Quản lý, khai thác và gìn giữ giá trị văn hoá khu phố cũ, phố cổ

25/03/2023 7:35 AM

(Chinhphu.vn) - Quận Hoàn Kiếm đã và đang triển khai các hoạt động, dự án vừa đảm bảo giữ gìn và phát huy các giá trị di sản, vừa góp phần phát triển văn hóa, kinh tế, du lịch, tăng cường các không gian văn hóa cộng đồng của nhà cổ, phố cổ Hà Nội.

Khu phố cổ trở thành điểm đến hấp dẫn với du khách

Quận Hoàn Kiếm là trung tâm hành chính - chính trị, kinh tế, văn hóa của Thủ đô Hà Nội, gắn liền với lịch sử hình thành và phát triển của Thăng Long - Hà Nội ngàn năm văn hiến. Địa bàn quận Hoàn Kiếm chứa đựng một kho tàng giá trị di sản văn hóa vật thể với đầy đủ các loại hình tôn giáo, tín ngưỡng: Đình, đền, chùa, hội quán..., cũng như các giá trị phi vật thể đa dạng, hấp dẫn như lễ hội truyền thống đền Bạch Mã, đình Yên Thái, Lễ hội Kim hoàn...

Bà Trần Thị Thuý Lan, Phó Trưởng ban Ban Quản lý hồ Hoàn Kiếm và phố cổ Hà Nội cho biết, với những giá trị di sản còn hiện hữu, khu Phố cổ Hà Nội thu hút một lượng lớn du khách trong và ngoài nước khi đến Hà Nội. Chính vì vậy, việc bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di sản khu Phố cổ Hà Nội luôn nhận được sự quan tâm của các cấp chính quyền cũng như các nhà khoa học và của cả cộng đồng.

Bà Trần Thị Thuý Lan cho biết, trong thời gian qua, công tác bảo tồn, tôn tạo, phát huy các giá trị di sản trong khu Phố cổ Hà Nội và khu vực hồ Hoàn Kiếm đã đạt được một số kết quả nhất định.

Các giá trị di sản vật thể luôn được quan tâm bảo tồn, tôn tạo (giải phóng mặt bằng, trùng tu, tôn tạo 22 di tích; bảo tồn được 24 nhà ở có giá trị); các giá trị di sản phi vật thể được phục hồi và phát huy (khôi phục 14 lễ hội, gồm 7 lễ hội cấp quận và 7 lễ hội cấp phường); hệ thống hạ tầng kỹ thuật đô thị được quan tâm đầu tư, cải tạo, chỉnh trang theo hướng văn minh, chất lượng cao (cải tạo, lát vỉa hè 79/79 tuyến phố bằng đá tự nhiên kết hợp với hạ ngầm các đường thoát nước; thanh thải, sắp xếp đường dây, cáp đi nổi trên 79 tuyến phố trong khu Phố cổ; chỉnh trang mặt đứng gần 50 tuyến phố...).

Diện mạo khu Phố cổ Hà Nội và khu vực hồ Hoàn Kiếm đã có nhiều đổi thay ngày càng khang trang, sạch đẹp, góp phần phát triển kinh tế, xã hội, trở thành điểm đến hấp dẫn với du khách trong và ngoài nước, góp phần ổn định cho nguồn thu ngân sách quận.

Trong thời gian qua, Ban Quản lý hồ Hoàn Kiếm và phố cổ thường xuyên tổ chức các chương trình, hoạt động về văn hóa, nghệ thuật tại các điểm di tích, tập trung giới thiệu nếp sống của người Hà Nội xưa, khôi phục lễ hội nghề kim hoàn, tổ chức các buổi biểu diễn âm nhạc truyền thống định kì, trưng bày giới thiệu các làng nghề truyền thống gắn với phố nghề chuyên doanh trong khu Phố cổ.

Các chương trình này đều có sự tham gia tích cực của cộng đồng, góp phần quản lý, bảo tồn di sản văn hóa khu phố cổ một cách bền vững và lâu dài, nhận thức của người dân được nâng cao, du khách trong và ngoài nước có những hiểu biết cơ bản về di sản, về quyết tâm bảo vệ khu Phố cổ Hà Nội của chính quyền quận Hoàn Kiếm.

