Trục đại lộ cảnh quan sông Hồng – Hình mẫu đô thị xanh, hiện đại cho Thủ đô

Giai đoạn hoàn thiện quy hoạch – bước chuẩn bị cho công trình tầm vóc thế kỷ

Theo Sở Xây dựng Hà Nội, trong tháng 11/2025, thành phố sẽ trình Đồ án quy hoạch trục Đại lộ cảnh quan sông Hồng để lấy ý kiến các bộ, ngành Trung ương trước khi hoàn thiện và trình Thủ tướng Chính phủ xem xét phê duyệt. Đây được xem là một bước đi chiến lược, đánh dấu giai đoạn chuyển từ ý tưởng quy hoạch sang chuẩn bị triển khai thực tế.

Tổ công tác liên ngành do thành phố thành lập ngày 24/10/2025 đang khẩn trương rà soát hiện trạng, xác định phạm vi, quy mô dự án, đồng thời đề xuất cơ chế về đất đai, giải phóng mặt bằng và tái định cư. Bên cạnh đó, các sở, ngành liên quan cũng phối hợp nghiên cứu phương án đầu tư hạ tầng giao thông, không gian cây xanh và các hạng mục cảnh quan hai bên sông để bảo đảm đồng bộ trong triển khai.

Theo kế hoạch, dự án Đại lộ cảnh quan sông Hồng sẽ được khởi công vào đầu năm 2026, với mục tiêu tạo nên một trục cảnh quan đô thị hiện đại dọc hai bờ sông Hồng – tuyến không gian trung tâm trong định hướng phát triển Thủ đô đến năm 2050.

Quy mô đồ sộ, kết nối vùng chiến lược

Đại lộ cảnh quan sông Hồng có quy mô nghiên cứu gần 11.000ha, trải dài hơn 40km qua địa phận các quận, huyện: Long Biên, Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Đống Đa, Ba Đình, Tây Hồ, Đông Anh, Thanh Trì và Thường Tín. Tổng vốn đầu tư ước tính từ 300.000 đến 400.000 tỷ đồng, thuộc nhóm các dự án hạ tầng – cảnh quan lớn nhất trong lịch sử phát triển Hà Nội.

Dự án được chia làm ba giai đoạn:

Giai đoạn 1: Giải phóng mặt bằng, tạo quỹ đất sạch để xây dựng hạ tầng.

Giai đoạn 2: Xây dựng Đại lộ cảnh quan sông Hồng – tuyến đường trục chính kết hợp giao thông, công viên và không gian văn hóa.

Giai đoạn 3: Phát triển hai tuyến tàu điện một ray (monorail) dọc hai bên sông, mỗi tuyến dài khoảng 40km, kết nối trực tiếp với các tuyến metro hiện có và tương lai.

Với cấu trúc đa tầng, đa chức năng, dự án hướng tới phát triển hài hòa giữa đô thị và thiên nhiên. Không gian ven sông sẽ được tổ chức thành ba thềm: Thềm cao dành cho các công trình đô thị, nhà ở, trung tâm dịch vụ; Thềm trung gian là các khu công viên, quảng trường, lối dạo và không gian bán ngập; Thềm thấp bố trí công viên sinh thái ngập nước – "lá phổi xanh" điều hòa khí hậu cho khu vực nội đô.

Ngoài ra, hệ thống giao thông được quy hoạch đồng bộ gồm đường bộ, đường sắt đô thị, đường thủy và cầu kết nối ngang – dọc hai bên bờ sông. Thành phố cũng đang nghiên cứu khả năng xây dựng thêm một số cầu mới hoặc hầm vượt sông để tăng khả năng kết nối, giảm tải giao thông nội đô.

Từ quy hoạch không gian xanh đến biểu tượng đô thị

Theo ông Phan Trường Thành, Trưởng phòng Tài chính – Đầu tư (Sở Xây dựng Hà Nội), dự án Đại lộ cảnh quan sông Hồng không chỉ là công trình giao thông – cảnh quan, mà còn là biểu tượng phát triển xanh, hiện đại và hội nhập của Thủ đô trong thời kỳ mới. Dự án mang nhiều tầng ý nghĩa: vừa chỉnh trang đô thị, vừa cải thiện môi trường, vừa khơi dậy giá trị văn hóa – lịch sử gắn với con sông Hồng huyền thoại.

Thành phố Hà Nội đặt ra bốn mục tiêu cụ thể: Giải quyết ùn tắc giao thông và khớp nối hạ tầng vùng trung tâm; Giảm thiểu ô nhiễm môi trường, cải thiện chất lượng không khí và nguồn nước sông; Tạo hành lang thoát lũ an toàn, đồng thời xây dựng công viên cảnh quan và không gian sinh thái đô thị; Phát triển kinh tế – du lịch – dịch vụ dọc hai bờ sông Hồng, hình thành "đô thị ven sông" kiểu mẫu của Việt Nam.

