Hà Nội: Nhiều chuyển biến bứt phá trong phát triển kinh tế đô thị

Đẩy mạnh giải pháp phát triển kinh tế đô thị thành phố đến năm 2025

Với vị trí đặc biệt, Thủ đô - trung tâm hành chính, chính trị của cả nước, Hà Nội còn là nơi hội tụ các giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc; có thế mạnh trong thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao cũng như các nguồn lực đầu tư… Do đó, việc phát triển kinh tế đô thị tại Hà Nội có ý nghĩa quan trọng, không chỉ đối với Thủ đô mà còn với cả sự phát triển chung của cả nước.

Triển khai Chương trình số 03-CTr/TU, đại diện Sở Xây dựng Hà Nội (cơ quan Thường trực Ban Chỉ đạo Chương trình số 03-CTr/TU) cho biết, UBND thành phố Hà Nội đã phê duyệt Đề án phát triển kinh tế đô thị thành phố Hà Nội từ năm 2023. Trên cơ sở đánh giá thực trạng phát triển kinh tế đô thị Hà Nội giai đoạn 2016-2020, Đề án xác định các nhiệm vụ, giải pháp phát triển kinh tế đô thị thành phố đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Đây được coi là "xương sống" cho việc thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế đô thị Thủ đô theo hướng nhanh, hiệu quả, bền vững; đưa Hà Nội đến năm 2030 trở thành trung tâm, động lực thúc đẩy phát triển vùng Đồng bằng sông Hồng, Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và cả nước.

Trong đó, thực hiện chỉ tiêu "Phát triển, mở rộng 3-5 khu vực thành không gian, tuyến phố đi bộ" theo Chương trình số 03-CTr/TU, đến nay, thành phố đã hoàn thành các không gian, tuyến phố đi bộ tại Khu đô thị Nam đường Vành đai 3 - Bitexco; không gian đi bộ xung quanh Thành cổ Sơn Tây; không gian đi bộ - văn hóa khu vực phố Trần Nhân Tông và phụ cận, vườn hoa, đường dạo quanh hồ Thiền Quang...

Về phát triển khu phố ẩm thực đêm, ngày 18/1, quận Đống Đa khai trương tuyến phố ẩm thực Nguyễn Văn Tuyết. Đây là tuyến phố ẩm thực thứ 3 của Thủ đô Hà Nội (bên cạnh phố Tống Duy Tân, quận Hoàn Kiếm và Đảo Ngọc - Ngũ Xã, quận Ba Đình), cũng là tuyến phố ẩm thực đầu tiên của quận Đống Đa áp dụng phương thức thanh toán không dùng tiền mặt.

Triển khai phát triển kinh tế đêm, thực hiện chỉ đạo của UBND thành phố, Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội hiện đang hoàn thiện Đề án "Phát triển kinh tế ban đêm trên địa bàn thành phố Hà Nội".

Bên cạnh đó, thành phố Hà Nội cũng xác định tiếp tục phát triển hiệu quả, đồng bộ thị trường bất động sản là một giải pháp nhằm mang lại hiệu quả kinh tế đô thị. Theo đó, lũy kế từ năm 2021 đến hết 9 tháng của năm 2024, Sở Xây dựng Hà Nội đã xác nhận đủ điều kiện để bán nhà ở hình thành trong tương lai cho 77 dự án, cung cấp cho thị trường 39.332 sản phẩm, tương đương 4.444.693m2 sàn nhà ở.

Các phòng, ban chức năng đồng thời thực hiện rà soát, đăng tải trên Cổng thông tin điện tử của Sở danh sách các sàn giao dịch bất động sản theo quy định. Sở cũng đã kiểm tra và có văn bản xác nhận về nhà ở tại các dự án đủ điều kiện để đưa vào kinh doanh, đăng tải công khai trên website giúp người dân biết.

