Từ tinh gọn tổ chức đến phân cấp mạnh mẽ: Hà Nội kiến tạo mô hình chính quyền hiện đại

Sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy: Bước chuyển lớn của hệ thống chính trị Thủ đô

Công tác sắp xếp, tinh gọn bộ máy hệ thống chính trị theo Kết luận số 121-KL/TW của Ban Chấp hành Trung ương được Hà Nội triển khai đồng bộ, quyết liệt và khoa học. Đây không chỉ là nhiệm vụ tổ chức lại bộ máy mà còn là quá trình tái cấu trúc nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của cả hệ thống chính trị. Hà Nội đã chủ động đổi mới, củng cố và hoàn thiện mô hình làm việc của các cơ quan Đảng, chính quyền và đoàn thể, gắn tinh giản biên chế với xây dựng Đề án vị trí việc làm theo hướng chuyên nghiệp, đáp ứng yêu cầu phát triển mới của đô thị đặc biệt.

Thành phố dẫn đầu cả nước về quy mô triển khai thí điểm mô hình chính quyền đô thị, khi hoàn thành sắp xếp bộ máy tại 175 UBND phường thuộc 12 quận và thị xã Sơn Tây. Những kết quả nổi bật này tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong của Hà Nội trong thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TW và Kết luận 121-KL/TW qua hai nhiệm kỳ XII và XIII, tạo dấu ấn quan trọng trong cải cách tổ chức bộ máy.

Sau sắp xếp, tổ chức bộ máy cấp thành phố trở nên tinh gọn rõ rệt, giảm một ban Đảng, 11 ban cán sự đảng và đảng đoàn; kết thúc hoạt động ba đảng bộ và thành lập mới hai đảng bộ trực thuộc Thành ủy, giảm tổng cộng một đảng bộ trong số 50 đảng bộ. Ở cơ quan hành chính, Hà Nội giảm sáu sở (tương đương 29%), một cơ quan ngang sở (50%) và một đơn vị sự nghiệp (5%). Ở cấp huyện, bộ máy tiếp tục tinh giản với việc giảm 30 ban Đảng và 61 phòng thuộc UBND các quận, huyện. Những con số này cho thấy sự sắp xếp toàn diện, không chỉ ở chiều rộng mà còn ở chiều sâu của hệ thống chính trị.

Việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã được thực hiện khoa học, chặt chẽ và có sự đồng thuận cao trong nhân dân. Hà Nội giảm từ 526 xuống còn 126 xã, phường – một bước thay đổi lớn, tác động mạnh đến phương thức tổ chức chính quyền cơ sở. Quy trình chỉ đạo, điều hành được rút gọn, thông suốt hơn; hiệu quả phối hợp giữa các ngành, các cấp được cải thiện rõ nét. Không gian phát triển mới của Thủ đô được mở rộng, tạo nền tảng quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội.

Cùng với việc sắp xếp tổ chức bộ máy, UBND Thành phố đã ban hành Quyết định số 1026/QĐ-UBND về giao, điều chỉnh và bổ sung dự toán ngân sách cho các cơ quan, đơn vị theo mô hình mới; đồng thời ban hành các quyết định quy định cụ thể chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các sở, ngành theo cơ cấu tổ chức sau tinh gọn. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để hệ thống chính trị vận hành hiệu quả sau ngày 1/3/2025.

Quá trình chuẩn bị cũng được thực hiện bài bản. Thành phố ban hành Kế hoạch số 127/KH-UBND và Hướng dẫn số 04/HD-UBND để cụ thể hóa phương án sắp xếp đơn vị hành chính và bố trí cán bộ, công chức, viên chức, bảo đảm sự đồng bộ và ổn định trong tổ chức và hoạt động. Tại kỳ họp chuyên đề thứ 22, HĐND Thành phố thông qua Nghị quyết về chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, tạo tiền đề chính trị – pháp lý cho quá trình chuyển đổi mô hình bộ máy.

Chỉ sau ba tháng vận hành, mô hình mới cho thấy những chuyển biến tích cực. Bộ máy chính quyền cấp xã đi vào ổn định, dịch vụ công cơ bản đáp ứng yêu cầu. Thành phố đã bố trí hơn 5.200 cán bộ, công chức, viên chức về cơ sở, đồng thời giải quyết chế độ cho khoảng 4.300 trường hợp bị ảnh hưởng và sắp xếp lại gần 9.700 biên chế. Cơ sở vật chất được chuẩn hóa, 100% xã, phường có trụ sở làm việc ổn định, hồ sơ được bàn giao đầy đủ. Trung tâm Phục vụ hành chính công và 126 điểm phục vụ tại cơ sở hoạt động thông suốt, góp phần nâng cao chất lượng phục vụ người dân.

Những đổi mới này không chỉ mang lại hiệu quả trước mắt mà còn là bước chuẩn bị lâu dài để xây dựng chính quyền đô thị hiện đại, vận hành theo nguyên tắc tinh gọn – hiệu lực – hiệu quả.

Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền: Cụ thể hóa mô hình chính quyền hai cấp

Cùng với sắp xếp tổ chức bộ máy, Hà Nội xác định việc phân cấp, phân quyền và ủy quyền là giải pháp then chốt để mô hình chính quyền hai cấp phát huy hiệu quả cao nhất. Việc này được triển khai kịp thời, đồng bộ thông qua hàng loạt nghị quyết và cơ chế mới được HĐND Thành phố thông qua tại kỳ họp chuyên đề thứ 26.

Tại kỳ họp này, 24 nghị quyết quan trọng được ban hành, trong đó có nhiều nội dung trực tiếp phục vụ yêu cầu vận hành mô hình chính quyền hai cấp. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm là phân cấp nguồn thu và nhiệm vụ chi giữa các cấp ngân sách, nhằm bảo đảm quyền tự chủ và tăng tính linh hoạt cho chính quyền xã, phường – cấp chính quyền trực tiếp phục vụ người dân. Đây là bước đi quan trọng để chính quyền cơ sở có thêm nguồn lực triển khai nhiệm vụ, giảm phụ thuộc và tăng tính chủ động.

Hà Nội cũng sửa đổi, bổ sung các định mức phân bổ chi ngân sách để phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp. Các chế độ, mức chi phục vụ hoạt động của HĐND Thành phố và của xã, phường được quy định đầy đủ, tạo hành lang pháp lý cho hoạt động của các cơ quan dân cử ở những đơn vị hành chính mới.

Một điểm nhấn quan trọng là việc ban hành quy định ủy quyền giải quyết thủ tục hành chính của Chủ tịch UBND cho công chức xã, phường. Đây là bước chuyển trong cải cách hành chính, tạo điều kiện để người dân được phục vụ nhanh hơn, gần hơn và hiệu quả hơn. Cơ chế ủy quyền không chỉ phân bổ lại trách nhiệm mà còn nâng cao tính chủ động, tính chịu trách nhiệm của đội ngũ công chức cơ sở – lực lượng trực tiếp tiếp xúc với người dân.

Các nghị quyết của HĐND cũng cụ thể hóa cơ chế, chính sách theo Luật Thủ đô và Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, tạo khuôn khổ pháp lý để Hà Nội triển khai các chương trình, dự án, đặc biệt là hai dự án giao thông trọng điểm do HĐND thông qua. Việc hoàn thiện các cơ chế phân cấp, phân quyền không chỉ bảo đảm vận hành thông suốt bộ máy mà còn thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, giữ vững an ninh, quốc phòng và an sinh xã hội.

Gia Huy