Chỉ sử dụng thuốc kháng sinh khi được bác sĩ kê đơn

Kháng thuốc không chỉ khiến các liệu trình điều trị kém hiệu quả mà còn làm suy giảm cơ hội sống của bệnh nhân. Những ca bệnh nặng có nhiễm vi khuẩn đa kháng thuốc thường phải điều trị kéo dài bằng nhiều loại kháng sinh mạnh, ngốn nhiều thời gian và chi phí.

Tại Khoa Hồi sức tích cực và chống độc, Bệnh viện Đa khoa Đông Anh, các bác sĩ thường xuyên tiếp nhận những bệnh nhân nặng mắc vi khuẩn đa kháng thuốc. Trường hợp của ông Chử Xuân Kỷ (75 tuổi, xã Đông Anh) là một ví dụ điển hình. Bệnh nhân có nhiều bệnh nền như bệnh phổi mạn tính, đái tháo đường, tăng huyết áp... Khi nhập viện, ông Kỷ ở trong tình trạng nguy kịch, phải thở máy dài ngày và trải qua nhiều lần dùng kháng sinh liều cao. Trong quá trình điều trị, ông còn nhiễm thêm vi khuẩn kháng thuốc khiến phác đồ điều trị trở nên phức tạp hơn và kéo dài nhiều tuần. Đến nay, bệnh nhân đã cắt được kháng sinh, không còn sốt nhưng vẫn phải thở máy để hỗ trợ hô hấp.

Cũng tại khoa này, trường hợp của cụ Nguyễn Văn Mười, xã Phúc Thịnh, cho thấy sự nguy hiểm của vi khuẩn đa kháng. Cháu của cụ – anh Nguyễn Công Vũ – cho biết: Ông tôi bị ho, loét nhiều chỗ và khó thở, khi đưa vào viện thì được chẩn đoán viêm phổi kèm vi khuẩn kháng thuốc. Việc điều trị vì thế rất khó khăn và kéo dài. Nhưng nhờ sự chăm sóc tận tình của đội ngũ y bác sĩ, mấy ngày gần đây tình trạng của ông tôi đã cải thiện đáng kể.

BSCKII Ngô Trung Hải, Trưởng khoa Hồi sức tích cực và chống độc, Bệnh viện Đa khoa Đông Anh, cho biết nguyên nhân chủ yếu dẫn đến kháng thuốc là việc người dân tự ý mua và sử dụng kháng sinh khi chưa có chỉ định. Nhiều trường hợp dùng thuốc không đủ liều, không đúng thời gian hoặc chia sẻ thuốc cho nhau. Ngoài ra, nguy cơ lây nhiễm chéo trong bệnh viện cũng là yếu tố làm gia tăng các trường hợp nhiễm vi khuẩn đa kháng.

Bệnh nhân nhiễm vi khuẩn kháng thuốc thường phải dùng kháng sinh mạnh, liều cao, kết hợp nhiều loại khác nhau. Điều này không chỉ tăng chi phí và thời gian điều trị mà còn làm giảm cơ hội phục hồi của bệnh nhân.

Nỗ lực ngăn chặn kháng thuốc từ các bệnh viện

Không chỉ điều trị, công tác phòng chống kháng sinh đang được các cơ sở y tế chú trọng hơn bao giờ hết.

Tại Bệnh viện Đa khoa Đông Anh, các biện pháp kiểm soát nhiễm khuẩn được thực hiện nghiêm ngặt ở tất cả các khoa phòng. Mỗi giường bệnh được bố trí tách biệt để hạn chế lây chéo. Nhân viên y tế tuân thủ quy trình vệ sinh tay, sử dụng dung dịch sát khuẩn hoặc xà phòng trước và sau khi tiếp xúc với bệnh nhân. Những dụng cụ y tế như ống nghe, máy hút đờm, bơm tiêm… đều được vô khuẩn riêng cho từng bệnh nhân. Công tác vệ sinh bề mặt, phòng bệnh được thực hiện hằng ngày. Rác thải y tế được xử lý đúng quy định để giảm thiểu nguy cơ phát tán mầm bệnh.

