Đổi mới trong quy hoạch để hiện thực hóa tầm nhìn phát triển bền vững

Tạo sự đột phá trong quy hoạch, mở rộng không gian phát triển đô thị

Triển khai Chương trình số 05/CTr-TU của Thành ủy về "Đẩy mạnh công tác quy hoạch, quản lý quy hoạch; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, sử dụng tài nguyên, bảo vệ môi trường; chủ động phòng, chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn, ứng phó với biến đổi khí hậu trên địa bàn thành phố Hà Nội, giai đoạn 2021-2025", Ban chỉ đạo Chương trình đánh giá, Hà Nội đang từng bước hiện thực hóa tầm nhìn phát triển bền vững bằng những đổi mới trong quy hoạch, mở rộng không gian đô thị theo hướng hiện đại, xanh, sạch, đáng sống, phù hợp với xu thế phát triển chung.

Là một trong 10 chương trình công tác trọng điểm của Thành ủy trong nhiệm kỳ 2020-2025, sau 4 năm triển khai Chương trình số 05/CTr-TU của Thành ủy, Chương trình số 05 đã đạt được những kết quả tích cực và toàn diện với 11/13 chỉ tiêu đã hoàn thành, chiếm 84,6%; 58/94 nhiệm vụ, đề án, dự án đã được thực hiện xong, đạt gần 62%; 18 nhiệm vụ khác đang được lồng ghép vào các kế hoạch phát triển chung.

Điểm nổi bật trong thực hiện Chương trình 05 đó là tạo ra sự đột phá trong quy hoạch, mở rộng không gian phát triển đô thị. Hà Nội đã hoàn thành và được phê duyệt hai đồ án quy hoạch trọng điểm, Quy hoạch Thủ đô thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045 và Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065.

Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh đánh giá, hai đồ án quy hoạch này không chỉ xác lập một mô hình phát triển đô thị bền vững mà còn mở ra những không gian phát triển mới, giúp giải quyết bài toán về mật độ dân số, giao thông và phân bổ nguồn lực một cách hợp lý.

Cùng với đó, Thành phố cũng đã hoàn thành một số quy hoạch chuyên ngành quan trọng như: Không gian ngầm khu vực đô thị trung tâm; bến xe, bãi đỗ xe, trung tâm tiếp vận và trạm dừng nghỉ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, cùng với Quy chế quản lý kiến trúc đô thị và điểm dân cư nông thôn. Đây sẽ là tiền đề quan trọng giúp Hà Nội triển khai hiệu quả công tác quản lý đất đai, đầu tư xây dựng và phát triển đô thị trong giai đoạn tới.

Bên cạnh đó, các dự án trọng điểm như mở rộng hạ tầng giao thông, xây dựng hệ thống giao thông công cộng thông minh, phát triển không gian xanh và khu đô thị vệ tinh sẽ được đẩy nhanh tiến độ nhằm hiện thực hóa những định hướng trong quy hoạch chung.

Phát huy tinh thần chủ động trong phòng chống thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu

Thực hiện Chương trình số 05-CTr/TU của Thành ủy, trong giai đoạn 2021-2025, Sở Nông nghiệp và Môi trường (trước đây là Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Tài nguyên và Môi trường) đã làm tốt vai trò cơ quan thường trực phòng, chống thiên tai, giám sát, đôn đốc, hướng dẫn phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả sự cố, thiên tai và tìm kiếm cứu nạn trên địa bàn thành phố.

Ông Nguyễn Văn Quyến, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội cho biết, điển hình trong giai đoạn ứng phó với dịch COVID-19 và bão số 2, số 3, trên địa bàn thành phố Hà Nội đã không để xảy ra sự cố lớn, nghiêm trọng, ảnh hưởng kéo dài đến đời sống sinh hoạt của nhân dân.