Theo quy hoạch, hơn 3.000ha đất ven sông sẽ được dành cho hệ thống công viên cây xanh, quảng trường và công viên chuyên đề. Không chỉ là khu vực vui chơi, giải trí, đây còn là không gian công cộng mở, nơi tổ chức các sự kiện văn hóa, thể thao, nghệ thuật của Thủ đô. Hệ sinh thái này giúp Hà Nội thích ứng tốt hơn với biến đổi khí hậu và từng bước hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững.

Bảo đảm quyền lợi, sinh kế và môi trường sống của người dân

Với quy mô và tác động lớn, dự án cũng phải đối mặt với không ít thách thức. Theo ước tính, sẽ có khoảng 40.000 người dân trong vùng bị ảnh hưởng cần bố trí tái định cư. Việc bảo đảm quyền lợi, sinh kế và môi trường sống của người dân là yếu tố tiên quyết, đòi hỏi thành phố phải có chính sách nhân văn, minh bạch và đồng thuận xã hội cao.

Bên cạnh đó, nguồn vốn đầu tư khổng lồ là thách thức lớn. Hà Nội dự kiến huy động nguồn lực theo hình thức đối tác công – tư (PPP), kết hợp ngân sách nhà nước với vốn xã hội hóa từ các tập đoàn, doanh nghiệp trong và ngoài nước. Một số nhà đầu tư tiềm năng như Liên danh Văn Phú – Đèo Cả, MIK Group, VPBank đã bày tỏ mong muốn tham gia.

Về quản lý, thành phố xác định phải xây dựng cơ chế điều hành linh hoạt, trong đó quy định rõ trách nhiệm, tiến độ và cơ chế giám sát để tránh chậm trễ hoặc phát sinh chi phí. Ứng dụng công nghệ hiện đại trong quản lý quy hoạch, giám sát thi công, cùng với chuyển đổi số trong lĩnh vực xây dựng và đô thị sẽ được đẩy mạnh.

Đặc biệt, vấn đề môi trường và cảnh quan sinh thái sẽ được đặt lên hàng đầu. Tất cả hạng mục hạ tầng ven sông phải tuân thủ tiêu chí "không bê tông hóa dòng sông", bảo đảm cân bằng tự nhiên và hệ thống thoát lũ. Các chuyên gia cũng kiến nghị, cần tích hợp dữ liệu thủy văn, quy hoạch thủy lợi và giao thông thủy để dự án mang tính khả thi, bền vững lâu dài.

Phát huy vai trò cộng đồng – chìa khóa cho thành công

Một điểm nhấn khác trong quá trình triển khai là sự tham gia của người dân. Thành phố Hà Nội yêu cầu các quận, huyện ven sông tổ chức lấy ý kiến nhân dân về phương án quy hoạch, để bảo đảm tính minh bạch, đồng thuận và hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp, cộng đồng. Đây cũng là cách tiếp cận hiện đại trong quy hoạch đô thị, khi người dân không chỉ là đối tượng thụ hưởng, mà còn là chủ thể tham gia kiến tạo không gian sống.

Cùng với đó, việc bảo tồn di sản văn hóa, làng nghề, không gian tín ngưỡng ven sông cũng được chú trọng. Nhiều chuyên gia quy hoạch đề xuất cần gìn giữ dấu ấn lịch sử của sông Hồng – nơi gắn bó với quá trình hình thành và phát triển của Thăng Long – Hà Nội – để trục đại lộ không chỉ là công trình giao thông, mà còn là "trục văn hóa – lịch sử – sinh thái" độc đáo.

Hướng tới năm 2030 – Đại lộ xanh của tương lai

Nếu được triển khai đúng lộ trình, Đại lộ cảnh quan sông Hồng sẽ không chỉ thay đổi diện mạo đô thị phía Đông và phía Nam thành phố, mà còn mở ra không gian phát triển mới, kết nối Hà Nội với các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ. Dự án được kỳ vọng trở thành "lá phổi xanh" khổng lồ, đồng thời là trục giao thông – cảnh quan – kinh tế quan trọng của Thủ đô.

Theo quy hoạch tổng thể phát triển Thủ đô đến năm 2030, tầm nhìn 2050, trục sông Hồng đóng vai trò xương sống của không gian đô thị trung tâm, là ranh giới kết nối hai khu vực nội và ngoại đô, đồng thời là động lực để Hà Nội hướng tới mục tiêu "Thành phố xanh, văn hiến, văn minh, hiện đại và thông minh".

Dự án Đại lộ cảnh quan sông Hồng không chỉ mang ý nghĩa về quy hoạch hạ tầng, mà còn thể hiện tầm nhìn phát triển dài hạn của Hà Nội – một đô thị biết cách hòa hợp giữa thiên nhiên, con người và văn hóa. Khi được triển khai bài bản, đồng bộ và minh bạch, đây sẽ là công trình biểu tượng mới của Thủ đô, góp phần đưa Hà Nội trở thành trung tâm phát triển bền vững, xanh và đáng sống của khu vực.

Thùy Chi