Ngoài ra, nhằm tiếp tục triển khai Đề án quản lý và phát triển hoạt động logistics trên địa bàn thành phố đến năm 2025, các đơn vị tiếp tục quản lý, phát huy hiệu quả của 2 trung tâm logistics đang hoạt động là Hateco (Khu công nghiệp Sài Đồng B, quận Long Biên) và Trung tâm khai thác vận chuyển khu vực phía Bắc (tại xã Kim Hoa, huyện Mê Linh).

Đồng thời, UBND thành phố Hà Nội cũng đã chấp thuận chủ trương đầu tư 3 dự án đầu tư xây dựng hạ tầng dịch vụ logistics tại huyện Gia Lâm, Hoài Đức. 9 dự án khác đang được đề xuất chủ trương đầu tư.

Đặc biệt, trong Chương trình số 03-CTr/TU còn chú trọng nội dung về cải tạo, xây dựng lại các khu chung cư cũ, nhà cũ xuống cấp; cải tạo, phục hồi nhà cổ, biệt thự cũ và các công trình kiến trúc khác xây dựng trước năm 1954 trên địa bàn thành phố.

Theo Sở Xây dựng Hà Nội, nhằm nâng cao chất lượng sống, cải tạo không gian sống, cải thiện hạ tầng, tạo ra môi trường sống trong lành và an toàn hơn cho người dân; phát triển kinh tế nhằm cải thiện diện mạo đô thị thu hút đầu tư, du lịch và tạo cơ hội việc làm; bảo tồn văn hóa, giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa lịch sử trong quy hoạch đô thị, cần xem xét đến các yếu tố: Quy hoạch đồng bộ: cần có kế hoạch chi tiết về quy hoạch đô thị, bao gồm hạ tầng giao thông, công viên, khu vui chơi, và không gian công cộng; Phát triển bền vững: tích hợp các yếu tố bảo vệ môi trường, sử dụng năng lượng tái tạo, và quản lý tài nguyên nước; Tham gia của cộng đồng: khuyến khích sự tham gia của người dân trong quá trình quy hoạch và cải tạo, lắng nghe ý kiến của họ để đáp ứng nhu cầu thực tế.

Phát triển kinh tế đô thị là trụ cột kinh tế Thủ đô

Trong định hướng phát triển kinh tế đến năm 2030 và các năm tiếp theo, thành phố Hà Nội xác định "Phát triển kinh tế đô thị là trụ cột kinh tế Thủ đô".

Nhiều chuyên gia cho rằng, phát triển kinh tế đô thị là trụ cột kinh tế Thủ đô trên cơ sở phát triển các hoạt động thương mại, các dịch vụ đô thị, dịch vụ công và kinh tế ban đêm gắn với phát triển du lịch. Kinh tế đô thị không phải là một ngành, lĩnh vực độc lập mà là kết quả tổng hợp của các hoạt động đô thị mang lại, trước hết nhằm đáp ứng những yêu cầu cuộc sống, sinh hoạt của người dân trên cơ sở lựa chọn phương án khai thác, sử dụng một cách hiệu quả nhất các nguồn lực đô thị hữu hạn. Đến lượt mình, kinh tế đô thị lại tạo nên nguồn lực, tạo sự hấp dẫn và cơ hội thu hút đầu tư, việc làm và tạo nên sức mạnh kinh tế của đô thị.

Theo UBND thành phố Hà Nội, thành phố phấn đấu giai đoạn từ nay đến năm 2030, tốc độ tăng trưởng các ngành dịch vụ ở mức từ 9,5-10%/năm, tỷ trọng các ngành dịch vụ chiếm 65,17% trong tổng GRDP của thành phố.

Mục tiêu chung thành phố đưa ra là đẩy mạnh thương mại trở thành ngành có giá trị gia tăng cao, phát triển theo hướng văn minh, hiện đại; có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của thành phố; góp phần xây dựng Hà Nội trở thành trung tâm thương mại, trung tâm giao dịch quốc tế, là động lực thúc đẩy phát triển vùng Đồng bằng sông Hồng, vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và cả nước; đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững và hội nhập quốc tế.

