Đổi mới sáng tạo - trụ cột để Hà Nội dẫn đầu trong kỷ nguyên số

Trong Tọa đàm "Để hiện thực những mục tiêu xây dựng Thủ đô Hà Nội hiện đại, văn minh, hạnh phúc và phát triển bứt phá trong kỷ nguyên mới" sáng 22/10, các chuyên gia đã thảo luận về từ thực tiễn hiện nay, đâu là giải pháp trọng tâm để xây dựng Hà Nội trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu, đô thị thông minh, kết nối toàn cầu, có sức hấp dẫn trong khu vực và quốc tế.

Đầu tư chiến lược cho chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo - nền tảng đột phá 

TS. Nguyễn Đức Kiên, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng: Hà Nội cần quan tâm tới bối cảnh kinh tế thế giới hiện nay đang thay đổi mạnh mẽ. Hà Nội cần xác định kinh tế số, chuyển đổi số và khoa học công nghệ là động lực tăng trưởng mới là đúng đắn. Tuy nhiên, chuyển đổi số không chỉ là trang bị máy tính hay hệ thống hành chính điện tử, mà cốt lõi là chuyển đổi số trong doanh nghiệp, nâng cao năng suất và chất lượng tăng trưởng.

Ví dụ, một nhà máy dệt may trước đây cần 3.500 công nhân, áp dụng công nghệ 3.0 chỉ cần 720 người và với công nghiệp 4.0 chỉ còn khoảng 127 người, chủ yếu là lao động có kỹ năng cao. Hệ thống máy móc hiện đại thu thập dữ liệu thời gian thực, nhưng doanh nghiệp phải trả phí cho dữ liệu, chứng tỏ đầu tư chuyển đổi số đòi hỏi nguồn vốn lớn và rủi ro cao.

Trên cơ sở đó, TS. Nguyễn Đức Kiên đưa ra khuyến nghị, Thành phố cần Quỹ đầu tư hỗ trợ công nghệ và chuyển đổi số. Để giải quyết vấn đề này, Hà Nội nên thành lập quỹ đầu tư đặc thù, hỗ trợ doanh nghiệp ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số. Quỹ đầu tư này hoạt động linh hoạt, chấp nhận rủi ro cần thiết, khác với ngân sách nhà nước bị ràng buộc bởi quy định hiệu quả. Theo thống kê quốc tế, khoảng 97% startup thất bại, nhưng 3% thành công có thể bù đắp phần còn lại. Đây là điều kiện cần để tạo "vườn ươm đổi mới" cho Thủ đô Hà Nội.

Bên cạnh đó, Hà Nội cần cơ chế đặc thù cho hạ tầng công nghiệp và nhà ở xã hội, Thành phố nên xây dựng các khu công nghiệp chuyên biệt phục vụ doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ theo tinh thần "cho thuê, không cấp phát".

Thành phố có thể hỗ trợ giải phóng mặt bằng, đầu tư hạ tầng kỹ thuật, sau đó cho doanh nghiệp thuê lại. Đây là cách nhiều quốc gia áp dụng để thu hút đầu tư nhưng vẫn giữ quyền kiểm soát quỹ đất.

Về nhà ở xã hội, Thủ đô Hà Nội cần xem đây là tài sản chiến lược, cho thuê ưu đãi để thu hút nhân lực chất lượng cao. Mô hình này đã được áp dụng tại Hàn Quốc, với chính sách nhà ở gắn liền cơ sở giáo dục, hỗ trợ người lao động gắn bó lâu dài. Hà Nội có thể vận dụng linh hoạt kinh nghiệm này.

TS. Nguyễn Đức Kiên cho rằng trong bối cảnh thế giới chuyển biến nhanh, Hà Nội cần tư duy kinh tế mới, nguồn lực đầu tư đặc thù và mô hình quản trị linh hoạt. Bốn trụ cột trọng tâm để phát triển Thủ đô là: Chuyển đổi số; Phát triển công nghệ; Xây dựng khu công nghiệp chuyên biệt; Chính sách nhà ở xã hội gắn với thu hút nhân lực.

Đây là nền tảng để Hà Nội trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo, đô thị thông minh, kết nối toàn cầu và hấp dẫn nhân lực quốc tế.

Phát triển bền vững gắn chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn và công nghệ cao

Trao đổi tại Tọa đàm, TS. Nguyễn Minh Phong cho rằng, để hiện thực hóa các mục tiêu phát triển trong giai đoạn tới, TP. Hà Nội cần triển khai đồng bộ các giải pháp chung và những giải pháp đặc thù, phù hợp với yêu cầu và mục tiêu phát triển của từng mô hình kinh tế mới.

Trước hết, TP. Hà Nội cần cụ thể hóa các nhiệm vụ, định hướng mục tiêu trong Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ TP Hà Nội lần thứ XVIII thành các chương trình với mục tiêu rõ ràng. Trong đó, có chương trình phát triển kinh tế, đồng thời lồng ghép vào các kế hoạch phát triển kinh tế hàng năm và 5 năm, với mục tiêu, nhiệm vụ và lộ trình chi tiết, phân công rõ ràng đơn vị, người phụ trách, nguồn lực, yêu cầu và thời gian thực hiện. Hệ thống chính trị Hà Nội cần tập trung thực hiện Chương trình hành động số 08/CTr-UBND, triển khai Kế hoạch số 355-KH/TU của Thành ủy, nhằm cụ thể hóa quan điểm chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, đồng thời tiếp tục thực hiện thắng lợi Nghị quyết số 15-NQ/TW, Luật Thủ đô năm 2024 và các quy hoạch, đồ án điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô đến năm 2045.