Hiện nay, nhiều di tích và không gian đô thị trong khu Phố cổ Hà Nội, sau khi tu bổ, tôn tạo đã trở thành nơi sinh hoạt văn hóa, giao lưu nghệ thuật, tổ chức triển lãm, hội thảo, tọa đàm giới thiệu nghề truyền thống gắn với phố nghề, làng nghề, góp phần phát huy giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của khu Phố cổ Hà Nội, tiêu biểu như: Ngôi nhà Di sản 87 Mã Mây, đình Kim Ngân 42 hàng Bạc, Trung tâm Giao lưu Văn hóa Phố cổ Hà Nội 50 Đào Duy Từ, Đền Quan đế 28 Hàng Buồm, đình Đồng Lạc 38 Hàng Đào, Trung tâm Văn hóa Nghệ thuật (Hội quán Quảng Đông) 22 Hàng Buồm, đình Nam Hương 75 Hàng Trống,v.v.

Với nhiệm vụ được giao là cơ quan thường trực quản lý và tổ chức các không gian đi bộ, Ban quản lý hồ Hoàn Kiếm và Phố cổ Hà Nội trong thời gian qua đã tích cực triển khai áp dụng tốt xu hướng linh hoạt - đa chức năng trong việc tổ chức không gian đi bộ phục vụ cộng đồng. Tại các không gian này, Ban đã phối hợp với nhiều tổ chức và cá nhân triển khai thực hiện nhiều hoạt động văn hóa nghệ thuật. Các hoạt động tại các không gian đi bộ đã có tác dụng phát huy giá trị của Di tích quốc gia đặc biệt Hồ Hoàn Kiếm, di tích Quốc gia khu phố cổ Hà Nội.

Trong thời gian qua, trung bình mỗi ngày cuối tuần có khoảng 20.000 lượt khách đến với không gian phố đi bộ. Qua đó, góp phần đưa lượng khách du lịch quốc tế có lưu trú tại quận Hoàn Kiếm tăng nhanh. Phố đi bộ trở thành điểm đến văn hóa; đồng thời đóng góp rất lớn vào sự phát triển thương mại, du lịch, dịch vụ của quận Hoàn Kiếm nói riêng, thành phố Hà Nội nói chung.

Các không gian đi bộ trong thời gian qua tại quận Hoàn Kiếm đã làm gia tăng cơ hội phát triển thương mại và du lịch. Kinh tế dân sinh tăng, tăng thu ngân sách, địa phương có nhiều nguồn lực để đầu tư phát triển, nâng cao đời sống xã hội, đồng thời với khai thác lợi thế của khu đô thị di sản là giải pháp tích cực và bền vững để bảo vệ tốt hơn những di sản cảnh quan kiến trúc, thiên nhiên, lịch sử của quận Hoàn Kiếm.

Tất cả các hoạt động kể trên vừa giúp lưu giữ các giá trị vật thể, phi vật thể của khu Phố cổ Hà Nội, vừa góp phần phát triển kinh tế, xã hội, ổn định cho nguồn thu ngân sách quận.

Tôn tạo và phát huy giá trị di sản của không gian phố cũ

Quận Hoàn Kiếm không chỉ có khu Phố cổ Hà Nội là di sản cấp quốc gia, mà còn có khu vực mang đặc trưng kiến trúc kiểu Pháp mà chúng ta hay gọi là khu phố cũ. Diện mạo khu phố cũ bị tác động bởi thời gian, khí hậu, thời tiết, do quá trình đô thị hóa, sự phát triển kinh tế, gia tăng dân số.... Nhiều công trình bị xuống cấp nghiêm trọng, có nguy cơ sụp đổ, gây nguy hiểm cho người sử dụng.