Ngoài ra, một số chuyên gia cũng cho rằng, Thủ đô Hà Nội với sứ mệnh làm hình mẫu đi đầu của cả nước, nên định hướng phát triển tất cả các ngành, lĩnh vực phải hướng đến đi đầu các xu thế phát triển của thời đại là chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, phát triển kinh tế số và kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ. Các xu hướng trên được phát triển dựa trên cơ sở chuyển đổi số, hình thành trung tâm dữ liệu và điều hành thông minh, phát triển một hệ thống hạ tầng thông minh đồng bộ cùng với thiết lập một hệ sinh thái cho phát triển kinh tế số - xanh - tuần hoàn và chia sẻ.

Đây không chỉ là yêu cầu mà còn là con đường giúp cho Hà Nội có thể tạo ra những bứt phá phát triển nhảy vọt. Thêm vào đó là nơi có lợi thế về nguồn nhân lực chất lượng cao, nơi hội tụ của các chuyên gia, nhà khoa học hàng đầu của đất nước, cùng với những lợi thế về địa kinh tế và môi trường thể chế, Hà Nội hoàn toàn có cơ sở để đi đầu không chỉ trong nước mà có thể giữ vai trò là hình mẫu trong khu vực về phát triển Thủ đô xanh, thông minh với sức mạnh của kinh tế số, kinh tế tuần hoàn và kinh tế chia sẻ.

Đánh giá hiện trạng phát triển kinh tế đô thị thành phố Hà Nội hiện nay, bà Nguyễn Thị Diễm Hằng, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội nhận định, cơ cấu kinh tế khu vực đô thị ngày càng chuyển dịch theo hướng hiện đại. Ngành dịch vụ chiếm tỷ trọng lớn nhất, từ 70% đến 90%, thể hiện đầy đủ đặc trưng của đô thị Hà Nội, điển hình là các quận nội đô. Một số quận mới thành lập cũng có tốc độ chuyển dịch cơ cấu kinh tế nhanh theo hướng tăng tỷ trọng dịch vụ, công nghiệp. Một số ngành trọng điểm trong kinh tế đô thị cũng được xác lập và phát triển.

Ngoài ra, thương mại điện tử, bán lẻ hiện đại qua hệ thống siêu thị, trung tâm thương mại, cửa hàng tiện lợi phát triển tốt đã thể hiện rõ vai trò bảo đảm cung cầu hàng hóa, phục vụ nhu cầu mua sắm của người dân Thủ đô, dần thay thế cho loại hình tạp hóa truyền thống…

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia kinh tế cũng đã chỉ ra, tăng trưởng kinh tế đô thị Hà Nội chưa thực sự bền vững, thể hiện ở tốc độ tăng không đều qua các năm. Tốc độ tăng giá trị tăng thêm ngành dịch vụ ở nhiều quận còn thấp. Các ngành dịch vụ chất lượng cao chậm phát triển, chưa đáp ứng kịp yêu cầu phát triển chung theo tiến trình hội nhập quốc tế cũng như chưa phát huy được tiềm năng thế mạnh của khu vực đô thị.

Các mô hình kinh tế đặc trưng của Hà Nội như kinh tế đêm, kinh tế chia sẻ, các mô hình kinh doanh mới phát triển còn mang tính tự phát, tồn tại nhiều bất cập và việc khai thác còn khiêm tốn, hiệu quả chưa cao.

Trong bối cảnh đó, nhìn lại Nghị quyết số 06-NQ/TƯ ngày 24/1/2022 của Bộ Chính trị về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, có thể thấy rõ vai trò quan trọng của phát triển đô thị nói chung và kinh tế đô thị nói riêng giai đoạn tới để phục vụ các mục tiêu phát triển bền vững của đất nước.

Nghị quyết số 15-NQ/TƯ ngày 5/5/2022 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 cũng đặt ra cho Hà Nội nhiều chỉ tiêu phát triển rất cao về tăng trưởng kinh tế, nâng cao thu nhập người dân, xây dựng Thủ đô văn hiến - văn minh - hiện đại.

