Giúp doanh nghiệp Việt ‘chen chân’ vào chuỗi sản xuất công nghiệp hỗ trợ
(Chinhphu.vn) - Trong bối cảnh các nhà đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tiếp tục “đổ” vốn vào sản xuất công nghiệp. Việc kết nối các doanh nghiệp tập đoàn lớn quốc tế đang có mặt tại Việt Nam là hết sức quan trọng, thúc đẩy và “kèm cặp” các doanh nghiệp này đặt hàng linh phụ kiện; từ đó giúp các doanh nghiệp Việt có thể trực tiếp “chen chân” được vào chuỗi sản xuất công nghiệp hỗ trợ.
Nhiều doanh nghiệp CNHT đã đáp ứng được là nhà sản xuất vệ tinh cho các tập đoàn lớn trong nước và quốc tế. Ảnh: VGP/Thùy Linh
Theo số liệu ước tính tính hình sản xuất các sản phẩm công nghiệp hỗ trợ (CNHT) của các doanh nghiệp Việt Nam thuộc các ngành như sau: Chế tạo ô tô tỷ lệ nội địa hóa đạt khoảng 5%-20%; điện tử tỷ lệ nội địa hóa đạt khoảng 5%-10%; da giầy tỷ lệ nội địa hóa đạt khoảng 30%; dệt may tỷ lệ nội địa hóa đạt khoảng 30%; CNHT cho công nghệ cao tỷ lệ nội địa hóa khoảng 1%-2%; cơ khí chế tạo khác tỷ lệ nội địa hóa đạt khoảng 15%-20%.
Hiệp hội Doanh nghiệp ngành CNHT TP. Hà Nội cho biết, có nhiều yếu tố thuận lợi giúp ngành CNHT của Việt Nam nói chung và Hà Nội nói riêng phát triển. Cụ thể, trong thời gian vừa qua, các cơ quan chức năng đã ban hành nhiều văn bản, chính sách quan trọng để thúc đẩy phát triển ngành CNHT.
Doanh nghiệp ngành CNHT đã đáp ứng được là nhà sản xuất vệ tinh cho các tập đoàn lớn trong nước và quốc tế; đã có cơ sở hạ tầng khu công nghiệp chuyên sâu ngành CNHT phục vụ hỗ trợ phát triển cho các doanh nghiệp sản xuất CNHT.
Bên cạnh những yếu tố thuận lợi, Hiệp hội Doanh nghiệp ngành CNHT TP. Hà Nội đánh giá, mặc dù định hướng và tầm nhìn trong các chủ trương, chính sách vĩ mô của Nhà nước Việt Nam là đúng đắn nhưng việc ban hành cơ chế chính sách để các chủ trương đi được vào đời sống doanh nghiệp lại chưa kịp thời.
Mặt khác việc toàn cầu hóa, Việt Nam tham gia sâu vào các hiệp định kinh tế đa phương, song phương với các nước có nền công nghiệp đã phát triển... sẽ vừa là cơ hội nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức lớn đối với doanh nghiệp Việt Nam. Nếu các doanh nghiệp Việt Nam không tự đổi mới, sự hỗ trợ từ phía các cơ quan quản lý nhà nước còn hạn chế và không kịp thời. Trong khi năng lực của doanh nghiệp còn hạn chế, khả năng phối hợp và tính đồng bộ, còn nhiều bất cập thì sẽ dẫn tới việc các doanh nghiệp Việt Nam vốn đã yếu sẽ càng yếu trong sản xuất kinh doanh.
Ngoài ra, nguồn lực các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa còn hạn chế, nhiều doanh nghiệp chỉ chạy theo lợi nhuận ngắn hạn. Không tập trung chú trọng vào sản xuất các sản phẩm CNHT và phần lớn các doanh nghiệp Việt Nam lại chỉ nhìn thấy khó khăn quá lớn khi tham gia vào các lĩnh vực CNHT.
Cần sớm xây dựng Luật Công nghiệp hỗ trợ
Để duy trì lợi thế cạnh tranh ngành CNHT, đặc biệt là cho các doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa Việt Nam, Hiệp hội Doanh nghiệp ngành công nghiệp hỗ trợ TP. Hà Nội đề xuất Chính phủ cần sớm xây dựng Luật Công nghiệp hỗ trợ và trình Quốc hội và ban hành trong thời gian nhanh nhất.
Đồng thời, xây dựng kế hoạch, lộ trình cụ thể để phát triển các doanh nghiệp thuộc ngành CNHT, quyết tâm đến năm 2025 tầm nhìn 2030 đạt tỷ trọng 5-10% trên tổng số doanh nghiệp Việt Nam.
Cần quy hoạch cụ thể từng vùng kinh tế (Bắc-Trung-Nam) nhằm phát triển các ngành CNHT, tránh tình trạng "nhà nhà" phát triển – " tỉnh-Thành phố" phát triển CNHT để hạn chế tối đa lãng phí nguồn lực của đất nước và cạnh tranh không cần thiết. Phải làm rõ vùng nào sản xuất linh kiện cho ngành gì như ô tô – điện tử – công nghiệp đóng tàu – nông ngư nghiệp – da giầy – dệt may...
Song song với đó, cần có gói giải pháp cấp thiết, đặc thù về vốn (lãi suất và thời gian vay, hạn mức vay, tài sản thế chấp...) vì theo các quy định về điều kiện vay vốn (tài sản bảo đảm tiền vay, vốn đối ứng của chủ đầu tư, lãi suất vay, thời gian vay...) vẫn còn trở ngại đối với các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm CNHT. Đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME), các doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam.
Nhà nước cũng cần có quy hoạch và chính sách cụ thể để hỗ trợ hình thành một số khu công nghiệp chuyên sâu tại 3 miền Bắc – Trung - Nam, hỗ trợ đào tạo lao động chất lượng cao, hỗ trợ công nghệ khi nhập khẩu các thiết bị cũ đã qua sử dụng nhưng phù hợp với chuẩn mực quốc tế và Việt Nam, chính sách thuế, đầu ra cho sản phẩm để trực tiếp dẫn dắt các doanh nghiệp CNHT tham gia sản xuất.
Cho phép các doanh nghiệp tư nhân thuộc ngành CNHT và CNHT công nghệ cao được tiếp cận vay vốn ODA để đầu tư mua thiết bị, máy móc, công nghệ của nước ngoài (đặc biệt chú trọng vào Nhật Bản, Hoa Kỳ cùng các nước công nghiệp đã phát triển) để có khả năng sản xuất, liên kết tham giá chuỗi sản xuất toàn cầu.
Việc kết nối các doanh nghiệp tập đoàn lớn quốc tế đang có mặt tại Việt Nam là hết sức quan trọng, thúc đẩy và "kèm cặp" các doanh nghiệp này đặt hàng linh phụ kiện; từ đó giúp các doanh nghiệp Việt Nam trực tiếp "chen chân" được vào chuỗi sản xuất CNHT.
Ngoài ra, vấn đề khởi nghiệp đã được Nhà nước cùng Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo trong nhiều hội nghị, nhưng đối với ngành CNHT thì doanh nghiệp khởi nghiệp, khởi tạo là đặc biệt then chốt để phát triển. Do đó, cần có chính sách ưu đãi cụ thể khuyến khích các thanh niên Việt Nam đã học tập, làm việc tại các công ty, các quốc gia có nền CNHT phát triển để họ khởi nghiệp trở thành các doanh nhân-doanh nghiệp CNHT 100% Việt Nam.
Thùy Linh
