Chủ động xây dựng chuỗi cung ứng hàng Việt bền vững, linh hoạt

Đầu tàu xây dựng chuỗi cung ứng

Những năm gần đây, cụm từ "đứt gãy chuỗi cung ứng" không còn xa lạ. Từ đại dịch COVID-19 đến xung đột địa chính trị, gián đoạn vận tải quốc tế hay biến đổi khí hậu, mọi biến động đều khiến luồng hàng hóa toàn cầu chao đảo. Với Việt Nam- nền kinh tế có độ mở cao, điều này càng đặt ra yêu cầu cấp bách về một chuỗi cung ứng có sức bền, tức khả năng chịu đựng, thích ứng và phục hồi nhanh trước rủi ro.

Theo các chuyên gia kinh tế, Việt Nam đang nổi lên như một "điểm đến mới" trong dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu. Hàng loạt tập đoàn lớn như Apple, Samsung, Intel, LG, Dell, Google… mở rộng nhà máy hoặc lựa chọn thêm doanh nghiệp Việt trong mạng lưới cung ứng. Đây là cơ hội lớn nhưng cũng là phép thử về năng lực chống chịu của hệ thống logistic – sản xuất – phân phối nội địa.

Là trung tâm đầu mối của miền Bắc, Hà Nội đóng vai trò "nút giao" của nhiều chuỗi cung ứng, từ nông sản vùng đồng bằng sông Hồng, hàng công nghiệp từ các tỉnh lân cận, đến hàng tiêu dùng phục vụ gần 10 triệu dân trong khu vực. Chính vì vậy, việc Hà Nội đi đầu xây dựng chuỗi cung ứng hàng Việt bền vững mang ý nghĩa chiến lược.

Thành phố đã và đang triển khai nhiều giải pháp như: Đầu tư hệ thống logistics vùng ven, hình thành các trung tâm kho bãi tại Đông Anh, Gia Lâm, Phú Xuyên, Sóc Sơn; phát triển kết nối vùng với Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương, Thái Nguyên để hình thành "vành đai cung ứng" bao quanh Hà Nội.

Đồng thời, ứng dụng công nghệ số trong điều hành giao thông, quản lý luồng hàng, cấp phép vận chuyển, kết nối doanh nghiệp logistics với sàn thương mại điện tử; hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia chuỗi cung ứng thông qua các chương trình đào tạo, tư vấn và ưu đãi tín dụng cho chuyển đổi số.

Thúc đẩy logistics xanh, khuyến khích doanh nghiệp sử dụng phương tiện tiết kiệm năng lượng, tối ưu vận tải và giảm phát thải.

Đặc biệt, Hà Nội đang nghiên cứu thành lập trung tâm điều phối logistics vùng, tích hợp dữ liệu giao thông, kho bãi, doanh nghiệp và cơ quan quản lý. Trung tâm này sẽ là "bộ não số" giúp giám sát, cảnh báo và điều phối luồng hàng hóa khi có rủi ro.

Cần minh bạch thị trường hàng hóa

Theo các chuyên gia, để có chuỗi cung ứng thông suốt, điều kiện tiên quyết là minh bạch thị trường hàng hóa. Hệ thống phân phối chính là "hệ thần kinh" của thị trường nội địa, kết nối sản xuất - lưu thông - tiêu dùng. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện nay là minh bạch nguồn gốc hàng hóa.

Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước Bùi Nguyễn Anh Tuấn cho biết, hành lang pháp lý đã được hình thành đồng bộ. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa, có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, bổ sung quy định truy xuất nguồn gốc và "Hộ chiếu số sản phẩm" (DPP), yêu cầu công khai thông tin hàng hóa kinh doanh trên nền tảng số. Cùng với đó là Thông tư số 02/2024/TT-BKHCN của Bộ Khoa học và Công nghệ quy định về quản lý truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa, tạo nền tảng để minh bạch hóa thị trường.

Theo lộ trình giai đoạn 2026-2028, 100% sàn thương mại điện tử và siêu thị phải hiển thị DPP/QR; nhóm hàng rủi ro cao như thực phẩm tươi sống, dược mỹ phẩm, phân bón, xăng dầu, điện tử… bắt buộc truy xuất; lực lượng quản lý thị trường kiểm tra hoàn toàn trên nền tảng số. Cổng truy xuất quốc gia cũng sẽ được xây dựng...

Để hiện thực hóa, ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn đề xuất hoàn thiện chuẩn thể chế và dữ liệu; xây dựng hạ tầng số và nền tảng truy xuất quốc gia; quản lý theo mức độ rủi ro, áp dụng bắt buộc với nhóm hàng nguy cơ cao; trang bị cho quản lý thị trường ứng dụng đối soát thời gian thực, tích hợp cơ sở dữ liệu vi phạm, chia sẻ cảnh báo liên ngành; truyền thông qua chương trình "Quét để biết - Mua hàng chuẩn"; hỗ trợ số hóa Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP), hợp tác xã, hộ kinh doanh.

Cùng với đó, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước sẽ triển khai 8 nhiệm vụ trọng tâm, đặc biệt là điều phối dữ liệu liên bộ ngành; chuẩn hóa nghiệp vụ số cho quản lý thị trường; ký kết với sàn thương mại điện tử, chuỗi bán lẻ để hiển thị bắt buộc DPP/QR...

Phó Giám đốc Trung tâm Thương mại điện tử và Công nghệ số (Bộ Công Thương) Bùi Huy Hoàng cho rằng, thương mại điện tử đang trở thành phương thức quan trọng để thúc đẩy phân phối hàng hóa tại thị trường nội địa.

Tuy nhiên, để chuỗi cung ứng số bền vững cần hoàn thiện chính sách về thương mại điện tử, đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ số để cắt giảm chi phí phân phối hàng hóa, minh bạch thị trường đồng thời doanh nghiệp cần nâng cao nguồn nhân lực để bắt kịp xu thế của thị trường…

Nhấn mạnh vai trò quan trọng của xúc tiến thương mại trong liên kết thị trường, Phó Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ xúc tiến thương mại (Cục Xúc tiến thương mại) Nguyễn Thị Thu Thủy khẳng định, xúc tiến thương mại không chỉ quảng bá mà còn là cầu nối giữa sản xuất và tiêu dùng. Doanh nghiệp cần tham gia chương trình kết nối cung cầu, "Tuần hàng Việt Nam", hội chợ thương mại và các chiến dịch truyền thông gắn với giá trị "Chất lượng - An toàn - Trách nhiệm xã hội".

Có thể thấy những nỗ lực đồng bộ như trên không chỉ củng cố niềm tin người tiêu dùng, bảo đảm cạnh tranh công bằng mà còn giúp nâng cao vị thế hàng Việt, từ đó xây dựng chuỗi cung ứng bền vững.

Xây dựng chuỗi cung ứng hàng Việt bền vững không chỉ là giải pháp kinh tế, mà còn là chiến lược phát triển dài hạn để Việt Nam trở thành nền kinh tế tự cường. Đối với Hà Nội, mục tiêu không chỉ dừng lại ở việc vận chuyển hàng hóa thông suốt, mà còn là hình thành hệ sinh thái logistics hiện đại, xanh, số hóa và kết nối vùng hiệu quả. Khi chuỗi cung ứng mạnh, hàng Việt sẽ có chỗ đứng vững chắc trên thị trường trong nước và quốc tế, góp phần vào tăng trưởng kinh tế ổn định và nâng cao vị thế quốc gia.

Diệu Anh