Đặc biệt, Hà Nội phấn đấu đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 phát triển công nghiệp có chọn lọc gắn với nâng cao chất lượng tăng trưởng, năng suất lao động, trình độ công nghệ và năng lực cạnh tranh; gia tăng tỉ lệ giá trị nội địa trong sản xuất các ngành công nghiệp; xây dựng môi trường thuận lợi cho hoạt động đầu tư và phát triển công nghiệp của các thành phần kinh tế; thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ ngành công nghiệp và đổi mới sáng tạo; chú trọng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và năng lực quản lý, điều hành ngành công nghiệp; đưa ngành nông nghiệp phát triển hiện đại, bền vững, trở thành một trong những tỉnh, thành phố có nền nông nghiệp công nghệ cao của cả nước. Nông thôn không còn hộ nghèo và trở thành "nơi đáng sống", văn minh, xanh, sạch, đẹp với điều kiện sống, thu nhập dân cư nông thôn tiệm cận và kết nối chặt chẽ, hài hòa với đô thị.

Trước những yêu cầu cao và cấp bách trên, kinh tế đô thị Hà Nội trong giai đoạn tới cần có những bước phát triển đột phá theo hướng văn minh, hiện đại, thông minh, mang lại sự thay đổi vượt bậc. Theo các chuyên gia, Hà Nội đã hoàn thiện đồng bộ hệ thống công cụ pháp lý để phát triển Thủ đô theo đúng định hướng. Trong đó, định hướng phát triển không gian tổng thể và mỗi khu vực phát triển đô thị sẽ được cụ thể hóa, góp phần nâng cao chất lượng đô thị, phù hợp với điều kiện hạ tầng, gắn với nâng cao hiệu quả kinh tế đô thị, cải thiện chất lượng sống của người dân. Định hướng này cũng sẽ mở ra các không gian phát triển kinh tế đô thị mới cho thành phố.

Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Võ Nguyên Phong cho biết, trong năm 2025, Sở Xây dựng đặt ra những mục tiêu tổng quát như sau: Hoàn thành nhiệm vụ được giao tại Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Thành phố lần thứ XVII; Tập trung triển khai các Chương trình công tác, chương trình hành động năm 2025 của Thành ủy, UBND Thành phố trong đó tập trung vào tổ chức tổng kết Chương trình số 03-CTr/TU của Thành ủy.

Trong năm 2025, Sở Xây dựng Hà Nội thực hiện chủ đề công tác là thành phố Hà Nội "Kỷ cương, trách nhiệm, hành động, sáng tạo, phát triển", để hoàn thành các chỉ tiêu thuộc lĩnh vực hạ tầng kỹ thuật đô thị, quản lý và phát triển nhà ở được giao. Trong đó, tập trung vào các giải pháp để nâng cao tỉ lệ nước thải đô thị được xử lý, tỉ lệ cấp nước sạch nông thôn, diện tích nhà ở bình quân đầu người; giảm các điểm úng ngập trên địa bàn thành phố; tăng cường công tác quản lý hạ tầng kỹ thuật đô thị, quản lý hoạt động xây dựng, quản lý nhà ở và trật tự xây dựng trên địa bàn Thành phố Hà Nội.

Bước vào năm 2025, phấn đấu đạt được các chỉ tiêu của Chương trình số 03-CTr/TU, các đơn vị chức năng sẽ không ngừng nỗ lực để đô thị Hà Nội ngày càng được chỉnh trang, mở ra nhiều không gian phát triển kinh tế đô thị quy mô, đặc sắc và vượt trội để vươn xa, xứng đáng vai trò đầu tàu dẫn dắt trong tiến trình cùng đất nước phát triển phồn vinh, hạnh phúc.

Có thể nói, với những định hướng nói trên, quy hoạch sẽ mở ra nhiều không gian phát triển kinh tế đô thị quy mô, đặc sắc, vượt trội. Ngược lại kinh tế đô thị sẽ là động lực để nâng cao chất lượng đô thị hóa, để đô thị phát triển mạnh mẽ và bền vững. 

Thùy Chi