Thế hệ trẻ với trách nhiệm gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa Thủ đô

Khơi dậy lòng tự hào và trách nhiệm công dân văn hóa

Thủ đô Hà Nội - nơi kết tinh của chiều sâu lịch sử hơn một nghìn năm văn hiến. Giá trị văn hóa Hà Nội không chỉ nằm ở các di tích vật thể như Văn Miếu, Hoàng Thành Thăng Long, hồ Gươm, mà còn nằm ở các giá trị phi vật thể: ngôn ngữ thanh lịch, lối sống trầm tĩnh, phong cách ứng xử chuẩn mực, truyền thống hiếu học và tinh thần trọng đạo lý.

Thế hệ trẻ chính là lực lượng chủ chốt trong việc gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa dân tộc nói chung và văn hóa Thủ đô nói riêng. Những giá trị này không chỉ là niềm tự hào dân tộc mà còn là yếu tố giúp mỗi cá nhân gắn kết với cội nguồn, với cộng đồng. Việc học hỏi và truyền đạt những giá trị văn hóa dân tộc là nhiệm vụ cần được chú trọng trong môi trường giáo dục và trong từng hành động, lời nói của tuổi trẻ.

Theo nhà nghiên cứu văn hóa, Tiến sĩ Nguyễn Ánh Hồng, văn hóa Thủ đô chứa đựng giá trị lịch sử vô cùng to lớn, đó là những di tích lịch sử, di sản văn hóa vật thể và phi vật thể, lễ hội dân gian, ẩm thực truyền thống... đã góp phần xây dựng nên bản sắc văn hóa độc đáo và tự hào của Thủ đô.

Chính vì vậy, để thế hệ trẻ giữ gìn được những giá trị văn hóa Thủ đô, theo Tiến sĩ Nguyễn Ánh Hồng, trước hết thế hệ trẻ cần phải hiểu biết giá trị của di sản văn hóa Thủ đô. Bởi khi thế hệ trẻ hiểu được giá trị của các di sản đó, thế hệ trẻ sẽ có ý thức bảo vệ những giá trị di sản văn hóa Thủ đô thông qua phương thức và hành động.

"Không chỉ thế hệ trẻ, mà những người con Thủ đô khi đã hiểu biết được những ý nghĩa thực sự của mỗi giá trị di sản văn hóa, sự thấu hiểu sẽ "thôi thúc" các bạn trẻ hành động một cách tích cực để bảo vệ các di tích lịch sử", Tiến sĩ Nguyễn Ánh Hồng nhấn mạnh.

Để thế hệ trẻ lan tỏa, giữ gìn giá trị văn hóa Thủ đô

Một thách thức lớn hiện nay là sự "đứt gãy" giữa hiểu biết và hành vi. Nhiều người trẻ biết đến văn hóa Hà Nội, nhưng lại sống xa rời nó trong thực tiễn, ứng xử thiếu văn minh, thờ ơ với việc bảo tồn di sản. Những sản phẩm văn hóa ngoại lai đôi khi đã tạo ra sức hút mạnh mẽ, khiến giới trẻ dễ dàng quên đi những giá trị văn hóa dân tộc. Bên cạnh đó, sự thay đổi trong lối sống hiện đại cũng tác động không nhỏ đến việc gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống.

Để bảo tồn và phát huy văn hóa Thủ đô, theo Tiến sĩ Nguyễn Ánh Hồng, cần có sự kết hợp giữa các giải pháp như giáo dục, truyền thông, tổ chức các hoạt động văn hóa, và khuyến khích sự tham gia của giới trẻ.

Vì vậy, việc giữ gìn văn hóa không thể chỉ là "nhắc lại" mà phải là hành động cụ thể, thông qua việc phát triển các sản phẩm văn hóa mới nhưng không làm mất đi chất liệu truyền thống vốn có. Sự kết hợp hài hòa giữa giáo dục, truyền thông, tổ chức các hoạt động văn hóa, để xây dựng một thế hệ trẻ có chiều sâu văn hóa, biết dung hòa giữa truyền thống và hiện đại, giữa cá nhân và cộng đồng, giữa bản sắc dân tộc và tinh thần hội nhập.

Đây không chỉ là trách nhiệm mà còn là cơ hội để thể hiện tình yêu, lòng tự hào với dân tộc, đồng thời đóng góp vào sự phát triển chung của xã hội trong thời kỳ hội nhập toàn cầu.

Bạn Thuỷ Tiên, Viện Chính trị và Quan hệ quốc tế K30 thuộc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, chia sẻ: "Tôi cho rằng việc giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa Thủ đô không chỉ là trách nhiệm đạo lý, mà còn là một nhiệm vụ lịch sử đặt lên vai thế hệ trẻ. Thế hệ trẻ muốn phát huy được các giá trị ấy, trước hết cần hiểu một cách có hệ thống, không chỉ dừng ở mức độ cảm tính hay phong trào. Việc này đòi hỏi giáo dục văn hóa lịch sử phải đi trước một bước, đồng thời chính người trẻ phải chủ động tìm đến cội nguồn văn hóa bằng con mắt tỉnh táo và tấm lòng tự tôn".

Giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa Thủ đô là một hành trình đòi hỏi sự bản lĩnh, tri thức và cảm xúc để những giá trị văn hóa lâu đời đó được "sống mãi" với người dân Thủ đô. Thế hệ trẻ chính là "người mang lửa". Với sự hiểu biết, trách nhiệm và sáng tạo, họ không chỉ giữ cho ngọn lửa ấy cháy sáng, mà còn thắp lên những giá trị mới trong một Thủ đô hiện đại, hội nhập mà vẫn thấm đẫm hồn cốt ngàn năm văn hiến.

Minh Thư