Tạo cơ sở pháp lý cụ thể trong hoạt động thử nghiệm về khoa học công nghệ

Trình dự thảo Tờ trình và dự thảo Nghị quyết của HĐND TP. Hà Nội về quy định hoạt động thử nghiệm có kiểm soát tại TP. Hà Nội, Phó Giám đốc Sở KH&CN Hà Nội Nguyễn Việt Hùng cho biết, Hà Nội là trung tâm đổi mới sáng tạo, công nghệ cao và khởi nghiệp quốc gia, vì vậy việc xây dựng và ban hành Nghị quyết của HĐND Thành phố về hoạt động thử nghiệm có kiểm soát là cần thiết và cấp bách.

Việc ban hành Nghị quyết này sẽ tạo cơ sở pháp lý cụ thể cho phép các tổ chức, doanh nghiệp thử nghiệm sản phẩm, dịch vụ, mô hình mới trong phạm vi, thời gian nhất định với sự giám sát chặt chẽ của cơ quan quản lý. Qua đó, hỗ trợ thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm chi phí, gia tăng năng suất, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh của Thủ đô và đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong tình hình mới.

Đồng thời, kết quả của các dự án thử nghiệm sẽ là căn cứ thực tiễn để đề xuất sửa đổi, hoàn thiện các quy định pháp luật hiện hành. Trong khi chưa có văn bản pháp luật chung ở cấp quốc gia quy định đầy đủ về thử nghiệm có kiểm soát, việc HĐND TP Hà Nội - trên cơ sở phân quyền từ Luật Thủ đô (sửa đổi) - ban hành Nghị quyết quy định chi tiết về tiêu chí, điều kiện, trình tự, thủ tục thử nghiệm là phù hợp với thẩm quyền, luật pháp và yêu cầu thực tiễn.

Nghị quyết gồm 6 Chương, 27 Điều, quy định chi tiết về: Tiêu chí, điều kiện lựa chọn và trình tự, thủ tục đăng ký, thẩm định, cấp phép, điều chỉnh gia hạn và kết thúc việc thử nghiệm có kiểm soát; cơ chế hướng dẫn, kiểm soát quá trình thử nghiệm; chính sách khuyến khích, hỗ trợ thử nghiệm; kiểm soát rủi ro trong quá trình thử nghiệm; quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong quá trình thử nghiệm có kiểm soát quy định tại Điều 25 của Luật Thủ đô.

Nội dung, sản phẩm, công nghệ, dịch vụ hoặc mô hình kinh doanh mới được lựa chọn thử nghiệm phải đáp ứng các tiêu chí có tính đổi mới sáng tạo tại Việt Nam, giải quyết được vấn đề thực tiễn cấp bách của Hà Nội, mang lại hiệu quả kinh tế-xã hội tích cực. Việc thử nghiệm phải có phương án rõ ràng, lộ trình cụ thể, quản trị rủi ro chặt chẽ và bảo đảm an toàn cho người dùng, với phạm vi phù hợp năng lực kiểm soát của cơ quan quản lý…

Góp ý tại hội nghị, các chuyên gia, nhà khoa học nhận định, trong bối cảnh Khoa học Công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và kinh tế tư nhân trên Thế giới và ở Việt Nam (trong đó có Thủ đô Hà Nội) đang có xu hướng phát triển nhanh chóng, việc xây dựng và ban hành Nghị quyết của HĐND Thành phố về hoạt động thử nghiệm có kiểm soát là rất cần thiết và cấp bách.

Các ý kiến cũng đánh giá, dự thảo Tờ trình của UBND Thành phố và Dự thảo Nghị quyết của HĐND TP. Hà Nội đã bảo đảm đầy đủ các cơ sở pháp lý, cơ sở khoa học và thực tiễn; đồng thời đánh giá cao các chính sách ưu đãi các doanh nghiệp thử nghiệm trong lĩnh vực khoa học - công nghệ trọng điểm được hưởng.

Một số ý kiến đề nghị quy định chi tiết, rõ ràng, chặt chẽ về trách nhiệm của các cơ quan quản lý Nhà nước của Thành phố các tổ chức thực hiện thử nghiệm, cá nhân tham gia thử nghiệm tránh gây thất thoát, lãng phí ngân sách Nhà nước.

TS. Lê Văn Hoạt, nguyên Phó Chủ tịch HĐND Thành phố cho rằng, Khoản 4, Điều 25 tại điểm d có quy định nguyên tắc về việc miễn trừ trách nhiệm dân sự và hình sự đối với tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân có liên quan trong thực hiện thử nghiệm có kiểm soát.

Đây là một nguyên tắc rất có ý nghĩa trong việc khuyến khích thực hiện cơ chế thử nghiệm có kiểm soát. Do vậy, ngoài quy định về nội dung này ở điều 19, chương V cũng cần nhấn mạnh nội dung này trong nguyên tắc chung.

Ông Phạm Ngọc Thảo, Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn về dân chủ - pháp luật đề nghị bổ sung, sắp xếp lại Khoản 2, Điều 5 của Nghị quyết về nguyên tắc, bảo đảm công khai, minh bạch, bình đẳng giữa các tổ chức, doanh nghiệp về tiêu chí, điều kiện, quy trình đề xuất, đánh giá, lựa chọn, quyết định đã ký và thực hiện quyền, trách nhiệm trong quá trình thử nghiệm có kiểm soát. Quy định như vậy mới đầy đủ, chính xác về nguyên tắc cũng như cần thiết trong toàn bộ quy trình với tất cả các chủ thể liên quan đến thử nghiệm có kiểm soát.

Kết luận hội nghị, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TP. Hà Nội Nguyễn Lan Hương nhấn mạnh, đây là 1 trong 6 nghị quyết đã và đang được hoàn thiện để trình HĐND TP. Hà Nội xem xét trong kỳ họp tháng 8 tới đây; đồng thời đánh giá cao tinh thần tập trung, sự chuẩn bị chu đáo bài bản của Sở KH&CN.

Đồng thời yêu cầu Sở KH&CN tiếp thu đầy đủ các ý kiến phản biện của các chuyên gia; bổ sung, sửa đổi dự thảo nghị quyết theo hướng rõ nội dung, rõ đặc thù Hà Nội đặc biệt là khi TP. Hà Nội đã nằm trong mạng lưới các Thành phố sáng tạo của Unesco. Đặc biệt, nội dung người dùng sản phẩm thử nghiệm cần phải được thể hiện đầy đủ về quyền lợi, trách nhiệm khi tham gia các dự án…

Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam Thành phố cũng yêu cầu đơn vị soạn thảo cần lưu ý đến tính công khai, minh bạch; hiệu quả và tác động xã hội cần phải được thể hiện bằng tính định lượng, cơ chế đánh giá. Bên cạnh đó, Nghị quyết cần quy định rõ trách nhiệm giải trình, kiểm tra giám sát của các cơ quan liên quan…

Thùy Linh