Chương trình hành động đặt mục tiêu giai đoạn 2026 - 2030 tăng trưởng kinh tế đạt 11%, với 40 chỉ tiêu cụ thể, lấy phát triển kinh tế nhanh, bền vững gắn với chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, kinh tế tuần hoàn làm điểm nhấn. Do đó, các sở, ban ngành và UBND các xã, phường trên địa bàn thành phố phải bám sát chỉ đạo, thực hiện bốn nhóm nhiệm vụ trọng tâm với 62 nhiệm vụ cụ thể.

Tiếp theo, Hà Nội cần hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách và cụ thể hóa công tác quy hoạch, quản lý theo quy hoạch, đồng thời công khai các quy hoạch trên các phương tiện thông tin đại chúng.

Các kế hoạch, chương trình, đề án về thành phố thông minh, chính quyền điện tử, chuyển đổi số và ứng dụng CNTT cần được triển khai đồng bộ. Hệ sinh thái khởi nghiệp phải được củng cố, đổi mới sáng tạo thúc đẩy, chỉ số PCI, PARIdex nâng hạng, đồng thời tháo gỡ khó khăn trong sản xuất kinh doanh, cải cách thể chế, thủ tục hành chính và hiện đại hóa bộ máy.

Việc nâng cao trách nhiệm người đứng đầu, phòng chống tham nhũng, xây dựng chính quyền điện tử và cải thiện mức độ hài lòng của người dân, doanh nghiệp trong các giao dịch hành chính phải được coi là ưu tiên.

Cùng với đó, cần khuyến khích doanh nghiệp tư nhân đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, mở rộng thị trường và phát triển các tập đoàn kinh tế tư nhân lớn, công nghệ cao, có khả năng cạnh tranh khu vực và quốc tế.

Đối với các chính sách đặc thù, phát triển kinh tế số phải dựa trên hạ tầng đồng bộ, dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo (AI), kết nối hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia, triển khai sóng truy cập internet công cộng, hiện đại hóa hạ tầng kỹ thuật đô thị, ưu tiên chuyển giao và ứng dụng các tiến bộ khoa học - công nghệ, phát triển các ngành mũi nhọn như công nghệ số, 5G, AI, năng lượng sạch, công nghệ môi trường.

Kinh tế ban đêm cần được quy hoạch và nhân rộng gắn với du lịch, dịch vụ văn hóa, giải trí, mở rộng không gian đi bộ hồ Hoàn Kiếm và các điểm di tích. Đối với kinh tế tuần hoàn cần ưu tiên vùng nông nghiệp công nghệ cao, liên kết chuỗi giá trị, ứng dụng công nghệ số, nâng cao giá trị gia tăng nông sản, xây dựng thương hiệu, chỉ dẫn địa lý và "sàn giao dịch nông sản" minh bạch.

Kinh tế chia sẻ tập trung phát triển các ngành dịch vụ giá trị cao, du lịch, thương mại, công nghệ thông tin, logistic, y tế, giáo dục, nâng cao chuẩn mực quốc tế, kết hợp kinh doanh truyền thống và trực tuyến, thanh toán không dùng tiền mặt và liên kết vùng.

Về tổng thể, Hà Nội cần trở thành thành phố sáng tạo, đi đầu cả nước về lực lượng sản xuất mới, xanh hóa dựa trên tri thức, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Cơ cấu kinh tế Thủ đô Hà Nội hướng mạnh sang phát triển chiều sâu, hiện đại hóa, nâng cao năng suất, giá trị gia tăng và năng lực cạnh tranh, tập trung các ngành công nghệ cao, tuần hoàn, phát thải thấp, công nghiệp sáng tạo, kinh tế số, ICT, logistics thông minh, y tế, giáo dục chất lượng cao và du lịch trải nghiệm.

Hà Nội cần chính sách đột phá để trở thành trung tâm công nghiệp vi mạch bán dẫn, AI, cơ khí chính xác, thiết bị điện tử, công nghệ sinh học, chế biến nông sản công nghệ cao, tham gia chuỗi liên kết vùng, phát triển công nghiệp hỗ trợ, trung tâm đổi mới sáng tạo khu vực, thu hút đầu tư nước ngoài vào các khu công nghệ cao. Hạ tầng viễn thông, hạ tầng số, trung tâm dữ liệu, dịch vụ công nghệ số, logistics và du lịch thông minh gắn với chuyển đổi số phải được ưu tiên phát triển.

Động lực cốt lõi để Hà Nội bước vào kỷ nguyên mới là đổi mới thể chế, tinh gọn bộ máy, khơi dậy niềm tin và hứng khởi của doanh nghiệp, củng cố đoàn kết, phát huy tinh thần tự chủ, tự cường, tự hào dân tộc, mở rộng quan hệ đối ngoại, liên kết vùng và cơ cấu lại không gian phát triển phù hợp với hệ thống hành chính mới.

Gia Huy