Song song với đó, việc sử dụng kháng sinh tại bệnh viện được kiểm soát nghiêm ngặt: mỗi đơn thuốc đều được bác sĩ cân nhắc, đảm bảo dùng đúng loại, đúng liều và phù hợp với hướng dẫn chuyên môn.

BSCKII Ngô Trung Hải chia sẻ: Chúng tôi xác định phòng ngừa nhiễm khuẩn bệnh viện là trách nhiệm của toàn bộ nhân viên y tế, đồng thời là giải pháp quan trọng để giảm nguy cơ xuất hiện vi khuẩn kháng thuốc. Nỗ lực của mỗi y bác sĩ đều góp phần bảo vệ sức khỏe cho người bệnh.

Không chỉ Đông Anh, các bệnh viện khác trên địa bàn Hà Nội cũng ghi nhận nhiều ca bệnh nặng do kháng thuốc. Tại Bệnh viện Đa khoa Mê Linh, bác sĩ Nguyễn Thành Lộc (khoa Cấp cứu - Hồi sức tích cực và chống độc) cho biết vừa tiếp nhận một bệnh nhân đã tự truyền kháng sinh tại nhà suốt 10 ngày mà không có cải thiện. Khi vào viện, tình trạng bệnh nhân rất nặng, phải thở máy và sử dụng phối hợp 3 loại kháng sinh mạnh thì mới tạm thời ổn định. Ca bệnh phải điều trị kéo dài tới 6 ngày mới có chuyển biến tích cực.

Bác sĩ Lộc cho rằng việc tùy tiện sử dụng kháng sinh không chỉ khiến tình trạng bệnh nặng thêm mà còn làm mất tác dụng điều trị sau này: Khi điều trị, chúng tôi phải hội chẩn liên khoa, phối hợp với khoa Dược để tìm phác đồ phù hợp nhất, vừa đảm bảo hiệu quả điều trị vừa hạn chế nguy cơ kháng thuốc.

Tại Bệnh viện Đa khoa Mê Linh, công tác quản lý sử dụng kháng sinh được thực hiện bài bản. Dược sĩ CKII Ngô Thùy Linh, Trưởng khoa Dược, cho biết bệnh viện đã thành lập Ban quản lý sử dụng kháng sinh và các tổ giám sát việc kê đơn. Nhiều chương trình được triển khai như: Phê duyệt các loại kháng sinh cần quản lý chặt; Tăng cường dược lâm sàng; Đào tạo, tập huấn cho bác sĩ về sử dụng kháng sinh hợp lý; Xây dựng phác đồ điều trị chuẩn; Tăng cường kiểm soát nhiễm khuẩn tại bệnh viện.

"Chúng tôi chủ động thực hiện chương trình dự phòng kháng sinh trong phẫu thuật, góp phần giảm nguy cơ nhiễm khuẩn sau mổ. Mục tiêu của bệnh viện là sử dụng kháng sinh hợp lý, nâng cao hiệu quả điều trị và giảm thiểu tối đa tình trạng kháng thuốc"- bà Linh nhấn mạnh.

Theo các bác sĩ và dược sĩ, biện pháp quan trọng nhất để phòng chống kháng thuốc vẫn nằm ở ý thức của người dân. Dược sĩ CKII Ngô Thùy Linh khuyến cáo chỉ sử dụng thuốc kháng sinh khi có chỉ định của bác sĩ. Đồng thời tuân thủ đủ 4 đúng: Đúng liều, đúng thời gian, đúng thuốc, đúng cách. Không dùng lại thuốc kháng sinh còn thừa hoặc dùng chung thuốc của người khác. Giữ vệ sinh cá nhân, đặc biệt rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, góp phần ngăn ngừa nhiễm khuẩn và giảm nhu cầu phải sử dụng kháng sinh.

Kháng thuốc là thách thức toàn cầu, nhưng hành động nhỏ của mỗi người dân hoàn toàn có thể góp phần ngăn chặn tình trạng này. Sử dụng kháng sinh đúng cách, đúng hướng dẫn là cách để bảo vệ chính mình và cộng đồng.

Thiện Tâm