Để cụ thể hóa bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di sản của không gian phố cũ, UBND quận Hoàn Kiếm đã xây dựng kế hoạch và giao Ban quản lý hồ Hoàn Kiếm và Phố cổ Hà Nội tiến hành trùng tu, tôn tạo một số công trình mang giá trị kiến trúc Pháp với mục tiêu cố gắng gìn giữ những di sản quý báu - dấu ấn của lịch sử phát triển đô thị Thủ đô, cải tạo bộ mặt đô thị, đảm bảo an toàn cho người sử dụng, mang lại điều kiện sinh hoạt tốt hơn cho cộng đồng và góp phần phát triển kinh tế, du lịch chung của Thành phố. Nguyên tắc thực hiện trùng tu các di sản này là giữ tối đa yếu tố gốc, khôi phục những yếu tố có giá trị đã bị thay đổi, biến mất trên cơ sở khoa học.

Ban quản lý đã thực hiện dự án thí điểm cải tạo đoạn phố Tạ Hiện với kiến trúc Việt Nam và Pháp vào năm 2010, Dự án cải tạo 40 phố Lãn Ông với hai khối nhà Pháp năm 2014. Đồng thời, trong thời gian từ năm 2019 đến nay, Ban quản lý tập trung nguồn lực, nguồn kinh phí để trùng tu, tôn tạo các công trình kiến trúc Pháp như trụ sở Công an quận Hoàn Kiếm (số 2 phố Tràng Thi), trụ sở Công an phường Cửa Đông (số 18 phố Nguyễn Quang Bích), trường Mầm non 1-6 (số 23 Nguyễn Quang Bích), trường Trung học cơ sở Trưng Vương (26 Hàng Bài)…

Các dự án hoàn thành đã đem lại diện mạo mới cho những công trình mang dấu ấn kiến trúc của một thời, qua đó để giới thiệu, quảng bá giá trị di sản của Hà Nội đến nhân dân.

Hiện nay, Ban quản lý hồ Hoàn Kiếm và phố cổ Hà Nội đang tiếp tục tiến hành cải tạo kiến trúc, cảnh quan phố Tràng Tiền và triển khai dự án trùng tu biệt thự mẫu tại số 49 phố Trần Hưng Đạo - 46 phố Hàng Bài. Dự án trùng tu biệt thự mẫu 49 Trần Hưng Đạo - hồi sinh một di sản kiến trúc Pháp được nghiên cứu từ năm 2016, trong khuôn khổ hợp tác giữa thành phố Hà Nội và vùng Ile-de-France, quận Hoàn Kiếm và Cơ quan hợp tác quốc tế vùng Ile-de-France (PRX). Sau khi hoàn thành, quận Hoàn Kiếm sẽ phát huy giá trị công trình trở thành Trung tâm giao lưu văn hóa khu phố cũ của Hà Nội.

Các dự án đã bước đầu đem lại diện mạo mới cho khu phố cũ, cải thiện điều kiện làm việc, kinh doanh tốt hơn. Tuy nhiên, cần xác định đây mới chỉ là những bước đi ban đầu, công việc trùng tu các công trình có giá trị kiến trúc Pháp còn cần nhiều thời gian, cần sự tham gia, ủng hộ của các cấp ngành, của toàn xã hội.

Để nâng cao hiệu quả công tác quản lý, khai thác, gìn giữ giá trị văn hóa khu phố cũ, phố cổ trong bối cảnh tái thiết đô thị, Ban quản lý hồ Hoàn Kiếm và phố cổ Hà Nội đã đề xuất một số giải pháp gìn giữ giá trị văn hóa khu phố cũ, phố cổ.

Quản lý, khai thác và gìn giữ giá trị văn hoá khu phố cũ, phố cổ

Khu phố cổ trở thành điểm đến hấp dẫn với du khách

Tôn tạo và phát huy giá trị di sản của không gian phố cũ

Hà Nội ban hành quy chế quản lý phố đi bộ hồ Hoàn Kiếm và phụ cận

Hà Nội sẽ thí điểm bổ sung cây xanh ở phố cổ, phố kiến trúc Pháp

Phát huy giá trị các di tích văn hóa, lịch sử khu Phố cổ

“Tái thiết đô thị” để phát huy kiến trúc, giá trị văn hóa khu phố cổ