Ẩm thực Hà thành: Ghi dấu ấn bởi những món ăn dân dã

Ngày nay, ẩm thực Hà thành đã được nâng lên thành nét tinh tế của nghệ thuật ẩm thực. Sự độc đáo, tinh tế và tấm lòng được người dân Hà Thành trao vào những món ăn và những món ăn này trở thành nét đẹp của Hà Nội. Những món ăn không thể không nhắc đến là bún chả, nem rán, phở, bánh cuốn Thanh Trì, chả cá Lã Vọng, bún thang, bún ốc, bún cua, bánh tôm Hồ Tây…

Chả cá Lã Vọng đã trở thành món ăn đặc sắc và hấp dẫn của Hà Nội. Món ăn được chế biến cầu kỳ ngay từ khấu chọn nguyên liệu đến khâu chế biến và cách ăn cũng là một quá trình nghệ thuật cầu kỳ và công phu.

Cá làm chả thường là cá lăng tươi, nếu không có thì thay bằng cá nheo, cá quả. Cá sẽ được lọc và ướt với gia vị rồi đem nướng. Khi nướng người nướng phải lật đều tay để cho cá chín đều. Chả cá khi ăn cũng là một quá trình nghệ thuật tài tình, chả nướng đã chín trút vào chảo mỡ sôi trên bếp than hoa đặt trên bàn ăn, cùng với rau thì là và hành hoa cắt khúc. Khi ăn, gắp từng miếng cá ra bát, rưới nước mỡ (đang sôi) lên trên, ăn kèm với bánh đa nướng hay bún rối, lạc rang, rau mùi, húng láng, thì là, hành củ tươi chẻ nhỏ chấm với mắm tôm.

Nói đến ẩm thực Hà Nội thì không thể không nhắc đến "bún chả". Để làm được ra những miếng chả thơm, vừa chín tới, màu sắc vàng rộm, vừa giòn vừa dẻo, thì người đầu bếp phải làm khá cầu kỳ và trải qua nhiều công đoạn chế biến. Bún chả được ăn cùng với rau sống và châm nước chấm. Khi ăn sẽ cảm nhận được cái ngậy, béo của thịt, cái mát của rau và mùi thơm của nước chấm. Vẫn là những nguyên liệu quen thuộc nhưng dưới bàn tay tài hoa của người đầu bếp, những món ngon tròn vị khiến người ăn nhớ mãi.

Bánh cuốn Thanh Trì là một trong những món ăn có tiếng ở Hà Nội. Bánh được tráng thành những lá mỏng, khi ăn thì ăn với nước chấm, hành khô hoặc có thể ăn kèm chả. Khi ăn bạn sẽ có cảm nhận được mùi thơm dịu của bánh và nhân quyện lẫn vị chua cay mặn ngọt của nước chấm, lại thêm vài giọt tinh dầu cà cuống nữa thì thật là tuyệt. Đúng là một kết hợp tinh tế của hương vị.

Một món đặc sản nữa không thể bỏ qua vì nó mang nét đẹp, sự tinh tế của ẩm thực Hà Nội đó là cốm Làng Vòng. Cốm Vòng quả là một thứ quà đặc biệt trong mọi thứ quà Hà Nội. Làm được những hạt cốm thơm ngon thì phải cốm phải là giống nếp cái hoa vàng, lúa làm cốm khi còn xanh gặt về, đồ chín, giã nhanh, đều tay, sàng sảy, ủ kín mới có được cái loại cốm dẻo và thơm như thế. Còn màu xanh hấp dẫn đó thì do hồ thêm nước lá cơm xôi. Cốm gói trong lá sen là để giữ ẩm và đượm lấy hương thơm ngát của lá sen tơ, làm tăng thêm vị cốm.

Sự hội tụ của các nền ẩm thức khắp nơi trên thế giới là điểm nhấn được các thực khách yêu thích tại những nhà hàng trên các con phố Hà Nội. Nhắc đến những con phố ẩm thực không thể không nhắc đến phố Tạ Hiên, Tống Duy Tân, Dã Tượng (quận Hoàn Kiếm, Hà Nội)...Đây là những địa điểm không thể bỏ qua khi muốn tìm hiểu về văn hóa ẩm thực đường phố Hà Nội.

Sức hấp dẫn của văn hóa ẩm thực Hà Nội không chỉ ở hương vị, màu sắc món ăn mà còn từ tri thức, kỹ thuật, bí quyết nhà nghề và những câu chuyện xung quanh thể hiện bề dày lịch sử văn hóa. Đó cũng chính là giá trị cốt lõi của di sản ẩm thực và việc nhấn mạnh vào những giá trị ấy sẽ góp phần khẳng định bản sắc Hà Nội trên bản đồ ẩm thực thế giới.

Nhà nghiên cứu Lý Khắc Cung thừa nhận, nghệ thuật tổng hợp và tài chế biến một số món ăn, đồ uống của Thăng Long-Hà Nội đã đạt tới đỉnh cao thỏa mãn được yêu cầu nhiều mặt của hoạt động ăn uống của cộng đồng để trở nên những quốc hồn, quốc túy 1000 năm văn hiến. Thật hiếm có thành phố nào có nhiều tên phố, tên đường gắn liền với những cái tên gợi hồn "ăn uống" như Hà Nội đến vậy. Nào phố Chả Cá, Hàng Cháo. Nào phố Hàng Mắm, Hàng Muối, Hàng Đường…

Chia sẻ về ẩm thực đượm dân dã của người Hà thành, Chủ nhà hàng Khoái (số 7 Dã Tượng, Hà Nội) cho hay, cái tinh tuý của người đầu bếp là phải biết chọn "mùa nào thức ấy". Chẳng hạn như với món Lẩu ốc quê nhà tưởng chừng như đơn giản nhưng lại là sự hòa quyện tinh tế giữa hàng chục loại nguyên liệu khác nhau, đem tới trải nghiệm ẩm thực Hà Thành cuốn hút.

Nước lẩu chua thanh từ dấm bỗng, cay tê nhẹ từ ớt chưng. Nhân ốc tươi dai giòn sần sật. Chả ốc, nem ốc thơm lừng, điểm thêm hương vị đậm đà từ thịt bò ta và sườn sụn. Đặc biệt món lẩu có thêm đậu nướng Hà Nội cùng rau muống chẻ, hoa chuối tươi ăn kèm…

Có thể thấy rằng, văn hóa Thăng Long-Hà Nội là hội tụ kết tinh, giao lưu và lan tỏa văn hóa các vùng miền. Văn hóa ẩm thực cũng vậy. Nhà Hà Nội học Nguyễn Vinh Phúc nhận định: "Hà Nội là nơi bốn phương hội tụ, lại giao lưu với cả nước ngoài cho nên đã tiếp thu nhiều tinh túy của mọi miền, cả văn minh tinh thần lẫn vật chất trong đó có nghệ thuật ẩm thực".

Cuộc sống càng hiện đại, con người luôn sáng tạo để chế biến những món ăn ngon, hợp với văn hóa ẩm thực trong nước và thế giới, nhưng những món ăn đượm vị quê hương chắc chắn sẽ luôn là sự lựa chọn không thể bỏ qua đối với người dân Hà thành và các du khách khi đặt chân đến Hà Nội.

Thành Nam