Kỷ niệm 10 năm Nghi lễ và trò chơi Kéo co được ghi danh Di sản văn hóa phi vật thế đại diện của nhân loại

Chương trình Kỷ niệm sẽ diễn ra với với hai sự kiện chính là Hội thảo quốc tế "Một thập kỷ bảo vệ và phát huy Nghi lễ và trò chơi Kéo co" và Hoạt động giao lưu, trình diễn thực hành với sự tham gia của các đoàn quốc tế và 8 cộng đồng thực hành di sản từ các tỉnh, thành phố trong nước.

Ngày 02/12/2015, tại Phiên họp lần thứ 10 của Ủy ban Liên Chính phủ về Bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể của UNESCO tổ chức tại Windhoek (Namibia), Nghi lễ và trò chơi Kéo co ở Việt Nam, Campuchia, Hàn Quốc và Philippines đã chính thức được ghi danh vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Các địa phương có di sản tham gia hồ sơ ghi danh năm 2015 bao gồm các tỉnh Lào Cai, Vĩnh Phúc (nay là Phú Thọ), Bắc Ninh và TP. Hà Nội.

Nghi lễ và trò chơi Kéo co là thực hành văn hóa có ở nhiều nơi trên thế giới. Ở châu Á, đặc biệt là ở các vùng văn minh nông nghiệp có lịch sử lâu đời như Đông Bắc và Đông Nam A. kéo co thường diễn ra vào mùa xuân, thời điểm khởi đầu cho một chu kỳ canh tác mới.

Kéo co vừa là trò chơi hấp dẫn trong ngày hội, vừa là nghi lễ linh thiêng gắn với ước vọng mưa thuận gió hòa và mùa màng bội thu. Sự cạnh tranh và sức mạnh thể hiện trong kéo co biểu trưng cho các thế lực tự nhiên ảnh hưởng lớn tới nông nghiệp là mặt trời, đất và nước. Cùng với những điểm tương đồng, tùy vào khí hậu và môi trường, các hình thức thực hành Nghi lễ và trò chơi Kéo co ở từng nơi mang những đặc điểm riêng biệt, thể hiện sự đặc trưng và tính sáng tạo riêng.

Tại Việt Nam, Nghi lễ và trò chơi Kéo co chủ yếu tập trung ở các cộng đồng người Việt ở đồng bằng sông Hồng, Bắc Trung Bộ và các dân tộc thiểu số miền núi phía Bắc như người Tày, Thái, Giáy,...

Các hình thức kéo co ở Việt Nam rất đa dạng tùy theo vùng miễn và dân tộc. Dây kéo co có nhiều loại như dây song, mây, dây cây rừng hoặc cây tre. Tên gọi di sản do vậy cũng rất phong phú, như kéo co (Hữu Chấp), kéo co ngồi (Long Biên), kéo mỏ (Xuân Lai, Ngải Khê), kéo song (Hương Canh), nhanh vai (dân tộc Tày), so vai (dân tộc Giáy), na bai (dân tộc Thái), v.v. Tư thế kéo co cũng có nhiều hình thức như đứng, ngồi, nằm,...

Sau 10 năm ghi danh, số lượng các cộng đồng thực hành di sản kéo co ngày càng gia tăng, tích cực tham gia vào các hoạt động giao lưu trình diễn trong và ngoài nước.

Từ sáu (06) cộng đồng tham gia hồ sơ ghi danh UNESCO năm 2015, cho đến nay ở Việt Nam đã có thêm bốn (04) cộng đồng tham gia vào mạng lưới cộng đống di sán kéo co.

Dù đã tham gia ghi danh UNESCO hay chưa, các cộng đồng kéo co tại Việt Nam đã và đang tích cực tham gia kết nối, giao lưu học hỏi trong và ngoài nước.

Có thể nói, việc ghi danh Nghi lễ và trò chơi Kéo co vào Danh sách Đại diện đã đem lại niềm tự hào lớn lao cho các cộng đồng thực hành tại Việt Nam, đồng thời nâng cao nhận thức, trách nhiệm của xã hội về tầm quan trọng của việc giữ gìn bản sắc văn hóa riêng trong bức tranh đa dạng, phong phú của loại hình di sản văn hóa phi vật thể này. Việc giao lưu trình diễn, học hỏi giữa các cộng đồng cũng mở ra nhiều cơ hội và điều kiện để di sản lan tỏa rộng khắp, các cộng đồng được giao lưu văn hóa, trình diễn và quảng bá di sản, từ đó góp phần bảo tồn và phát huy một cách bền vững.

Hội thảo quốc tế "Một thập kỷ bảo vệ và phát huy Nghi lễ và trò chơi Kéo co" sẽ diễn ra ngày 15/11/2025, tại Hội trường Đảng ủy phường Long Biên (195 đường Thạch Bàn, phường Long Biên, Tp. Hà Nội).

Hội thảo là diễn đàn giao lưu và trao đổi học thuật quốc tế, quy tụ hơn 250 đại biểu, đại diện cho cơ quan, tổ chức và cá nhân trong và ngoài nước (Hàn Quốc, Campuchia), các nhà quản lý, nghiên cứu, chuyên gia và cộng đồng nắm giữ thực hành Nghi lễ và trò chơi Kéo co đến từ nhiều địa phương: Hà Nội, Bắc Ninh, Lào Cai, Phú Thọ, Ninh Bình… Ngoài ra còn có sự hiện diện của đại diện các tổ chức quốc tế, đại sứ quán Campuchia, Hàn Quốc, Philippines, các viện nghiên cứu, trường đại học…

Hội thảo là cơ hội để nhìn lại quá trình một thập kỷ gìn giữ, trao truyền và phát huy giá trị di sản, từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm trong hợp tác, sáng tạo văn hóa và trách nhiệm chung trong bảo vệ di sản đa quốc gia. Đây cũng là cơ hội để các đại diện cộng đồng thực hành di sản Việt Nam chia sẻ những kinh nghiệm, nhận diện các thách thức và để ra định hướng phát huy giá trị di sản trong đời sống đương đại, từ việc duy trì nghi lễ tại đình, đền, miếu đến việc lồng ghép vào hoạt động giáo dục, du lịch và giao lưu văn hóa.

Minh Thư