Để xe buýt, tàu điện ‘hút’ khách

Sản lượng hành khách vẫn chưa như kỳ vọng

Hà Nội hiện có 153 tuyến buýt đang khai thác, vận hành, trong đó 128 tuyến buýt trợ giá, 9 tuyến buýt không trợ giá,13 tuyến buýt kế cận và 3 tuyến City tour.

Những năm gần đây, Hà Nội đã có nhiều nỗ lực mở rộng mạng lưới, đầu tư đổi mới phương tiện, tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ vào quản lý, điều hành, giúp người dân tiếp cận dịch vụ vận tải hành khách công cộng dễ dàng hơn.

Từ năm 2021-2024, Hà Nội có thêm 2 tuyến tàu điện, Metro Cát Linh-Hà Đông, Nhổn-ga Hà Nội kết nối với xe buýt phục vụ nhu cầu đi lại của hành khách. Tuy nhiên, sản lượng hành khách vẫn chưa được như kỳ vọng.

Hà Nội đề ra mục tiêu đến năm 2024, vận tải hành khách công cộng đáp ứng 22-25% nhu cầu đi lại. Con số này phải đạt tối thiểu 30% vào năm 2025.

Theo ông Phạm Đình Tiến, Trưởng phòng Kế hoạch-Vận hành, Trung tâm Quản lý và Điều hành Giao thông TP. Hà Nội, ước đến hết tháng 9/2024, tỷ lệ đáp ứng vận tải hành khách công cộng tại Hà Nội đạt 19,5% tổng nhu cầu đi lại của người dân. Trong đó, lượng hành khách đi lại thường xuyên (học sinh, sinh viên, người đi làm, đối tượng ưu tiên-người cao tuổi) chiếm 70% sản lượng…

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến hành khách ít tham gia phương tiện giao thông công cộng, tập trung ở 4 nhóm chủ yếu như: Do đại dịch COVID-19 kéo dài từ 2020 đến gần cuối năm 2022 tác động nghiêm trọng đến vận tải hành khách công cộng; tiến độ đưa vào vận hành hệ thống đường sắt đô thị chưa đạt như kỳ vọng. Đến nay mới chỉ có tuyến 2A và đoạn trên cao Nhổn-ga Hà Nội được đưa vào khai thác;

Bên cạnh đó, Thành phố đang triển khai một số công trình trọng điểm, thời gian vận hành của xe buýt vì thế bị ảnh hưởng và do cơ sở hạ tầng giao thông, ùn tắc giao thông diễn biến phức tạp, thời gian đi lại của hành khách chưa đáp ứng được yêu cầu.

Kích hoạt tính ưu việt của xe buýt, metro để triệt hạn chế xe cá nhân

Chia sẻ tại tọa đàm "Cách nào để xe buýt, metro Thủ đô thêm hút khách?", ông Nghiêm Thắng, Phó Chủ tịch Hiệp hội vận tải hành khách công cộng Hà Nội cho biết, để xe buýt cạnh tranh được với phương tiện cá nhân không dễ, có rất nhiều rào cản, đặc biệt là tư duy của người dân.

Tuy nhiên, với sự cộng sinh lẫn nhau của đường sắt và xe buýt, cùng sự quyết tâm, dám làm, sẵn sàng làm của Hà Nội trong xây dựng 6 tuyến đường sắt trên cao, ông Nghiêm Thắng cho rằng, hoàn toàn có thể mang đến lợi thế cho vận tải hành khách công cộng.

Theo TS Vũ Hồng Trường, Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV Đường sắt Hà Nội, để xe buýt, metro hút khách hơn, giai đoạn tới xe buýt cần tập trung cạnh tranh với phương tiện cá nhân trên phương diện chi phí đi lại, tính an toàn và thái độ phục vụ.

Hiện giá cả đã có chỉ cần tăng cường hơn tính an toàn như khi tiếp cận nhà ga, thay đổi từ phương thức này sang phương thức khác khi đi trên xe buýt.

Nhấn mạnh một khi cả hệ thống vào cuộc thì chắc chắn làm được, ông Trường chia sẻ lại câu chuyện phát triển metro tại Moscow (Nga). "Năm 2010, Moscow tắc nghẽn kinh hoàng. Ngay lập tức, Thành phố triển khai 8 dự án metro và khi tôi quay trở lại vào giữa tháng 8/2024, họ đã làm mới 16 tuyến metro tương đương số metro Nga xây dựng trong 80 năm, trở thành nước giải quyết vấn đề giao thông tốt nhất thế giới", ông Trường chia sẻ và cho biết thêm, với xe buýt, phương tiện này có hai ưu điểm là tính linh hoạt luồng tuyến, đa dạng hóa hình thức phục vụ rất cần phát huy.

Về 2 tuyến metro của Thủ đô, ông Trường tiết lộ cơ quan chức năng đang xây dựng đề án kết nối 2 tuyến metro, trước mắt sẽ bằng xe buýt đi theo 2 cánh cung.

"Đối với phương tiện vận tải công cộng, không có phương tiện nào ra đời triệt tiêu phương tiện khác. Các phương tiện vận tải công cộng là một gia đình nếu phối hợp với nhau thì sẽ giúp cả hệ thống cùng khỏe", ông Trường nhấn mạnh.

Về giải pháp, theo ông Trường, thành phố Hà Nội cần xác định rõ, vận tải hành khách công cộng đang đứng ở đâu; tiếp đến là triển khai quyết liệt, đồng loạt các giải pháp, thay đổi nhận thức và phải có tư duy đột phá, mục tiêu về giao thông công cộng ở các đô thị lớn mới có thể đạt được tăng tỷ lệ người dân sử dụng làm phương tiện đi lại.

Góp ý cho cơ quan quản lý, chuyên gia giao thông Phan Lê Bình cho rằng chỉ có thể rút ngắn được thời gian đi lại nếu dành làn đường riêng cho xe buýt công cộng như các tuyến BRT.

"Tôi nhiều lần đề xuất cần phải mở rộng thêm đường dành riêng cho xe buýt. Nhiều người cho rằng khó thực hiện, mặt đường 4-5 làn xe mới dành riêng làn cho xe buýt được. Tuy nhiên, theo tôi dù có 10 làn xe mà chúng ta không dành riêng làn cho xe buýt thì vẫn tắc như thường. Đơn cử khu vực ở nút giao đầu Trần Duy Hưng dù đường rất rộng nhưng vẫn tắc", ông Bình nói thêm.

Chuyên gia Phan Lê Bình kiến nghị cơ quan quản lý Nhà nước phải bảo đảm vấn đề kết nối cho người dân có thể đi xe đạp, xe máy đến nhà ga, trạm xe buýt hoặc sử dụng xe buýt kết nối đến đường sắt đô thị, xe buýt đến tuyến BRT mới có thể gia tăng khách chọn làm phương tiện đi lại.

Đồng quan điểm, ông Nghiêm Quốc Thắng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải hành khách công cộng Hà Nội nhấn mạnh, để vận tải hành khách công cộng thu hút khách cần tập trung vào việc rút ngắn thời gian đi lại cho người dân khi sử dụng dịch vụ, từ đó tăng sức cạnh tranh với các phương tiện cá nhân; nâng cao chất lượng phục vụ của nhân viên; không ngừng nỗ lực nâng cao chất lượng phương tiện; chú trọng mở rộng, bổ sung, đầu tư các điểm dừng, nhà chờ xe buýt…

Diệu Anh