Siết chặt an toàn thực phẩm bếp ăn trường học – bảo vệ sức khỏe và tương lai học sinh

Trong bối cảnh số lượng học sinh học bán trú ngày càng tăng, cùng với sự đa dạng của các mô hình tổ chức bếp ăn tập thể, vấn đề an toàn thực phẩm trong trường học trở thành mối quan tâm lớn của toàn xã hội. Nhận thức rõ điều đó, ngay từ đầu năm học 2025–2026, Hà Nội đã triển khai đồng bộ các hoạt động kiểm tra, giám sát chuyên đề về an toàn thực phẩm tại bếp ăn tập thể trong các cơ sở giáo dục, coi đây là nhiệm vụ trọng tâm nhằm phòng ngừa rủi ro, bảo vệ sức khỏe học sinh một cách bền vững.

Thực tế cho thấy, đối với nhiều gia đình đô thị, bữa ăn trưa tại trường chiếm vai trò gần như quyết định trong khẩu phần hằng ngày của trẻ. Học sinh ăn tại trường không chỉ để no bụng mà còn cần được cung cấp đủ năng lượng, vi chất và dinh dưỡng hợp lý để bảo đảm khả năng học tập, vận động và phát triển toàn diện. Một suất ăn thiếu an toàn hoặc không bảo đảm vệ sinh có thể để lại hậu quả tức thời như: Ngộ độc thực phẩm, rối loạn tiêu hóa, thậm chí ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe. Chính vì vậy, an toàn thực phẩm trong bếp ăn trường học không chỉ là vấn đề kỹ thuật hay thủ tục hành chính, mà là trách nhiệm xã hội, trách nhiệm với tương lai của con trẻ.

Theo thống kê của ngành y tế Hà Nội, năm học 2025–2026, toàn thành phố có khoảng 3.100 bếp ăn tập thể đang hoạt động trong các trường học, phục vụ gần 730.000 suất ăn mỗi bữa. Con số này phản ánh quy mô rất lớn của hệ thống bếp ăn trường học, đồng thời cho thấy áp lực không nhỏ đối với công tác quản lý, giám sát chất lượng và an toàn thực phẩm. Các bếp ăn hiện nay chủ yếu được tổ chức theo hai hình thức: nhà trường tự tổ chức nấu ăn hoặc liên kết với các đơn vị cung cấp suất ăn bên ngoài. Mỗi hình thức đều có những thuận lợi và thách thức riêng, đòi hỏi cách tiếp cận quản lý phù hợp, linh hoạt nhưng chặt chẽ.

Trong bối cảnh đó, các đoàn kiểm tra liên ngành đã được thành lập và triển khai giám sát chuyên đề "An toàn thực phẩm bếp ăn tập thể trong trường học" trên phạm vi toàn thành phố. Hoạt động kiểm tra không chỉ nhằm phát hiện vi phạm để xử lý, mà quan trọng hơn là kịp thời chấn chỉnh, hướng dẫn, nâng cao ý thức tuân thủ quy định của các nhà trường và đơn vị cung cấp dịch vụ ăn uống. Nội dung kiểm tra được tiến hành toàn diện, từ cơ sở vật chất, trang thiết bị, dụng cụ chế biến đến yếu tố con người và quy trình tổ chức bếp ăn.

Cụ thể, các đoàn kiểm tra tập trung rà soát giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm của bếp ăn và các đơn vị cung cấp suất ăn; kiểm tra hồ sơ xác nhận kiến thức về an toàn thực phẩm, giấy khám sức khỏe định kỳ của đội ngũ nhân viên trực tiếp tham gia chế biến, phục vụ. Bên cạnh đó, nguồn gốc nguyên liệu thực phẩm được kiểm tra kỹ lưỡng thông qua nhãn mác, hóa đơn, chứng từ chứng minh xuất xứ; chất lượng nguồn nước sử dụng trong chế biến và sinh hoạt cũng được lấy mẫu, đánh giá định kỳ.

