Nhu cầu về sản phẩm thiết kế sáng tạo ngày càng gia tăng

Thành phố Hà Nội là địa phương hội tụ nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển sản phẩm thiết kế sáng tạo. Trước hết, Thủ đô sở hữu hệ thống di sản văn hóa phong phú, đa dạng, từ kiến trúc đô thị, không gian phố cổ đến các làng nghề truyền thống và các giá trị văn hóa phi vật thể. Đây là nguồn "chất liệu" đặc sắc để các nhà thiết kế khai thác, sáng tạo và chuyển hóa thành sản phẩm mang bản sắc riêng.

Mạng lưới làng nghề truyền thống với nhiều nghề thủ công tiêu biểu như gốm, lụa, mây tre đan, sơn mài, khảm trai… không chỉ lưu giữ tinh hoa văn hóa, mà còn là không gian sáng tạo giàu tiềm năng. Khi kết hợp kỹ thuật thủ công truyền thống với tư duy thiết kế hiện đại, các sản phẩm làng nghề có thể vượt khỏi khuôn khổ hàng lưu niệm, trở thành sản phẩm thiết kế có giá trị cao, đáp ứng nhu cầu của thị trường trong và ngoài nước.

Bên cạnh đó, Hà Nội là trung tâm đào tạo, tập trung đông đảo đội ngũ nhân lực sáng tạo, từ nhà thiết kế, nghệ sĩ, kiến trúc sư đến các chuyên gia truyền thông, công nghệ. Đây là lợi thế quan trọng giúp Thủ đô hình thành cộng đồng sáng tạo năng động, có khả năng nắm bắt nhanh xu hướng thị trường và đổi mới tư duy thiết kế.

Ông Nguyễn Đình Thắng, Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội cho rằng, cùng với lợi thế về làng nghề và số lượng các sản phẩm làng nghề tiêu biểu, thì điểm lợi thế nữa của Hà Nội nằm ở việc Thành phố đã xây dựng được mạng lưới Trung tâm thiết kế, sáng tạo, giới thiệu sản phẩm gắn với làng nghề, tuyến du lịch, kết hợp chuyển đổi số và tạo ra điểm văn hoá - sáng tạo, biến trung tâm này thành nơi hội tụ các sản phẩm làng nghề, trải nghiệm, du lịch…

Qua đó, nâng cao giá trị sản phẩm, phát huy hiệu quả đầu tư, tạo điều kiện để sản phẩm OCOP, sản phẩm làng nghề tiếp cận thị trường một cách linh hoạt hơn, không chỉ trong phạm vi Hà Nội, còn hướng tới thị trường trong nước và quốc tế.

Nhận thức được điều đó, hằng năm, thành phố Hà Nội đều tổ chức Cuộc thi Thiết kế mẫu sản phẩm thủ công mỹ nghệ nhằm tìm kiếm các mẫu thiết kế xuất sắc nhất.

Theo Sở Công Thương Hà Nội, trong năm 2025, với chủ đề "Nâng tầm sáng tạo-lan tỏa tinh hoa-vươn mình hội nhập", cuộc thi Thiết kế mẫu sản phẩm thủ công mỹ nghệ đã thu hút 161 tổ chức, cá nhân, nghệ nhân tham gia dự thi với tổng số 381 sản phẩm, bộ sản phẩm, thể hiện sức hút của cuộc thi và sự sáng tạo không ngừng của các nghệ nhân trên địa bàn Thành phố.

Qua đôi bàn tay tài hoa và sự sáng tạo miệt mài, bộ bình sơn mài Hoa sen của nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát (phường Tùng Thiện), bộ đôi lộc bình Công danh phú quý của nghệ nhân Nguyễn Phương Nam (xã Bát Tràng) hay hộp vuông "Hồn tre Việt" của nghệ nhân Nguyễn Văn Vinh (xã Phú Nghĩa)… đã đoạt Giải nhất của từng nhóm ngành sản phẩm tham gia cuộc thi.

Nhờ sự kết hợp sáng tạo từ chất liệu mới hoặc nhiều loại nguyên liệu trên cùng một sản phẩm, ứng dụng khoa học-công nghệ vào thiết kế, chế tác đã tạo ra những mẫu sản phẩm vừa mang "hơi thở" hiện đại, vừa có giá trị nghệ thuật, thẩm mỹ cao và đậm chất ứng dụng.

Không chỉ chọn ra được những sản phẩm chất lượng, các cuộc thi còn đón nhận được nhiều ý kiến đóng góp quan trọng từ các chuyên gia, từ đó, giúp tạo ra những sản phẩm có thiết kế mới, sáng tạo, có giá trị kinh tế, mỹ thuật cao, phù hợp thị hiếu khách hàng.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, việc "nâng cấp" mẫu mã sản phẩm làng nghề, nhất là ở những dòng sản phẩm truyền thống đòi hỏi kỹ thuật cao, vẫn còn hạn chế. Điểm yếu chung là thiếu đổi mới trong thẩm mỹ và ý tưởng thiết kế. Nhiều sản phẩm chỉ thay đổi phần trang trí, giữ nguyên hình dáng truyền thống, dẫn đến giá trị sáng tạo chưa được phát huy. Một số nghệ nhân còn chạy theo xu hướng cầu kỳ, tạo hình nặng nề, thiếu tính ứng dụng.

Do đó, thời gian tới, các làng nghề cần có chiến lược rõ ràng trong tổ chức sản xuất, ứng dụng công nghệ và đổi mới thiết kế để nâng cao năng lực cạnh tranh.

Có thể thấy, việc thiết kế sáng tạo không chỉ là lĩnh vực giàu tiềm năng kinh tế, mà còn là phương thức hiệu quả để lan tỏa giá trị văn hóa và nâng cao hình ảnh Thủ đô. Việc đón đầu xu thế thị trường, khai thác hiệu quả lợi thế về văn hóa, con người và hệ sinh thái sáng tạo sẽ giúp Hà Nội tạo ra những sản phẩm thiết kế mang dấu ấn riêng, có sức cạnh tranh cao.

Khi thiết kế sáng tạo gắn chặt với thị trường và bản sắc, sản phẩm của Thủ đô không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn có cơ hội vươn ra thị trường khu vực và quốc tế, góp phần đưa công nghiệp văn hóa trở thành một trụ cột quan trọng trong chiến lược phát triển bền vững của Hà Nội.

DA