Nguyên.
Năm 2022, kim ngạch xuất khẩu của TP Đà Nẵng đạt mốc trên 2 tỷ USD. Hàng hóa của doanh nghiệp Thành phố hiện đã xuất khẩu đi hơn 120 quốc gia, vùng lãnh thổ; trong đó, các thị trường xuất khẩu chính như: Nhật Bản (khoảng 35%), Hoa Kỳ (19%), EU (15%), Trung Quốc (8-9%)...
Nhiều doanh nghiệp chưa hiểu rõ về FTA
Dù mang lại nhiều lợi ích cho các doanh nghiệp đẩy mạnh xuất khẩu, tuy nhiên cũng còn nhiều cơ hội từ các FTA bị bỏ lỡ, doanh nghiệp vẫn chưa tận dụng được tối đa lợi ích từ các FTA. Nguyên nhân là do thiếu thông tin về những quy định của các FTA.
"Nhiều doanh nghiệp vẫn chưa nhận thức được đầy đủ tác động của các FTA, chưa chủ động, tích cực trong việc tiếp cận, tìm hiểu về các cam kết FTA, chưa dành sự quan tâm và đầu tư nguồn lực thích đáng để tận dụng hiệu quả các cơ hội cũng như giảm thiểu thách thức do các FTA mang lại…", Giám đốc Sở Công Thương Đà Nẵng Lê Thị Kim Phương khẳng định.
Phó Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa TP. Hà Nội Mạc Quốc Anh cho biết, dịch COVID-19 và xung đột kinh tế-chính trị giữa một số quốc gia trên thế giới đã khiến nhiều quốc gia ký kết FTA đã thay đổi quy định theo hướng bảo hộ sản phẩm trong nước, hạn chế nhập khẩu, nhưng những thông tin này chưa đến được với doanh nghiệp kịp thời.
Bên cạnh đó, dù các địa phương đều có các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận các quy định của mới của FTA, nhưng những hỗ trợ này mới chỉ áp dụng chung cho tất cả các ngành, chưa đi sâu vào cụ thể vào những ngành nghề mang tính chiến lược mà chúng ta cần tận dụng FTA.
Giám đốc Sở Công Thương TPHCM Búi Tá Hoàng Vũ phản ánh, các FTA thế hệ mới với tiêu chuẩn cao, cùng các cam kết đã tác động trực tiếp tới nhiều chế định pháp luật Việt Nam. Khi những cam kết này có hiệu lực, Việt Nam đã sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật quy tắc xuất xứ hàng hóa, phòng vệ thương mại, mua sắm công, lao động... Song vẫn có một số văn bản hướng dẫn ban hành chậm dẫn tới các doanh nghiệp bị thiệt thòi, dù được hồi tố.
Ngoài ra nhiều doanh nghiệp Việt Nam chưa thật sự quan tâm đến các FTA, tự coi đây không phải là "sân chơi" dành cho mình, nên không tìm hiểu và rất mơ hồ về FTA. "Mặc dù đã tổ chức các lớp tập huấn, thông tin về các quy định cuả FTA nhưng đa số chủ doanh nghiệp cử các chuyên viên đi nghe, còn những người có quyền quyết định trong doanh nghiệp lại không đến. Đây là một nguyên nhân khiến tỷ lệ các doanh nghiệp Việt Nam tận dụng ưu đãi thuế quan của các FTA còn thấp", ông Vũ dẫn chứng.
Cần tăng cường hướng dẫn thực thi các FTA
Giám đốc Sở Công Thương Đà Nẵng Lê Thị Kim Phương cho biết, trong thời gian tới, TP. Đà Nẵng sẽ tập trung thu hút các doanh nghiệp lớn đầu tư sản xuất hàng xuất khẩu, các dự án sản xuất sản phẩm công nghiệp hỗ trợ phục vụ xuất khẩu có giá trị gia tăng cao, công nghệ cao, liên kết chuỗi giá trị và ưu tiên sản xuất các sản phẩm thay thế hàng nhập khẩu nhằm thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu của Thành phố.
Đồng thời, khai thác hiệu quả các thị trường Việt Nam đã đàm phán, ký kết các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới (CPTPP, EVFTA, RCEP...);
Tập trung triển khai hiệu quả công tác về hội nhập kinh tế quốc tế, thực thi các FTA như: Tăng cường rà soát, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp, nhà đầu tư hoạt động đúng theo quy định của pháp luật; tích cực tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn thực thi các FTA, đặc biệt chú trọng các FTA thế hệ mới…
Đại diện Sở Công Thương TP Hải Phòng cho hay, những FTA thế hệ mới mở ra nhiều cơ hội tiếp cận thị trường lớn cho ngành Công nghiệp TP Hải Phòng, tuy nhiên nhìn vào tỷ trọng xuất khẩu các thị trường này, kết quả vẫn còn thấp so với tiềm năng. Do đó, các doanh nghiệp cần phải thay đổi tư duy, chủ động tìm hiểu các cam kết FTA; quy trình để xuất khẩu được sang thị trường có FTA. Từ đó đánh giá xem sản phẩm của mình có thế mạnh gì để xuất khẩu vào thị trường đó…
Đại diện Sở Công Thương 5 tỉnh, thành đề xuất thời gian tới Bộ Công Thương đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến các thông tin về các FTA và thị trường các nước đã ký kết FTA. Trong đó, tập trung xây dựng các nội dung mang tính chuyên đề đáp ứng các điều kiện hạn chế các rào cản phi thuế quan từ các nước. Phối hợp với Thương vụ Việt Nam tại các nước tổ chức hoạt động kết nối, xúc tiến qua đó giúp doanh nghiệp tìm kiếm đối tác, mở rộng thị trường.
Bộ Công Thương theo dõi sát tình hình xuất khẩu nhất là thông tin về việc các nước ký kết FTA điều chỉnh chính sách thương mại, đầu tư, tiền tệ… Qua đó, kịp thời hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất nắm bắt thông tin mới về thị trường, nhu cầu xuất, nhập khẩu, các cơ hội hợp tác, tiếp cận thị trường.
Bích Phương
