Hà Nội kiểm soát chặt chẽ việc đấu giá đất

Đấu giá đất là một trong những nhiệm vụ quan trọng của các địa phương với mục tiêu tạo ra một nơi an cư cho người dân, đồng thời, tăng nguồn thu ngân sách để đầu tư phát triển hạ tầng. Song, từ thực tế các phiên đấu giá đất ở các huyện ven đô Hà Nội cho thấy việc "đẩy" giá đất lên cao bất thường rồi bỏ cuộc giữa chừng, không tiếp tục trả giá hay những trường hợp đã trúng giá nhưng không nộp tiền, chấp nhận mất hàng trăm triệu đồng đặt cọc đang trở thành vấn đề đáng lo ngại cho thị trường bất động sản Hà Nội.

Theo phân tích của các chuyên gia, đấu giá đất tại Hà Nội đang là một trong những kênh đầu tư hấp dẫn đối với nhiều người dân, đặc biệt giới đầu cơ do giá khởi điểm rất thấp, tiền đặt cọc ít, đất có tính pháp lý rõ ràng và có tiềm năng tăng trưởng. Hiện nay, căn cứ vào quy định hiện hành, các địa phương và đơn vị chức năng vẫn áp dụng bảng giá đất cũ từ năm 2020 để tính giá khởi điểm vì Hà Nội chưa ban hành bảng giá đất mới.

Có thể thấy, đấu giá đất đã góp phần "khơi thông" nguồn cung nhà ở để phục vụ nhu cầu của người dân, nhưng kết quả đấu giá ở một số nơi bị "đẩy" lên ở mức quá cao, thậm chí ở mức "không tưởng", không phản ánh đúng giá trị thực khiến thị trường bất động sản Hà Nội phát triển "ảo". Giá trúng và số lượng người tham gia, đăng ký mua hồ sơ lên tới con số hàng nghìn đã lập những kỷ lục mới trong đấu giá đất.

Ghi nhận ở hầu hết các phiên đấu giá diễn ra trong gần 4 tháng qua, xuất hiện nhiều nhóm người đến từ các tỉnh, thành phố khác nhau hay trong cùng một gia đình đăng ký đấu hàng chục lô đất. Đáng chú ý, ngay tại vòng ngoài khu vực tổ chức đấu giá thường xuyên có tình trạng "cò" chào bán đất vừa trúng đấu giá hoặc đất đã "ôm" từ lâu ở các khu vực lân cận. Nhiều thửa đất trúng đấu giá được bán "sang tay" ngay với số tiền chênh tới vài trăm triệu đồng đến hàng tỷ đồng.

Điều bất thường nhất là tại Phiên đấu giá 58 thửa đất ở thôn Đông Lai, xã Quang Tiến, huyện Sóc Sơn tổ chức ngày 29/11, ở vòng đấu 5, có 3 lô đất trả giá tới hơn 30 tỷ đồng/m2; 23 lô đất cũng đẩy giá lên mức rất cao (98,488 triệu đồng/m2 và 101,488 triệu đồng/m2); 6 lô trả giá gần 68,5 triệu đồng/1m2. Đến vòng thứ 6 (vòng cuối), tất cả những trường hợp này dừng, không bỏ giá. Điều này dẫn tới 36 lô đất đấu giá không thành; chỉ có 22 lô đất đấu giá thành công với giá trúng thấp nhất 32,4 triệu đồng/m2; cao nhất 50,4 triệu đồng/m2.

Trước đó, vào tháng 3/2024, tại phiên đấu giá 33 thửa đất của huyện Hoài Đức cũng có dấu hiệu vi phạm tương tự như phiên đấu giá của huyện Sóc Sơn nên đã bị hủy bỏ. Đáng chú ý, ngay tại vòng 1 của phiên đấu giá, 15 thửa đất được trả giá lên tới 100 - 180 triệu đồng/m2, trong khi giá khởi điểm khoảng 57 - 62 triệu đồng/1m2. 

Tuy nhiên, tại vòng 2, khách hàng trả giá cao nhất lại không trả giá để cố tình bị truất quyền, tạo điều kiện cho người trả thấp hơn ở vòng 1 trúng đấu giá. Đơn vị tổ chức đấu giá của huyện xem xét thấy có dấu hiệu vi phạm quy định về đấu giá nên đã niêm phong toàn bộ hồ sơ đăng ký tham gia đấu giá, phiếu trả giá để chuyển cơ quan chức năng điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật.

Hay tại huyện Thanh Oai, phiên đấu giá 22 lô đất tại thôn Văn Quán, xã Đỗ Động ngày 30/11 cũng đấu giá bất thành. Theo lãnh đạo huyện Thanh Oai, các vòng đấu đầu tiên vẫn diễn ra bình thường, đến vòng thứ 8 (khi giá trả cao nhất ở mức 70,3 - 80,3 triệu đồng/m2), trong khi giá khởi điểm khoảng 5,3 triệu đồng/m2 thì khách hàng đồng loạt bỏ cuộc, không trả giá tiếp nên các lô đất đấu giá không thành công.

