Cần hành động, có giải pháp dài hạn để giảm ùn tắc giao thông Thủ đô

Hệ thống GTVT đang hoạt động ở ngưỡng vượt công suất

Trong những năm qua, cùng với quá trình đô thị hóa mạnh mẽ, số lượng phương tiện cơ giới tăng nhanh, hạ tầng chưa đồng bộ và tốc độ tăng dân số cơ học cao đã khiến ùn tắc giao thông trở thành một trong những thách thức lớn nhất đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố. Ùn tắc không chỉ gây thiệt hại về thời gian, chi phí, năng lượng mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường, sức khỏe, năng suất lao động và hình ảnh đô thị hiện đại, văn minh.

Hiện nay, mật độ dân số trên địa bàn TP. Hà Nội cao gấp 8,2 lần mức trung bình của cả nước. Đặc biệt, mật độ dân cư phân bố không đồng đều và tập trung cao tại khu vực nội thành; một số khu vực có mật độ rất cao như tại quận Đống Đa (cũ) lên tới 38.000 người/km2.

Toàn Thành phố có khoảng 9,2 triệu phương tiện cơ giới đường bộ các loại. Trong đó, TP. Hà Nội quản lý hơn 8 triệu phương tiện các loại (bao gồm 1,1 triệu ô tô, 6,9 triệu xe máy) và khoảng 1,2 triệu phương tiện cá nhân (ô tô, xe máy) từ các tỉnh, thành phố khác lưu thông trên địa bàn.

Tốc độ gia tăng phương tiện hằng năm khoảng 4%-5%, cá biệt tới 10%/năm, vượt xa mức tăng về hạ tầng giao thông hằng năm trung bình theo tỉ lệ 0,3%-0,5%.

Cụ thể, tỷ lệ diện tích đất dành cho giao thông theo diện tích đất xây dựng đô thị hiện nay mới đạt 12,13% (chỉ tiêu quy hoạch là 20%-26%); tỷ lệ diện tích đất cho giao thông tĩnh dưới 1% (chỉ tiêu quy hoạch là 3%-4%), mới đáp ứng 8%-10% nhu cầu đỗ xe trên toàn Thành phố.

Tỷ lệ vận tải hành khách công cộng đạt 19,5% nhu cầu (thấp hơn nhiều chỉ tiêu quy hoạch 30 - 55%) với 153 tuyến xe buýt, 1 tuyến buýt BRT và 2 đoạn tuyến đường sắt đô thị mới đưa vào khai thác 21,5km.

Thực trạng hệ thống giao thông như hiện nay đã dẫn đến sự mất cân đối nghiêm trọng về cung (công suất của hệ thống) và cầu (nhu cầu giao thông với tỉ trọng chính là giao thông cá nhân, đặc biệt giao thông cơ giới bằng xe máy và ô tô).

Hệ thống giao thông vận tải của Thành phố đang hoạt động ở ngưỡng vượt công suất và không bền vững dẫn đến các hệ lụy chính về ùn tắc giao thông và ô nhiễm không khí bên cạnh những tác động lớn đến an toàn giao thông, tổn thất kinh tế, ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe nhân dân và văn minh Thủ đô.

Liên quan đến vấn đề "giao thông" của Hà Nội, tại Đại hội Đảng bộ Thành phố Hà Nội lần thứ XVIII (15-17/10/2025), đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ rõ: Diện mạo của Thủ đô đã không ngừng phát triển theo hướng hiện đại, thông minh, xanh và bền vững. Tuy nhiên, đồng chí Tổng Bí thư cũng chỉ ra một trong những điểm nghẽn cần được tập trung khắc phục, đó là quản lý đô thị còn nhiều bất cập, ùn tắc giao thông vẫn còn dai dẳng. Vấn đề này cần được đưa vào chương trình hành động trong nhiệm kỳ XVIII để giải quyết, trong đó giảm ùn tắc giao thông là một nhiệm vụ trọng tâm, cấp thiết và có tính đột phá

Nhằm cụ thể hóa chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư và thực hiện chỉ đạo của UBND TP. Hà Nội, Sở Xây dựng đã xây dựng Đề án tổng thể giảm thiểu ùn tắc giao thông giai đoạn 2025-2030 và những năm tiếp theo. Nội dung Đề án đã có những phân tích, đánh giá chuyên sâu về thực trạng ùn tắc giao thông trên địa bàn Thành phố, chỉ ra các nguyên nhân, đồng thời đề xuất các nhóm giải pháp trước mắt và lâu dài.

Trong Đề án tập trung vào một số định hướng lớn như: Phát triển đồng bộ hệ thống hạ tầng giao thông, đặc biệt là các tuyến đường vành đai, trục hướng tâm, cầu vượt, hầm chui, bãi đỗ xe ngầm và các công trình giao thông tĩnh.