Kết quả cụ thể là 2 chỉ tiêu về công tác phòng, chống thiên tai theo nhiệm vụ được giao đều hoàn thành (đạt 100% so với kế hoạch); 8 nhiệm vụ thuộc lĩnh vực phòng, chống thiên tai, 3 nhiệm vụ thuộc lĩnh vực ứng phó với biến đổi khí hậu, được triển khai bảo đảm tiến độ và chất lượng.

Tuy nhiên, diễn biến thời tiết, thiên tai, sự cố luôn phức tạp, khó lường; việc xử lý, giải tỏa vi phạm trong các lĩnh vực đê điều, thủy lợi, phòng, chống thiên tai, phòng cháy chữa cháy còn gặp nhiều khó khăn; nhiều tiêu chuẩn, quy chuẩn, văn bản quy phạm pháp luật mới cần được hướng dẫn, thống nhất áp dụng...

Do đó, người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền phải sát sao, quyết liệt, phải vào cuộc từ sớm, ngay từ khi có tình huống thiên tai; nắm chắc diễn biến, bám sát tình hình, huy động sức mạnh tổng hợp; lãnh đạo, chỉ đạo từ cơ sở. Thường xuyên rà soát, cập nhật kịch bản, phương án phòng, chống thiên tai, vận hành theo phương châm "4 tại chỗ". Đồng thời phát huy tinh thần chủ động, luôn đề cao cảnh giác, không lơ là, chủ quan trong ứng phó bão, lũ…

Quy hoạch đi trước một bước, với tư duy đột phá, tầm nhìn chiến lược

Phát triển đô thị đòi hỏi sự đồng bộ ở các lĩnh vực, các ngành và rất cần quy hoạch đi trước một bước cùng với hoàn thiện thể chế phát triển, quản lý đô thị. Đây không chỉ là đổi mới trong quy hoạch mà còn là điều kiện để phát huy kinh tế đô thị, xác định những ngành, lĩnh vực mũi nhọn của thành phố.

Với vị trí là một trung tâm chính trị, hành chính, kinh tế, văn hóa, xã hội, sự phát triển của Hà Nội có ý nghĩa rất quan trọng, đóng góp vào sự phát triển chung của cả nước. Trong hệ thống đô thị trung tâm quốc gia, gồm đô thị loại đặc biệt và loại I, Thủ đô Hà Nội được định hướng phát triển là thành phố "Văn hiến - Văn minh - Hiện đại", có vị thế nổi trội về văn hóa, lịch sử khu vực Đông Nam Á.

Việc lập Quy hoạch Thủ đô luôn nhận được sự quan tâm của nhân dân và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị. Bên cạnh đó, quan điểm lập Quy hoạch Thủ đô Hà Nội được quán triệt nhất quán, xuyên suốt, đó là: tận dụng tối đa lợi thế phát triển từ các dự án kết cấu hạ tầng động lực về giao thông, du lịch, dịch vụ đã có và đang nghiên cứu đầu tư; tạo ra sự đột phá về năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế dựa chủ yếu vào nguồn nhân lực chất lượng cao, yếu tố đổi mới sáng tạo, ứng dụng các thành tựu của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, dựa trên nền tảng đổi mới sáng tạo và phát triển khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin.

Việc lập Quy hoạch Thủ đô là cơ sở cho việc đề xuất phương án tổ chức, phát triển hoạt động kinh tế - xã hội có hiệu quả, cụ thể là: phương án tổ chức không gian chung, hệ thống kết cấu hạ tầng, hệ thống đô thị, nông thôn, các khu chức năng có vai trò động lực; phương án tổ chức phát triển mạng lưới và không gian cho hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, bảo vệ môi trường, khai thác, sử dụng hiệu quả và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, đa dạng sinh học và ứng phó với biến đổi khí hậu; giải pháp bố trí không gian phát triển hợp lý nhằm giải quyết các xung đột về không gian trên địa bàn Thủ đô cho các nhu cầu phát triển trong tương lai trên cơ sở huy động hiệu quả các nguồn lực bên trong và thu hút các nguồn lực từ bên ngoài, làm căn cứ và định hướng để lập quy hoạch đô thị, nông thôn nhằm bảo đảm tính liên kết, đồng bộ, kế thừa, ổn định và hệ thống giữa các quy hoạch; xây dựng được phương án quy hoạch xây dựng vùng liên huyện đáp ứng cao nhất nhu cầu thu hút đầu tư, phát triển kinh tế - xã hội, văn hóa của từng khu vực và khả năng kết nối đồng bộ, tổng thể trong vùng Thủ đô và vùng đồng bằng sông Hồng, cũng như vị thế là trung tâm đầu não chính trị - hành chính của cả nước.

