Hà Nội hành động quyết liệt trong chuyển đổi số quy hoạch đô thị

 Xây dựng nền quy hoạch đô thị đồng bộ, hiện đại và công khai

Hà Nội - trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của cả nước đang đặt mục tiêu trở thành đô thị thông minh hàng đầu khu vực. Để hiện thực hóa điều này, chuyển đổi số trong lĩnh vực quy hoạch đô thị được xác định là một trong những trụ cột quan trọng, không chỉ giúp tăng cường hiệu quả quản lý mà còn minh bạch hóa thông tin, phục vụ tốt hơn nhu cầu của người dân và doanh nghiệp.

Thực hiện các chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, trong năm 2025, Hà Nội đã và đang tăng tốc số hóa toàn bộ dữ liệu quy hoạch, ứng dụng hệ thống thông tin địa lý (GIS), xây dựng nền tảng hạ tầng công nghệ hiện đại, hoàn thiện khung pháp lý và tăng cường đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.

Với mục tiêu xây dựng nền quy hoạch đô thị đồng bộ, hiện đại và công khai, Hà Nội đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp để số hóa toàn bộ dữ liệu quy hoạch từ cấp thành phố đến phường, xã. Theo lộ trình, đến năm 2026, toàn bộ hồ sơ quy hoạch của Thủ đô, bao gồm văn bản và dữ liệu kỹ thuật – chuyên ngành, sẽ được số hóa và cập nhật trên nền tảng hệ thống thông tin địa lý (GIS). Đặc biệt, tối thiểu 30% số liệu sẽ đạt mức GIS hóa hoàn chỉnh, cho phép tra cứu chi tiết đến từng lô đất, số nhà.

Đến năm 2030, Hà Nội đặt mục tiêu hoàn thành việc GIS hóa toàn diện, tích hợp hệ thống dữ liệu quy hoạch các lĩnh vực như xây dựng, giao thông, hạ tầng kỹ thuật, đất đai… tạo thành cơ sở dữ liệu dùng chung, phục vụ quản lý, giám sát và điều hành đô thị một cách linh hoạt, khoa học. Giai đoạn 2030-2035 sẽ tiếp tục hoàn thiện và mở rộng quy mô tích hợp, kết nối với dữ liệu quốc gia.

Việc xây dựng phần mềm ứng dụng tra cứu quy hoạch cũng đang được các cơ quan chức năng triển khai mạnh mẽ, nhằm cung cấp thông tin quy hoạch đầy đủ, kịp thời đến người dân, doanh nghiệp. Nền tảng này sẽ thay thế hoàn toàn việc tra cứu hồ sơ giấy, đồng thời cho phép cập nhật biến động theo thời gian thực.

Tháo gỡ những điểm nghẽn trước đây giữa các loại quy hoạch

Để phục vụ quá trình chuyển đổi số quy hoạch đô thị, Hà Nội xác định đầu tư hạ tầng số là nhiệm vụ trọng tâm. Theo Kế hoạch số 58/KH-UBND, đến năm 2026, toàn thành phố sẽ hoàn thành phủ sóng mạng cáp quang và 5G, phổ cập hệ thống cảm biến IoT và điện toán đám mây cho các cơ quan quản lý. Các trung tâm dữ liệu (data center) hiện đại đang được xây dựng, giúp lưu trữ, phân tích và xử lý dữ liệu quy hoạch khổng lồ của hơn 8,4 triệu dân.

Đặc biệt, hệ thống Trung tâm điều hành thông minh (IOC) và Trung tâm giám sát an toàn thông tin (SOC) đang dần được hoàn thiện, cho phép kết nối toàn bộ dữ liệu từ các sở, ngành đến các quận, huyện. Nhờ đó, mọi thay đổi về quy hoạch, hiện trạng đô thị, giấy phép xây dựng… sẽ được cập nhật liên tục và theo dõi trực tuyến, góp phần ngăn ngừa sai phạm, quản lý xây dựng hiệu quả hơn.

Cùng với hạ tầng, một yếu tố quan trọng không kém chính là hành lang pháp lý. Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn (sửa đổi), có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 sẽ tháo gỡ những điểm nghẽn trước đây giữa các loại quy hoạch, đồng thời khuyến khích ứng dụng công nghệ số trong lập, thẩm định và quản lý quy hoạch.

TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam nhìn nhận, Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn lần này đã giải quyết được nhiều vướng mắc về tích hợp và phân cấp quy hoạch. Điều quan trọng hơn, luật khuyến khích các địa phương, trong đó có Hà Nội, chủ động đẩy nhanh ứng dụng công nghệ để nâng cao hiệu quả quản lý.

