Đổi mới sáng tạo - động lực then chốt cho phát triển Thủ đô

Hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo năng động

Mục tiêu TP. Hà Nội hướng tới là trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo, nghiên cứu khoa học, chuyển giao và phát triển công nghệ hàng đầu Việt Nam, tiến tới là trung tâm khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo khu vực Đông Nam Á trong các lĩnh vực nghiên cứu cơ bản.

Ngày 17/3/2021, Thành ủy Hà Nội ban hành và chỉ đạo thực hiện Chương trình số 07-CTr/TU về đẩy mạnh phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo giai đoạn 2021–2025. Cùng với đó, Thành phố đã ban hành Quy chế xét, công nhận sáng kiến cơ sở, đánh giá phạm vi ảnh hưởng, hiệu quả áp dụng của sáng kiến, đề tài khoa học và việc xét, tặng Bằng "Sáng kiến Thủ đô" theo Quyết định số 16/2023/QĐ-UBND ngày 22/8/2023.

Theo UBND TP. Hà Nội, đến nay đã thực hiện 62 cơ chế, chính sách, chương trình, kế hoạch, đề án, quyết định về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, từ đó tạo hành lang pháp lý và động lực mạnh mẽ cho các phong trào thi đua thiết thực, hiệu quả.

Từ các chủ trương, chính sách được triển khai đồng bộ, Hà Nội đã hình thành và phát triển mạnh mẽ hệ sinh thái ươm tạo, đổi mới sáng tạo, thu hút được sự tham gia của nhiều doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân.

Thành phố có 148 doanh nghiệp khoa học và công nghệ, chiếm 21% tổng số doanh nghiệp KH&CN cả nước; 16 quỹ đầu tư đổi mới sáng tạo đã được thành lập. Đặc biệt, tỷ lệ doanh nghiệp có hoạt động đổi mới sáng tạo đạt mức cao: 67% trong lĩnh vực chế biến thực phẩm, 84,6% trong lĩnh vực điện tử - công nghệ thông tin và 79,5% trong lĩnh vực thương mại - dịch vụ.

Nhờ kết quả đó, Hà Nội hai năm liên tiếp (2023 và 2024) đứng đầu cả nước về Chỉ số đổi mới sáng tạo cấp tỉnh, thành phố (PII). Thành phố cũng liên tục dẫn đầu cả nước về số đơn đăng ký sáng chế, giải pháp hữu ích, đứng thứ hai cả nước về số bằng độc quyền sáng chế, giải pháp hữu ích được cấp.

Số lượng công bố quốc tế của Hà Nội tăng ổn định qua các năm, đến năm 2024 đạt mức trên 8.000 công bố/năm, minh chứng cho sự phát triển mạnh mẽ của lực lượng nghiên cứu khoa học Thủ đô. Việc gia tăng số lượng công bố quốc tế và đăng ký sáng chế không chỉ góp phần nâng cao vị thế của Thành phố trong nghiên cứu khoa học mà còn tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp và tổ chức nghiên cứu tiếp cận thị trường quốc tế, ứng dụng kết quả nghiên cứu vào sản xuất, kinh doanh, đóng góp tích cực cho phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô.

Đáng chú ý, tỷ trọng đóng góp của năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) trong tăng trưởng GRDP giai đoạn 2012-2023 đạt bình quân 52,39%, luôn cao hơn mức bình quân chung của cả nước và của một số đô thị lớn. Con số này cho thấy hiệu quả rõ rệt từ các phong trào thi đua gắn với đổi mới sáng tạo và phát huy tiềm năng khoa học, công nghệ trong mọi lĩnh vực phát triển.

Hà Nội cũng đẩy mạnh phong trào thi đua sáng tạo gắn với bảo hộ tài sản trí tuệ. Đến năm 2024, Thành phố có 307 sản phẩm OCOP thuộc diện được hỗ trợ bảo hộ tài sản trí tuệ, trong đó 198 sản phẩm đã được hỗ trợ bảo hộ, chiếm 64,5%, vượt xa mục tiêu tối thiểu 40% đã đề ra.

Chương trình bảo hộ tài sản trí tuệ cho sản phẩm OCOP đã mang lại hiệu quả rõ rệt, góp phần phát triển bền vững các ngành nông nghiệp, thủ công mỹ nghệ, ngành hàng truyền thống. Các sáng kiến, giải pháp được khuyến khích và tôn vinh không chỉ gia tăng giá trị kinh tế mà còn khẳng định năng lực sáng tạo, khơi dậy tinh thần thi đua lao động, nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ trong cộng đồng doanh nghiệp và người dân Thủ đô.

Vận động thi đua toàn dân học tập kỹ năng số

Bước vào giai đoạn mới, Hà Nội tiếp tục phát động các phong trào thi đua gắn với thực tiễn chuyển đổi số, trong đó nổi bật là phong trào "Bình dân học vụ số" – một cách tiếp cận sáng tạo, phù hợp với xu thế phát triển hiện đại.

Thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Hà Nội triển khai phong trào được triển khai toàn diện, sâu rộng trên địa bàn, với mục tiêu giúp người dân học tập tri thức cơ bản về chuyển đổi số, phát triển kỹ năng số, tạo cuộc vận động toàn dân thi đua học tập, rèn luyện kỹ năng số, tích cực tham gia tiến trình chuyển đổi số của Thành phố.

Mục tiêu lớn hướng tới là xây dựng "Thành phố Hà Nội - Bình dân học vụ số - Toàn dân, toàn diện, vững bước tiến vào kỷ nguyên mới".

Thành phố yêu cầu người đứng đầu cấp ủy, chính quyền, viên chức trong cơ quan nhà nước phải tiên phong, gương mẫu thực hiện phong trào, qua đó lan tỏa tinh thần tự học, tự nâng cao tri thức, kỹ năng số trong toàn xã hội. Hà Nội cũng khuyến khích ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, trí tuệ nhân tạo và các nền tảng học tập trực tuyến với phương thức linh hoạt, phù hợp mọi đối tượng – đặc biệt các nhóm yếu thế, người dân vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Trong quá trình triển khai, Thành phố đặc biệt chú trọng bảo đảm an toàn, an ninh thông tin, đồng thời tiên phong áp dụng 8 ứng dụng chuyển đổi số dùng chung 3 cấp trong các cơ quan Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội của Thành phố; đồng thời thực hiện 4 thủ tục hành chính của Đảng trên Cổng dịch vụ công quốc gia, góp phần đẩy nhanh tiến trình chuyển đổi số đồng bộ trong toàn hệ thống chính trị.

Những kết quả nổi bật trong phong trào thi đua về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo cho thấy quyết tâm chính trị cao và sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, ngành, đơn vị trên địa bàn Hà Nội. Các phong trào thi đua được tổ chức bài bản, gắn với nhiệm vụ chính trị, vừa khơi dậy tinh thần sáng tạo trong cán bộ, công chức, viên chức, vừa tạo môi trường thuận lợi để doanh nghiệp và người dân phát huy năng lực nghiên cứu, ứng dụng công nghệ vào thực tiễn.

Với việc triển khai phong trào "Bình dân học vụ số", Hà Nội đang mở ra hướng tiếp cận mới, đưa thi đua học tập và chuyển đổi số trở thành động lực tinh thần của thời đại. Từ những sáng kiến, mô hình và kết quả thực tế, Hà Nội tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong trong thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, góp phần lan tỏa tinh thần đổi mới, sáng tạo, học tập suốt đời, thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Gia Huy