Vấn đề đặt ra ở đây, cần làm rõ hành vi và động cơ của nhóm người tham gia đấu giá đất cố tình trả giá cao tới mức phi lý rồi bỏ cuộc, bỏ tiền đặt cọc. Việc phải huỷ đấu giá hàng trăm thửa đất không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến công tác đấu giá đất (giảm nguồn thu ngân sách, tốn kém chi phí tổ chức đấu giá), mà còn tạo dư luận xấu, gây nhiễu loạn thị trường bất động sản ở khu vực nói riêng, Hà Nội nói chung.

Thực tế hiện nay, giá đất trúng đấu giá đã bị các đối tượng đầu cơ "thổi" lên quá cao so với giá trị thực, tạo ra mặt bằng giá "ảo" nhằm trục lợi. Họ bất chấp rủi ro, sẵn sàng nộp đầy đủ số tiền đã trúng đấu giá để hợp thức hóa và sau đó lấy mức giá này làm căn cứ "thổi giá" đất ở khu vực và các vùng lân cận. Do vậy, giá nhà đất của Hà Nội từ vùng ven đô, hay trong ngõ nhỏ chật hẹp nội đô đều được rao bán với giá hàng trăm triệu đồng/m2, khiến giấc mơ an cư của người dân càng trở nên khó khăn.

Để ngăn chặn tình trạng này, các chuyên gia cho rằng, các đơn vị tổ chức đấu giá cần rà soát chặt chẽ, đảm bảo mọi quy trình, thủ tục đấu giá tuân thủ đúng quy định của pháp luật. Đồng thời, các cơ quan quản lý Nhà nước cần tiếp tục có biện pháp điều chỉnh kịp thời khi phát hiện những dấu hiệu bất thường; sớm xem xét, điều chỉnh về cơ chế, chính sách, có những quy định chặt chẽ hơn để khắc phục những vấn đề tồn tại, bất cập trong đấu giá đất.

Tại Diễn đàn “Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam – Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường lắng nghe nông dân nói”, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đỗ Đức Duy cho biết, nhằm khắc phục bất cập, vướng mắc, trong đó có các trường hợp trục lợi từ đấu giá đất, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các địa phương thực hiện đồng bộ các giải pháp khả thi, hiệu quả, cứng rắn và đồng bộ.

Theo đại diện lãnh đạo Bộ Tài Nguyên và Môi trường, các địa phương phải thực hiện nghiêm quy định của Luật Đấu giá tài sản, Luật Giá, Luật Đất đai 2024 và phải công khai minh bạch quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị tại các khu vực đấu giá đất.

Các địa phương cũng cần điều chỉnh hợp lý giá đất trong bảng giá đất làm cơ sở để tính giá khởi điểm khi thực hiện đấu giá đất. Đất đấu giá được đầu tư đồng bộ về hạ tầng, kỹ thuật thì cơ quan có thẩm quyền phải xác định lại giá đất khởi điểm cho phù hợp. Tuy nhiên có những địa phương đầu tư đồng bộ về mặt hạ tầng kỹ thuật nhưng lấy giá đất khởi điểm theo phương án khi chưa đầu tư hạ tầng, dẫn đến giá khởi điểm và giá trúng giá có sự chênh lệch rất lớn, xuất hiện nhiều đối tượng lợi dụng hoạt động đấu giá để mua bán kiếm lời.

Các địa phương phải tăng cường giải pháp đảm bảo nguồn cung về đất ở phù hợp với khả năng chi trả và tiếp cận của đa số người có nhu cầu, để khắc phục tình trạng thiếu cung cầu trên thị trường bất động sản. Khi cung cầu không gặp nhau thì giá bất động sản sẽ bị cao.

Bên cạnh đó, có thể quy định rút ngắn thời gian nộp tiền trúng đấu giá trong quy chế đấu giá, đồng thời bổ sung quy định công khai các trường hợp bỏ cọc trúng giá đất để chuộc lợi; tăng cường thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các tổ chức cá nhân có vi phạm pháp luật trong đấu giá quyền sử dụng đất.

Quyết liệt xử lý tình trạng phức tạp trong đấu giá đất

Ngay sau khi có dấu hiệu bất thường tại Phiên đấu giá 58 thửa đất tại thôn Đông Lai, xã Quang Tiến, huyện Sóc Sơn dẫn đến 36 thửa đất đấu giá không thành công tổ chức ngày 29/11, Giám đốc Công an TP. Hà Nội đã chỉ đạo Phòng Cảnh sát Điều tra tội phạm tham nhũng, kinh tế, buôn lậu, môi trường phối hợp các đơn vị liên quan khẩn trương điều tra xác minh, làm rõ các hành vi có dấu hiệu vi phạm pháp luật của các đối tượng. 

