Nguồn mô ghép giác mạc vẫn còn hạn chế

Theo số thống kê của Bộ Y tế, Việt Nam hiện có khoảng 2 triệu người mù lòa, chủ yếu do đục thủy tinh thể, glocom, mắt hột và sẹo giác mạc, trong đó, mù do sẹo giác mạc chiếm 5,6%.

Đặc biệt, với đặc thù khí hậu nhiệt đới, cùng tỷ lệ lao động nông nghiệp cao, khiến tình trạng loét giác mạc phổ biến ở nước ta. Dù được điều trị kịp thời, người bệnh vẫn dễ để lại sẹo, suy giảm thị lực, thậm chí mất thị lực ở những ca nặng không đáp ứng điều trị.

Hiện nay, nước ta có khoảng hơn 300.000 người mù do các bệnh lý giác mạc. Mỗi năm, số người mù do bệnh giác mạc tăng thêm 15.000 người. Danh sách chờ ghép vào khoảng 1.000 bệnh nhân. Dù phần lớn có thể phục hồi thị lực nhờ ghép giác mạc đạt chuẩn nhưng vấn đề nảy sinh là nguồn mô hiện vẫn hạn chế, chưa đáp ứng nhu cầu điều trị trên diện rộng.

Tại lễ kỷ niệm 15 năm thành lập Bệnh viện Đông Đô diễn ra ngày 5/12, Ths.BS Đinh Thị Phương Thủy, Giám đốc điều hành Bệnh viện Đông Đô cho biết, những năm gần đây, Bệnh viện Đông Đô có tiếp nhận, điều trị và phẫu thuật cho rất nhiều những trường hợp mắc các bệnh lý về mắt, đem ánh sáng trở lại cho người bệnh.

Tuy nhiên, đối với những bệnh nhân có bệnh lý giác mạc cần phải thực hiện phẫu thuật ghép mới có thể điều trị được thì việc thiếu nguồn mô là một khó khăn lớn cho các bác sĩ điều trị và buộc phải trì hoãn hoặc chuyển đến các Bệnh viện Trung ương xếp hàng chờ đợi.

Từ thực tế ấy, tháng 9/2025, Bộ Y tế chính thức cấp phép cho Bệnh viện Đông Đô vận hành ngân hàng mô, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc phát triển mạng lưới ghép mô tại Việt Nam và nâng cao chất lượng chăm sóc nhãn khoa, đáp ứng nhu cầu điều trị ngày càng tăng của người bệnh.

Trung tâm Ngân hàng mô của Bệnh viện Đông Đô sẽ đảm nhiệm trọn vẹn chuỗi quy trình theo chuẩn quốc tế—từ tiếp nhận, sàng lọc, kiểm định chất lượng, bảo quản, truy vết đến phân phối mô cho lâm sàng. Hệ thống kho lưu trữ đạt chuẩn, quy trình vận hành được chuẩn hóa cùng nền tảng quản trị dữ liệu số giúp bảo đảm an toàn sinh học, duy trì tính toàn vẹn mô và khả năng truy xuất nguồn gốc.

Đây là nền tảng quan trọng để triển khai các kỹ thuật ghép tiên tiến (trong đó có ghép giác mạc), rút ngắn thời gian chờ, tăng khả năng tiếp cận và nâng độ tin cậy kết quả điều trị cho người bệnh.

Không chỉ giác mạc, Ngân hàng mô còn lưu trữ và bảo quản màng ối từ sản phụ khỏe mạnh sau sinh—nguồn mô quý cho điều trị các bệnh lý bề mặt giác mạc và nhiều tình huống cấp cứu phức tạp.

Theo các chuyên gia, việc chủ động nguồn giác mạc và màng ối giúp các bệnh viện ứng phó nhanh với các ca cấp cứu tổn thương bề mặt nhãn cầu, giảm phụ thuộc vào nguồn mô bên ngoài, tăng tỷ lệ thành công của ghép và các điều trị chuyên sâu, mở cơ hội phục hồi cho những bệnh nhân tưởng chừng không còn hy vọng.

Hệ thống lưu trữ của Ngân hàng mô này được vận hành hoàn toàn tự động, mã hóa và bảo mật theo chuẩn quốc tế. Đây là bước tiến mang tính hệ thống với kỳ vọng chủ động tiếp cận nguồn giác mạc, màng ối hiến tặng và từng bước giải quyết tình trạng khan hiếm mô ghép kéo dài nhiều năm nay ở nước ta.

Hiền Minh