Quy hoạch Thủ đô được lập theo nguyên tắc có tính "động" tương đối, tính "mở" và tính "thông minh" để kịp thời điều chỉnh, cập nhật các nội dung liên quan phù hợp với từng thời điểm triển khai quy hoạch trong điều kiện thực tiễn biến đổi không ngừng, đặc biệt là thời kỳ đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; bảo đảm sự tuân thủ, bám sát các quy trình, nội dung, nguyên tắc theo Luật Quy hoạch, các nghị định, thông tư hướng dẫn thực hiện Luật Quy hoạch; bảo đảm tính thống nhất, tổng thể, đồng bộ và hệ thống giữa quy hoạch Thủ đô với chiến lược và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội; đồng thời, bảo đảm tính khả thi trong triển khai, phù hợp với khả năng thực tế và nguồn lực thực hiện của Thủ đô thời kỳ 2021 - 2030 và khả năng huy động nguồn lực trong tầm nhìn đến năm 2050; xây dựng các phương án, định hướng phát triển phù hợp với xu thế phát triển và vận động của bối cảnh trong và ngoài nước, thích ứng với biến đổi khí hậu và giảm nhẹ rủi ro thiên tai.

Theo Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, quận Hoàn Kiếm có 4 khu vực quy hoạch, gồm: Khu phố cổ Hà Nội, diện tích khoảng 82 ha; Khu vực hồ Hoàn Kiếm và vùng phụ cận, diện tích khoảng 63,72 ha; Khu phố cũ quận Hoàn Kiếm, diện tích khoảng 202,8 ha; Khu ngoài đê sông Hồng quận Hoàn Kiếm, diện tích khoảng 177,7 ha.

Đại diện UBND quận Hoàn Kiếm cho biết, thực hiện Chương trình số 05-CTr/TU của Thành ủy Hà Nội, quận Hoàn Kiếm đã phối hợp với sở, ngành để rà soát, cập nhật các định hướng phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn quận trong quá trình điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn 2065 và tổ chức quản lý quy hoạch xây dựng theo quy chế.

Đối với khu vực ngoài đê sông Hồng, quận đã tích cực phối hợp với Sở Quy hoạch - Kiến trúc, Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội và các sở, ngành cập nhật các định hướng phát triển vào đồ án Quy hoạch phân khu sông Hồng.

Ban Chấp hành Đảng bộ quận Hoàn Kiếm đã xây dựng, ban hành các Đề án về "Đẩy nhanh công tác quy hoạch kiến trúc, hoàn chỉnh quy hoạch phân khu - thiết kế đô thị các ô phố, tuyến phố, quảng trường trên địa bàn quận Hoàn Kiếm"; Đề án về "Bảo tồn, tôn tạo phát huy các giá trị di sản lịch sử, văn hóa, kiến trúc đô thị khu phố cũ trên địa bàn quận"; Đề án về "Phát triển bãi giữa, bãi bồi ven sông Hồng trên địa bàn quận thành công viên văn hóa và du lịch"; Đề án về "xây dựng quận Hoàn Kiếm là đô thị kiểu mẫu tiến tới đô thị thông minh".