Bên cạnh đó, Đề án đẩy mạnh phát triển vận tải hành khách công cộng, mở rộng mạng lưới xe buýt, tàu điện ngầm, đường sắt đô thị, kết nối đa phương tiện và thuận tiện cho người dân. Ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số và trí tuệ nhân tạo (AI) trong quản lý, điều hành giao thông, giám sát, phân luồng, xử lý vi phạm và cung cấp thông tin thời gian thực.

Đề án cũng tập trung việc điều tiết và kiểm soát hợp lý phương tiện cá nhân, từng bước hạn chế xe cơ giới vào khu vực trung tâm, song song với chính sách khuyến khích sử dụng phương tiện xanh, thân thiện môi trường. Nâng cao ý thức, văn hoá giao thông của người dân, xây dựng nếp sống đô thị văn minh, an toàn. quản lý nhu cầu giao thông. Huy động nguồn lực xã hội - kết hợp ngân sách nhà nước, vốn tư nhân, hợp tác quốc tế - để đảm bảo tính khả thi và bền vững của các dự án giao thông trọng điểm.

Thực hiện đồng bộ giải pháp để giảm ùn tắc giao thông

Tại hội thảo Đề án tổng thể "Giảm thiểu ùn tắc giao thông trên địa bàn TP Hà Nội, giai đoạn 2025-2030 và những năm tiếp theo" do Sở Xây dựng Hà Nội tổ chức, TS, KTS. Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho biết, việc thực hiện mục tiêu giảm thiểu ùn tắc giao thông trên địa bàn TP. Hà Nội là vấn đề cấp bách. Do vậy, cần nâng cao tầm quan trọng và áp dụng tính thực tiễn cao vào Đề án tổng thể "Giảm thiểu ùn tắc giao thông trên địa bàn TP. Hà Nội, giai đoạn 2025-2030 và những năm tiếp theo".

Đô thị hoá là con đường tất yếu để phát triển kinh tế, đòi hỏi có phương án phát triển đô thị phù hợp đồng bộ với phát triển giao thông. Bên cạnh đó, tăng cường công tác quản lý, xử lý vi phạm, xem xét nguồn lực kinh tế để có những mục tiêu được ưu tiên thực hiện trước.

Giáo sư Bùi Tiến Thành, Trưởng khoa Công trình Đại học Giao thông Vận tải cho rằng, để tháo gỡ khó khăn do ùn tắc giao thông cần đặc biệt trú trọng đến chuyển đổi số và quản lý dữ liệu giao thông. Bên cạnh đó, đặc biệt quan tâm đến sự phát triển giao thông thông minh và bảo đảm vệ sinh môi trường. Ngoài ra, công tác đào tạo cần được ưu tiên trọng tâm tại giải pháp giảm thiểu ùn tắc giao thông và sự ủng hộ của người dân sẽ quyết định phần nhiều sự thành công của Đề án.

Chuyên gia giao thông Tiến sĩ Phan Lê Bình cho rằng, vấn đề ùn tắc giao thông ở Hà Nội và các thành phố lớn nan giải, tiêu tốn nhiều công sức và tiền bạc. Không có giải pháp đơn giản nào có thể giải quyết được ùn tắc giao thông trong đô thị, qua đó cần có những giải pháp dài hạn, có sự đầu tư nghiên cứu.

Theo Tiến sĩ Phan Lê Bình, xác định dữ liệu là trụ cột, do vậy cần xây dựng cơ chế để thu thập dữ liệu qua đó, tổng hợp xây dựng thành "xương sống" để quy hoạch giao thông. Đối với việc xây dựng và phát triển bãi đỗ xe, Tiến sĩ Phan Lê Bình cho rằng cần tháo gỡ giá trần thu phí đỗ xe để có thể thu hút nhà đầu tư vào những bãi đỗ công nghệ cao có nguồn vốn lớn.

Ông Trần Hữu Minh, Chánh Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia nhận định, tất cả các giải pháp tháo gỡ ùn tắc giao thông cần đi liền với quy định của pháp luật để việc triển khai được nhanh chóng, không vướng mắc. Đồng thời, Đề án cần thực hiện phân bố, mở rộng khu vực dân cư ra ngoài.

Trước mắt, có thể làm nhiều giải pháp như tối ưu hóa tổ chức giao thông, tổ chức quản lý đỗ xe, tổ chức theo hướng ưu tiên liên tục cho giao thông đi bộ-vận tải công cộng, tối ưu hóa đèn tín hiệu, phân tách làn xe máy tại các trục có thể, tổ chức giao thông khu vực trường học, quản lý tốc độ, phân làn, ứng dụng camera giám sát phát hiện vi phạm và xử phạt nguội...Hà Nội đang rất nỗ lực trong việc thực hiện các giải pháp này và đã thu được nhiều kết quả tích cực.

Diệu Anh