Không dừng lại ở luật, Hà Nội cũng ban hành Kế hoạch số 150/KH-UBND triển khai Quyết định 06/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, tập trung vào xây dựng cơ sở dữ liệu quy hoạch thống nhất giữa trung ương và địa phương, đồng thời phân cấp mạnh hơn cho chính quyền cấp cơ sở trong quản lý thông tin quy hoạch.

Hà Nội đã và đang rất nỗ lực đẩy mạnh chuyển đổi số, tuy nhiên một trong những trở ngại lớn nhất hiện nay là tình trạng thiếu chuyên gia có thể đồng thời am hiểu về quy hoạch đô thị và thành thạo công nghệ GIS, dữ liệu lớn (Big Data) hay trí tuệ nhân tạo (AI). Một số trường đại học hiện chưa có chương trình đào tạo liên ngành hoặc đào tạo không chuyên sâu, dẫn đến khoảng trống lớn trong nhân lực chuyển đổi số lĩnh vực quy hoạch. Bên cạnh đó, việc chuẩn hóa, mã hóa và đồng bộ dữ liệu vẫn là thách thức lớn, ảnh hưởng đến tiến độ chuyển đổi số toàn diện.

Về đầu tư hạ tầng công nghệ, đù đã có lộ trình rõ ràng, nhưng thực tế triển khai cho thấy sự chênh lệch khá lớn giữa các quận trung tâm và các huyện ngoại thành về khả năng kết nối hạ tầng số. Chi phí đầu tư vào máy chủ, phần mềm, thiết bị lưu trữ chuyên dụng còn cao, gây khó khăn cho một số đơn vị cơ sở.

Tăng tốc để phát triển Thủ đô hài hòa, hiện đại và đáng sống

Trước thực trạng trên, Hà Nội đang triển khai nhiều nhóm giải pháp đồng bộ, gồm: Thứ nhất, đào tạo và thu hút nhân lực: Phối hợp với các trường đại học, viện nghiên cứu mở chuyên ngành quy hoạch – công nghệ thông tin, đồng thời xây dựng chính sách đãi ngộ nhằm thu hút chuyên gia công nghệ tham gia vào lĩnh vực quy hoạch.

Thứ hai, chuẩn hóa dữ liệu mở: Sở Quy hoạch - Kiến trúc đang phối hợp cùng các đơn vị triển khai chuẩn dữ liệu dùng chung theo CSDL quốc gia về quy hoạch và đất đai.

Thứ ba, đẩy mạnh hợp tác công nghệ: Thành phố kêu gọi sự tham gia của các doanh nghiệp công nghệ, đặc biệt là các doanh nghiệp lớn có kinh nghiệm triển khai GIS, hệ thống dữ liệu lớn.

Thứ tư, ứng dụng công nghệ hiện đại: Ngoài GIS, Hà Nội hướng đến ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), mô hình 3D, ảnh vệ tinh và công nghệ mô phỏng để dự báo xu hướng phát triển đô thị và kiểm soát xây dựng trái phép.

Đại diện Sở Quy hoạch – Kiến trúc Hà Nội cho biết, dự kiến đến năm 2026, người dân có thể tra cứu toàn bộ thông tin quy hoạch, từ chỉ giới xây dựng, mật độ, tầng cao… ngay trên điện thoại hoặc máy tính. Đây sẽ là bước đột phá trong minh bạch hóa dữ liệu và nâng cao hiệu quả quản lý đô thị.

PGS.TS Trần Hải Dương, chuyên gia công nghệ đô thị, nhận định: Chuyển đổi số trong lĩnh vực quy hoạch không chỉ dừng ở số hóa tài liệu, mà cần phát triển một hệ sinh thái dữ liệu thông minh, tích hợp cả AI, IoT, và phân tích dự báo - giống như nhiều thành phố lớn đang làm. Hà Nội đang đi đúng hướng, vấn đề là phải đẩy nhanh tốc độ và tránh tư duy cục bộ.

Hà Nội đang bước vào giai đoạn then chốt trong chuyển đổi số quy hoạch đô thị – một trong những yếu tố nền tảng để trở thành đô thị thông minh, phát triển bền vững. Những bước đi cụ thể về số hóa dữ liệu, đầu tư hạ tầng, hoàn thiện pháp lý và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho thấy quyết tâm cao của chính quyền Thủ đô.

Để tiến xa hơn, các chuyên gia cho rằng, Hà Nội cần tiếp tục tăng tốc, giải quyết hiệu quả những nút thắt hiện nay. Chỉ khi có một hệ sinh thái số đồng bộ, hiện đại và minh bạch, quy hoạch đô thị mới thật sự trở thành công cụ phục vụ con người – vì một Thủ đô phát triển hài hòa, hiện đại và đáng sống.

Thùy Chi