Nhằm cụ thể hóa các Đồ án quy hoạch phân khu đô thị H1-1A, B, C đã được UBND Thành phố phê duyệt, UBND quận Hoàn Kiếm đã chủ động đề xuất UBND thành phố cho phép UBND quận Hoàn Kiếm lập 11 đồ án thiết kế đô thị riêng. Đến nay, UBND quận Hoàn Kiếm đã hoàn thành, trình thẩm định 2 đồ án, trình thẩm định 9 nhiệm vụ.

Đầu năm 2025, UBND thành phố tiếp tục cho phép UBND quận Hoàn Kiếm bố trí vốn, thẩm định dự toán lập Quy hoạch chi tiết 2 phường Phúc Tân, Chương Dương; điều chỉnh cục bộ Quy hoạch phân khu đô thị H1-1B (khu vực Hồ Gươm và phụ cận); quy hoạch Tổng mặt bằng khu vực TOD (mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng) phía Đông hồ Hoàn Kiếm; quy hoạch tổng mặt bằng Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục… Như vậy, với 11 đồ án thiết kế đô thị riêng tuyến phố và 1 đồ án quy hoạch chi tiết này, UBND quận Hoàn Kiếm đã gần phủ kín quy hoạch chi tiết, thiết kế đô thị riêng.

Đây là cơ sở quản lý đầu tư xây dựng các công trình trên và hai bên tuyến phố, cải tạo hệ thống hạ tầng kỹ thuật, bổ sung hệ thống trang thiết bị đô thị hiện đại, văn minh, cũng như để bảo tồn, cải tạo chỉnh trang, tái thiết đô thị, tạo bộ mặt đô thị hiện đại, đồng bộ đồng thời gìn giữ được bản sắc, văn hóa, tính chất của khu vực nội đô lịch sử.

Để hiện thực hóa tầm nhìn phát triển bền vững của Thủ đô Hà Nội, thực hiện tốt công tác quy hoạch, quản lý quy hoạch; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, sử dụng tài nguyên, bảo vệ môi trường; chủ động phòng, chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn, ứng phó với biến đổi khí hậu trên địa bàn thành phố Hà Nội, Chủ tịch UBND Thành phố Trần Sỹ Thanh cho biết, trong thời gian tới, Hà Nội tiếp tục tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm như triển khai các cấp độ quy hoạch đô thị và nông thôn theo Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô đến năm 2045, sắp xếp hợp lý các đơn vị hành chính theo định hướng phát triển đô thị, đồng thời phối hợp với các bộ, ngành để tham mưu sửa đổi các quy định pháp luật liên quan.

Trong đó, Sở Quy hoạch - Kiến trúc tham mưu với UBND Thành phố tổ chức triển khai lập mới, điều chỉnh các cấp độ quy hoạch đô thị và nông thôn, quy hoạch không gian ngầm và quy hoạch chuyên ngành hạ tầng kỹ thuật theo Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065.

Phối hợp với Sở Nội vụ trong công tác sắp xếp các xã phù hợp phạm vi quy hoạch đô thị và nông thôn, đảm bảo theo Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065, Chương trình Phát triển đô thị Thành phố đến năm 2035. Chủ động rà soát, điều chỉnh Chương trình phát triển đô thị TP đến năm 2035 để phù hợp với việc thực hiện Kết luận số 127-KL/TW ngày 28/02/2025 của Bộ Chính trị về sắp xếp tổ chức bộ máy, đơn vị hành chính.

Ngoài ra, tiếp tục phối hợp với các cơ quan chuyên môn của Bộ Xây dựng để tham mưu với UBND Thành phố, góp ý các dự thảo sửa đổi Luật, Nghị định theo đúng chỉ đạo tại Kết luận số 127-KL/TW ngày 28/02/2025 của Bộ Chính trị. Từ nay đến cuối năm 2025, TP. Hà Nội cũng phấn đấu hoàn thành cao nhất các chỉ tiêu về môi trường và cứu hộ, cứu nạn.

Thùy Chi