Đồng thời, chỉ đạo các đơn vị nghiệp vụ tăng cường rà soát, kịp thời phát hiện, đấu tranh ngăn chặn và xử lý nghiêm đối với các hành vi lợi dụng chính sách pháp luật để hoạt động vi phạm pháp luật trong lĩnh vực đấu giá tài sản nói chung và đấu giá quyền sử dụng đất nói riêng trên địa bàn thành phố.

Tối 3/12, Cơ quan Cảnh sát điều tra - Công thành phố Hà Nội đã ra Quyết định tạm giữ đối với 5 đối tượng về hành vi "Vi phạm quy định về hoạt động bán đấu giá tài sản", được quy định tại Khoản 2 Điều 218 Bộ luật Hình sự năm 2015. Cụ thể, tại vòng đấu thứ 5, các đối tượng này đã đưa ra mức giá rất cao, vượt xa giá khởi điểm; thậm chí có đối tượng còn đưa ra mức giá trên 30 tỷ đồng/m2 (cao gấp khoảng 12.000 lần mức giá khởi điểm)… Hiện nay, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an thành phố đang củng cố tài liệu, chứng cứ để khởi tố vụ án, khởi tố bị can, xử lý nghiêm các đối tượng liên quan theo quy định.

Liên quan đến việc xử lý những dấu hiệu bất thường tại một số phiên đấu giá ven đô gần đây, tháng 9 vừa qua, UBND TP. Hà Nội đã có văn bản chỉ đạo tới các sở, ngành chức năng và các địa phương. Đặc biệt, Hà Nội đã đề nghị Công an Thành phố xem xét các biện pháp nghiệp vụ để kịp thời phát hiện vi phạm về đấu giá đất; đề xuất giải pháp ngăn chặn hoặc hạn chế việc tiếp tục tham gia đấu giá với các trường hợp trả giá trúng cao bất thường rồi bỏ cọc. Đồng thời, hướng dẫn các quận, huyện thị xã có biện pháp ngăn chặn các trường hợp vi phạm quy định đấu giá không được tiếp tục tham gia đấu giá.

Mặt khác, UBND thành phố Hà Nội yêu cầu lập danh sách và công khai trên trang thông tin của các huyện, Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội các trường hợp trả giá cao hơn thị trường để trúng đấu giá nhưng không nộp tiền theo quy định gây nhiễu loạn thị trường.

Ngày 5/12, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Nguyễn Trọng Đông vừa yêu cầu các đơn vị trên phải đánh giá hiệu quả của việc giao đất có thu tiền sử dụng đất, cho thuê đất thông qua đấu giá quyền sử dụng đất; không tổ chức đấu giá các khu đất, thửa đất có giá khởi điểm thấp, không có khả năng bù đắp được chi phí, nguồn lực đầu tư tạo quỹ đất (gồm chi phí giải phóng mặt bằng, đầu tư xây dựng hạ tầng...), các khu vực có giá đất theo bảng giá của thành phố thấp hơn chi phí giải phóng mặt bằng và đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật; đề xuất chuyển mục đích sử dụng sang làm các khu tái định cư phục vụ công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng các dự án đầu tư trên địa bàn hoặc công trình công cộng phục vụ địa phương.

Đặc biệt, các sở, ngành, quận, huyện, thị xã và đơn vị liên quan phải thực hiện đúng các quy định của pháp luật, Chính phủ và UBND thành phố tại Điều 7 Quyết định số 61/2024/QĐ-UBND ngày 27/9/2024; nghiêm túc kiểm tra, rà soát, chấn chỉnh việc đấu giá quyền sử dụng đất theo Công điện số 82/CĐ-TTg ngày 21/8/2024 của Thủ tướng Chính phủ, chỉ đạo của UBND thành phố tại Văn bản số 3119/UBND-TNMT ngày 20/9/2024 và hướng dẫn của Sở Tài nguyên và Môi trường tại Văn bản số 8751/STNMT-QHKHSDĐ ngày 01/11/2024. 

Đồng thời, căn cứ thực tế tổ chức đấu giá tại địa phương và quy định của pháp luật có liên quan, chủ động đề xuất các giải pháp cụ thể (giải pháp, cách thức tổ chức thực hiện...) để kiểm soát chặt chẽ, đảm bảo đấu giá quyền sử dụng đất đúng quy định, có hiệu quả kinh tế cao theo quy định pháp luật, công khai, minh bạch.

Theo chỉ đạo của Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Nguyễn Trọng Đông, UBND các quận, huyện, thị xã báo cáo đề xuất Ban Thường vụ quận ủy, huyện uỷ, thị ủy chỉ đạo các cơ quan trong hệ thống chính trị vào cuộc, hỗ trợ các cơ quan nhà nước thực hiện các kịp thời các biện pháp, đảm bảo không phát sinh phức tạp, ổn định thị trường bất động sản trên địa bàn thành phố. Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội có trách nhiệm theo dõi, đôn đốc và tổng hợp kết quả thực hiện, báo cáo đề xuất UBND Thành phố trong tháng 02/2025.

Minh Anh