Tăng cường kiểm tra, nâng cao trách nhiệm quản lý

Quy trình chế biến, bảo quản và vận chuyển thực phẩm là một trong những khâu then chốt được đặc biệt chú trọng. Nguyên tắc bếp ăn một chiều – từ khâu tiếp nhận nguyên liệu, sơ chế, chế biến đến chia suất ăn – được xem là tiêu chí bắt buộc nhằm hạn chế nguy cơ nhiễm chéo vi sinh vật gây hại. Việc thực hiện lưu mẫu thức ăn theo đúng quy định cũng được kiểm tra nghiêm túc, bởi đây là căn cứ quan trọng để truy xuất nguyên nhân khi xảy ra sự cố về an toàn thực phẩm. Nhờ sự vào cuộc đồng bộ và quyết liệt, nhiều nguy cơ tiềm ẩn đã được phát hiện sớm và xử lý kịp thời, góp phần giảm thiểu rủi ro ngộ độc và bệnh truyền qua thực phẩm trong trường học.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác bảo đảm an toàn thực phẩm tại bếp ăn trường học vẫn còn không ít khó khăn, hạn chế. Thực tế cho thấy, các bếp ăn nhỏ lẻ, nhất là trong hệ thống cơ sở giáo dục ngoài công lập, thường gặp khó khăn trong việc duy trì điều kiện cơ sở vật chất đạt chuẩn. Việc thay đổi địa điểm hoạt động, quy mô lớp học không ổn định khiến công tác quản lý, giám sát trở nên phức tạp hơn. Một số cơ sở chưa thực hiện đầy đủ việc lưu trữ hóa đơn, chứng từ liên quan đến nguyên liệu thực phẩm, dẫn đến khó khăn trong truy xuất nguồn gốc khi cần thiết.

Đáng lưu ý, ở một số địa phương, việc xử lý vi phạm an toàn thực phẩm vẫn còn mang tính nhắc nhở, răn đe chưa cao. Một số cơ sở cung cấp suất ăn sẵn hoặc các hộ kinh doanh thực phẩm quanh trường học chưa thực sự tuân thủ nghiêm các quy định, trong khi chế tài áp dụng chưa đủ mạnh để tạo chuyển biến rõ rệt. Những tồn tại này cho thấy nếu không có sự kiên quyết, đồng bộ từ quản lý nhà nước đến ý thức của người trực tiếp kinh doanh, nguy cơ mất an toàn thực phẩm trong trường học vẫn luôn tiềm ẩn.

Trước thực trạng đó, Ban Chỉ đạo liên ngành Trung ương về an toàn thực phẩm đã yêu cầu Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành liên quan và Ban Chỉ đạo ở địa phương tăng cường thanh tra, kiểm tra, đồng thời đẩy mạnh hậu kiểm việc thực hiện các quy định về an toàn thực phẩm tại trường học. Trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu cơ sở sản xuất, kinh doanh dịch vụ ăn uống và bếp ăn tập thể được đặt lên hàng đầu. Khi xảy ra vi phạm, không chỉ xử lý nghiêm theo quy định pháp luật mà còn công khai thông tin để cảnh báo cộng đồng, tạo áp lực xã hội buộc các đơn vị phải nâng cao trách nhiệm và chất lượng dịch vụ.

Song song với công tác kiểm tra, xử lý vi phạm, việc tuyên truyền, tập huấn nâng cao kiến thức an toàn thực phẩm cho cán bộ quản lý nhà trường, nhân viên bếp ăn và cả phụ huynh học sinh cũng đóng vai trò hết sức quan trọng. Khi nhận thức được nâng cao, mỗi khâu trong chuỗi cung ứng bữa ăn học đường sẽ tự giác tuân thủ quy định, coi an toàn thực phẩm không phải là gánh nặng mà là tiêu chuẩn bắt buộc và lợi ích lâu dài. Nhiều trường học đã chủ động rà soát lại toàn bộ quy trình tổ chức bếp ăn, tăng cường giám sát nội bộ, phối hợp chặt chẽ với phụ huynh để công khai, minh bạch thông tin liên quan đến nguồn thực phẩm và chất lượng bữa ăn cho học sinh.

Có thể khẳng định, siết chặt công tác kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các vi phạm về an toàn thực phẩm tại bếp ăn trường học là giải pháp cần thiết, mang tính căn cơ. Đây không chỉ là hành động ứng phó trước những nguy cơ trước mắt, mà còn là bước đi dài hạn nhằm xây dựng môi trường học đường an toàn, lành mạnh, nơi mỗi bữa ăn thực sự trở thành nền tảng cho sự phát triển toàn diện của trẻ em. Khi bếp ăn tập thể được tổ chức an toàn, khoa học và minh bạch, phụ huynh có thể yên tâm gửi gắm con em mình, còn học sinh có điều kiện tốt nhất để học tập, rèn luyện và trưởng thành. Đó cũng chính là mục tiêu cuối cùng của công tác bảo đảm an toàn thực phẩm trong trường học – bảo vệ sức khỏe hôm nay và vun đắp tương lai ngày mai.

Thiện Tâm