Tượng Đức vua An Dương Vương được công nhận là bảo vật quốc gia

Năm 1893, trong lần trùng tu đền Thượng, các cụ làng Cổ Loa (nay là xã Cổ Loa, huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội) có đào được tại đền Thượng một kho đồng, nhân dân cho rằng, đó là kho đồng thiêng của nhà vua nên đã đem đúc tượng, phục vụ cho việc thờ cúng, tế lễ tại đền. Đến năm 1897 thì đúc xong. Đến nay, tượng Thánh tổ Hoàng đế An Dương được đúc bằng đồng là pho tượng duy nhất, chưa từng thấy ở bất cứ di tích thờ An Dương Vương nào trên đất nước ta.

Về giá trị lịch sử, tượng Đức vua An Dương Vương là hiện thân của vị vua lập nên Nhà nước Âu Lạc (Thế kỷ III TCN), định đô ở Cổ Loa, lãnh đạo nhân dân đắp thành kiên cố, chống giặc và phát triển nền sản xuất, đặc biệt có nhiều thành tựu trong nghệ thuật quân sự, kỹ thuật luyện kim đúc đồng, chế tạo nông cụ và nông nghiệp lúa nước.

Về giá trị văn hóa, tượng ngài gắn với lễ hội đền Cổ Loa - lễ hội Bát xã Loa thành; mang giá trị biểu tượng, biểu hiện của truyền thống "Uống nước nhớ nguồn", thờ những người có công với đất nước như một hằng số của người Việt.

Đặc biệt, đại diện Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội cho biết, tượng Đức vua An Dương Vương còn có giá trị tiêu biểu về khoa học phản ánh kỹ thuật và nghệ thuật đúc đồng truyền thống của người Việt: Tượng Đức vua An Dương Vương được đúc bằng phương pháp thủ công truyền thống, với kỹ thuật đúc bằng khuôn sáp. Các công đoạn, quy trình đúc phức tạp, tỉ mỉ, từ lúc tạo mẫu, dùng sáp ong tạo hoa văn cho đến khi nung khuôn, sửa nguội. Điều khác lạ của tượng Đức vua An Dương Vương là người xưa đã đúc ngài trong tư thế ngồi trên bệ, hình trụ, không phải trên long ngai như những pho tượng thờ khác, thể hiện sự gần gũi với cộng đồng.

Pho tượng Thánh tổ Hoàng đế An Dương được đúc bằng hợp kim đồng với kỹ thuật đúc bằng khuôn sáp (sáp ong). Tượng lòng rỗng, trong tư thế ngồi trên bệ, liền khối, hình trụ, hai tay cầm hốt với phong thái ung dung, đường bệ, uy nghi. Vua đội mũ bình thiên hai cấp, trang trí "lưỡng long chầu nhật". Khuôn mặt vua vuông chữ "điền", mang phong cách của nghệ thuật tượng chân dung. Mình mặc áo long bào cổ cao, hai tay cầm hốt để trước ngực, diềm áo chảy xuống tới tận mũi hài. Thân đeo đai ngọc to bản trễ xuống, chân đi hài mũi cong.

Hoa văn trang trí trên long bào được sắp đặt theo bố cục đăng đối, ở mặt trước và sau, bên phải, bên trái. Điểm nhấn của hoa văn trang trí trên long bào được phân thành các chủ đề khác nhau như: lưỡng long chầu nhật, rồng cuộn, mây hóa, trăng, sao, rồng hóa, chim phượng, chim công, cỏ cây, hoa lá, sóng nước, và những biểu tượng thiêng khác...

Ngày nay, khi ăn tết cổ truyền xong vào ngày mùng 6 Tết, người dân Đông Anh lại nô nức tổ chức lễ hội đền Cổ Loa để tưởng công đức của vua An Dương Vương - Người có công sáp nhập bộ lạc Âu Việt - Lạc Việt thành lập nên Nhà nước đầu tiên của nước ta, quốc gia Âu Lạc hùng mạnh, mở mang bờ cõi xuống đồng bằng, miền biển, dựng kinh đô Cổ Loa. 

Vua An Dương Vương chính ngôi 50 năm, trong đó có 18 năm đắp lũy, xây thành và 10 năm chống giặc ngoại xâm.

Minh Anh